Frankrijk: plan voor crisisbeheer Franse bossen
Tijdens een bezoek aan het bosrijke departement van de Vogezen, in het noordoosten van Frankrijk, presenteerde minister van landbouw en voedsel souvereiniteit Marc Fesneau op 15 april 2024 het nationale actieplan “schorskever en crisishout”. Het plan is met name gericht op percelen die zijn aangetast door schorskevers, droogte of stormen.
Steunplan voor noodlijdende bossen
Op bezoek bij een middelbare school voor land- en bosbouw in Mirecourt presenteerde minister Fesneau de grote lijnen van zijn plan om de met tegenslagen kampende Franse bossen te beheren, in het bijzonder hout dat is aangetast door schorskevers, droogte of stormen.
“Er zal geen koolstofneutraliteit mogelijk zijn als we de uitdaging van bosvernieuwing en aanpassing aan klimaatverandering niet aangaan”, legde minister Fesneau uit. En hij vervolgde: “Als we niet proberen om natuurlijk herstel te bevorderen, waardoor de bomen meer weerstand krijgen, zullen we bomen planten die meer geld kosten en gegarandeerd doodgaan.”
Op de campus in Mirecourt zijn al testsoorten geplant (walnoot, hazelnoot, amandelboom en eiwitrijke soorten zoals Siberische erwten) om te zien hoe goed ze zich aanpassen aan het klimaat van de Vogezen. Maar het lijkt nog steeds ingewikkeld om echt op de toekomst te anticiperen. Volgens Philippe Tanneau, de voorzitter van de Franse nationale federatie van bosrijke gemeenten (FNCOFOR), ging de kwaliteit van veel Franse bossen echt hard achteruit de afgelopen 5 jaar.
Een crisissituatie
Het nationale actieplan is ontworpen om te reageren op een zorgwekkende situatie. Sinds 2018 hebben opeenvolgende periodes van droogte en hoge temperaturen, met name in het grote noordoostelijke deel van Frankrijk, geleid tot een massale sterfte van sparren en dennen. Naar schatting is er sinds 2018 37 miljoen m3 hout verloren gegaan (22 Mm3 aan sparren en 15 Mm3 aan dennen), wat neerkomt op 110.000 ha op een totaal van 520.000 ha sparren- en sparrenopstanden in de getroffen gebieden. Deze aanzienlijke schade heeft niet alleen een impact gehad op landschappen en ecosystemen, maar ook op de houtvoorraden, met een verstoorde aanvoer en een verminderde productkwaliteit.
Minister Fesneau is van mening dat de overheid en de hele bosbouw- en houtsector in de context van klimaatverandering niet langer genoegen kunnen nemen met een reactie op opeenvolgende boscrises, zoals tot nu toe gebeurde. Het is volgens hem essentieel om proactief te zijn, zodat er gezamenlijk oplossingen kunnen worden gevonden om de uitdagingen aan te gaan. Met dit nationale actieplan voor schorskevers en crisishout reageert de staat en speelt hij zijn rol in het opbouwen van een alomvattend antwoord, dat ook is gebaseerd op de mobilisatie van alle spelers in de sector.
Actieplan “schorskever en crisishout”
Het nationale actieplan “schorskever en crisishout” heeft 4 hoofdlijnen:
- De gevolgen van aantasting door schorskevers observeren en bekendmaken, in het bijzonder door het werk van de organisatie voor Bosgezondheid (DSF - Département santé des forêts) van het ministerie van landbouw en voedselsoevereiniteit (Direction Générale de l’Alimentation) verder te intensiveren en schorskeveruitbraken in een vroeg stadium te observeren en op te sporen en de kennis over de gezondheidssituatie in Franse bossen te verbeteren en te delen;
- Een collectieve strategie maken om schorskevers te bestrijden met:
- betere communicatie over preventie en bestrijding van schorskevers;
- de invoering van steun voor de aankoop van ontschorsingskits voor bosbouwbedrijven (preventief ontschorsen om verdere verspreiding van de kevers te voorkomen);
- inzetten van crisisteams.
- Aangetaste en uitgedroogde dennenbomen beter verwaarden en economische steun voor de sector organiseren door:
- beter gebruik te maken van crisishout in de bouwsector;
- de leveringsradius van biomassacentrales uit te breiden om afzetmogelijkheden voor dit hout te bevorderen;
- en meer financiële overheidssteun te verlenen om boseigenaren die door de storm zijn getroffen, te helpen bij de wederopbouw van hun beschadigde bossen.
- De schorskevercrisis plaatsen binnen het bredere kader van aanpassing van de bosbouw- en houtindustrie aan de klimaatverandering, met:
- de lancering van een samenwerkingsverband tussen verschillende inspecties (CGAAER-IGEDD-IGF) om beter te anticiperen op crises en hun gevolgen;
- een geïntegreerde branche-benadering voor een betere voorbereiding op toekomstige crises;
- een betere communicatie met het grote publiek over de noodzaak om bossen te vernieuwen in de context van klimaatverandering.
Europese Commissie keurde steunregeling preventie en herstel goed
Op 16 februari 2024 had de Europese Commissie een kaderregeling goedgekeurd inzake steun ter voorkoming en herstel van schade aan de bossen voor de periode 2023-2029, die Frankrijk in de zomer van 2023 voor goedkeuring had voorgelegd.
Deze kaderregeling vormt de rechtsgrondslag voor alle regelingen inzake investeringssteun ter voorkoming en herstel van schade aan de Franse bossen, met uitzondering van de steun die wordt gefinancierd in het kader van de tweede pijler van het gemeenschappelijk landbouwbeleid. Die laatste steun wordt beheerd door de Franse regio’s en werd mogelijk gemaakt dankzij de goedkeuring van het nationaal strategisch plan in 2022.
Binnen de kaderregeling kan de komende zes jaar tot 720 miljoen euro aan investeringssteun worden verleend aan de bosbouwsector.
Concreet betekent de goedkeuring door de Europese Commissie dat de aanvragen die in de tweede helft van 2023 zijn ingediend in het kader van de maatregel voor bosvernieuwing van het investeringsplan France 2030 zijn vastgelegd en betaald kunnen worden. En dat in 2024 de maatregelen ter bevordering van bosvernieuwing uit de programma’s France Relance en France 2030, uitgerold kunnen worden.
Dankzij alle maatregelen kunnen openbare en particuliere boseigenaren financiële steun krijgen om hun bossen te herstellen die zijn beschadigd door organismen die schadelijk zijn voor planten (waaronder schorskevers) of door ongunstige klimaatomstandigheden (brand, stormen, droogte, hagel, enz.), waardoor ze minder kwetsbaar worden en beter bestand zijn tegen klimaatverandering.
De investeringen zullen ook bijdragen aan de ambitie van de Franse president Emmanuel Macron om “1 miljard bomen te planten” en 10% van de bossen te vernieuwen tegen 2030.
Hoe zien de Franse bossen eruit ?
Frankrijk is een belangrijk bosland, met 17 miljoen hectare op het Franse vasteland, ofwel bijna 31% van het landoppervlak, en 8 miljoen hectare in Frans Guyana, waaronder het regenwoud van de Amazone. Met het 4e grootste bosgebied in Europa is het Franse bos een reservaat van biodiversiteit, een bron van hernieuwbare materialen en een economische sector die banen creëert.
De afgelopen jaren hebben de Franse bossen als gevolg van de opwarming van de aarde te kampen gehad met natuurlijke en gezondheidsrisico's, waardoor ze in veel gebieden ernstig zijn aangetast. Om deze verschijnselen tegen te gaan, lanceerde de regering in december 2022 de routekaart “Ecologische planning bossen”. Het doel is om het bosbeheer aan te passen en veerkrachtiger te maken.
In Frankrijk is 75% van de bossen in privébezit. De 3,5 miljoen eigenaren worden bij het beheer van hun bossen ondersteund door het Centre national de la propriété forestière (CNPF). Overheidsbossen vormen de resterende 25% en het beheer ervan is toevertrouwd aan het Office national des forêts (ONF).