Informele sector in Nigeria zit aanpak voedselverlies in de weg
Voedselverlies is om verschillende redenen nog steeds een grote uitdaging in West-Afrika. Onlangs is er een interessante studie gedaan naar voedselverliezen in Nigeria. Veel van de inzichten en uitkomsten gelden ook voor andere West-Afrikaanse landen. In dit artikel delen we enkele daarvan.
Nigeria genereert zo'n 32 miljoen ton afval per jaar in alle stappen van de voedselketen. Van tomaten gaat bijvoorbeeld 45 tot 60% verloren, terwijl 50% van de uien en 20 tot 30% van de chili nooit wordt geconsumeerd. De meeste waardeketens in Nigeria die aanzienlijk bijdragen aan voedselverlies (zoals tomaat, ui en chili) zijn niet goed ontwikkeld en georganiseerd. De productie is klein en verwerkingstechnieken zijn nog niet voldoende ontwikkeld. Bovendien is er weinig tot geen keten-integratie en wordt dat ook nauwelijks bevorderd door beleid.
Ontwikkelingsprogramma’s in Nigeria kozen vaak geen allesomvattende aanpak bij het voorstellen van interventies of oplossingen om dit probleem aan te pakken.
Oorzaken variëren per gewas
De oorzaken van het verlies variëren per gewas. Ze vinden plaats in verschillende stadia van de keten en worden ook beïnvloed door culturele en socio-economische praktijken. Sommige van deze beperkingen zijn:
- Gebrek aan input van goede kwaliteit (zaden en meststoffen);
- Lage vaardigheden op het gebied van gewasbeheer en Good Agricultural Practices;
- Ziekten, plagen en knaagdieren;
- Slechte afstemming met de rest van de keten en ongecontroleerde seizoensproductie;
- Slechte verwerking en opslag van gewassen bij de oogst;
- Beveiligingsincidenten, onvoldoende moderne verwerkingsfaciliteiten en -verwerkingsapparatuur en -methoden;
- Slechte staat van het voertuig tijdens transport;
- Overbelasting van vrachtwagens en het gebruik van slechte verpakkingsmaterialen (zoals raffiamanden) tijdens transport;
- Slechte toestand van de weg tijdens transport;
- Gebrek aan efficiënte koeling tijdens transport;
- Verkeersbeperkingen en ruw lossen op grote groentemarkten;
- Hoge invoer van tomatenpasta's en concentraten.
Uitdagingen binnen informele sector
Er is een sterke behoefte om deze beperkingen aan te pakken. De vraag is waarom dit tot nu toe niet tot nauwelijks is gelukt in Nigeria. De – geringe - mate van interesse en actie van zowel publieke als private actoren speelt een rol. Er is slechts zeer beperkt geïnvesteerd in distributietechnologie, die het probleem van postharvest loss bij de kleine boeren aanpakt. Dit komt doordat het grootste deel van de groentehandel in het Nigeriaanse voedselsysteem wordt uitgevoerd door de informele sector. Een sector die goed is voor 95% van de totale handel in groenten in het land. De overige 5% van de handel wordt gedeeld tussen de formele markt en de directe handel tussen boeren en consumenten.
'De informele keten is zeer ondoorzichtig en laat zich moeilijk (centraal) sturen'
Weinig doorzettingsmacht
Er zijn hierdoor domweg te weinig actoren met doorzettingsmacht die direct belang hebben bij het tegengaan van voedselverliezen. Sommige machtige actoren hebben er zelfs profijt van, door oplopende prijzen als gevolg van schaarste. De informele sector is echter vaak de sector die het meest wordt getroffen door deze verliezen. En die verliezen hebben een directere relatie met de boeren. Hoewel ze zeer belangrijke actoren zijn bij elke interventie rondom voedselverlies, lijken de boeren beperkte capaciteit te hebben om deze problemen aan te pakken.
Lees verder onder foto
Weinig transparant en moeilijk te sturen
Daarnaast hebben de zwakkere schakels moeite om steun te zoeken bij de publieke sector en kennisinstellingen. De Nigeriaanse informele sector wordt vaak zelfs gevreesd door de formele sector-actoren, zoals de financiële instelling, leidende bedrijven, de agro-verwerkende industrie en de formele handel.
De informele keten is zeer ondoorzichtig en laat zich moeilijk (centraal) sturen. Vandaar het aanhoudende bestaan van voedselverliesprobleem in Nigeria. Als dit probleem duurzaam moet worden verminderd, is een voedselsysteembenadering vereist om de uitdaging te begrijpen en aan te pakken.
Interventies moeten vooral ook de informatieverdeling en machtsdynamiek in de keten veranderen. Nu ligt die nog te veel bij handelaren in het midden van de keten en te weinig bij boeren en consumenten.
Bestaande interventies en kansen voor Nederlandse bedrijven
Het tegengaan van voedselverlies is centraal voor het behalen van SDG 12: duurzame consumptie en productie. Kringloopdenken is hierin cruciaal. Dit is echter verre van staande praktijk in Nigeria en kan en moet verder worden ontwikkeld.
Kringloopdenken is een centraal thema in de recente studie. Ook is hierin aandacht voor enkele lokale oplossingen zoals energieneutrale koelkamers, lokaal ontwikkelde herbruikbare plastic kratten voor het verpakken tijdens transport, aggregatiepakhuizen, zondroogsystemen en koelhubs. Waardetoevoeging door verwerking is ook een haalbare manier om verliezen na de oogst te verminderen.
Enorm potentieel voor Nederland
Hoewel er dus al verschillende initiatieven zijn, beschrijft de recente studie een enorm potentieel voor Nederlandse bedrijven en instellingen. Enkele van deze mogelijkheden zijn:
- Het is belangrijk kringloopoplossingen te formuleren en toe te passen om voedselverlies in de tomaat, ui en chili-ketens aan te pakken;
- Er is behoefte aan veel meer betaalbare, herbruikbare plastic kratten voor het verpakken tijdens transport, aggregatiepakhuizen, zon droogsystemen, koelhubs etc.;
- Waardetoevoeging door verwerking is mogelijk en noodzakelijk voor elk van de ketens (vooral gedurende de verstoorde verhouding tussen vraag en aanbod);
- Er is mogelijkheid om digitale slimme tools toe te passen, zoals blockchain, kunstmatige intelligentie, drones, satellietbeelden, digitale sensoren en geavanceerde data-analyse;
- Bestaande actieve productschappen, coöperaties of verenigingen moeten worden gebruikt als ingang om voedselverlies in de drie ketens aan te pakken;
- Er is potentieel voor gekoeld transport en zelfs voor het gebruik van het spoor als alternatief voor wegvervoer;
- Het Anchor Borrowers Program van de Nigeriaanse overheid was gericht op het creëren van een link tussen producenten, afnemers en consumenten. Deze essentiële connectie moet verder worden ontwikkeld;
- Er is een mogelijkheid om gebruik te maken van het bestaande afvalbeleid en regelgevingskaders van Nigeria om voedselverlies aan te pakken.
Door RVO gesubsidieerde impactclusters kunnen worden geformuleerd om sommige van deze belangrijke mogelijkheden te benutten. Het onderstaande overzicht illustreert de aanbevolen clusters en bijbehorende interventies. Een consortium van Nederlandse partners zou dan samen met lokale spelers hun oplossingen kunnen testen in West-Afrika. Hiermee kunnen ze zichzelf positioneren in een nieuwe markt en tegelijkertijd bijdragen aan private sector development in bijvoorbeeld Nigeria en daarmee de SDG’s een stap dichterbij brengen.
Landbouwteam West-Afrika
Email: ACC-LNV@minbuza.nl
Twitter: @Agri_WestAfrica
Juni 2021