‘Duitse regering zet volop in op bioketen’
De marktwaarde van de biologische voedselketen in Duitsland groeit hard. Dat is mede te danken aan het stimulerende overheidsbeleid. Nederlandse exporteurs in biologische voedingsmiddelen kunnen daarvan profiteren. Maar die afzet komt niet vanzelf. Dat zeggen landbouwraad Peter Vermeij en landbouwadviseur Anna Sandl.
Het landbouwteam op de Nederlandse ambassade in Berlijn volgt de ontwikkelingen in de Duitse voedingsketen op de voet. De groei van het biologische segment is een van de meest opvallende ontwikkelingen.
11% biologisch areaal
De cijfers spreken boekdelen. In 2021 is het biologische landbouwareaal met 4,8% toegenomen. Bijna 11% (1,6 miljoen hectare) wordt inmiddels biologisch bewerkt. De marktwaarde van de biologische voedingsmiddelen ligt nu op bijna €16 miljard. Duitsland staat hiermee bovenaan in de EU-27.
Importeurs van bio-producten
Er zijn 17.350 biologische levensmiddelenproducenten in Duitsland en meer dan 1.900 importeurs van bio-producten. De verwachting van de Duitse boerenbond is dat het areaal, aantallen boeren en producenten in het biologische segment komende jaren nog flink groeit.
Mentaliteitskwestie
De grote belangstelling van Duitse consumenten voor biologische voeding is vooral een mentaliteitskwestie, zegt landbouwraad Peter Vermeij. “Zo’n 70% van de Duitsers woont op het platteland en heeft respect voor het traditionele boerenleven. Gezond leven en natuurlijke voeding zijn belangrijk voor veel Duitsers. Dat weerspiegelt zich weer in de schappen van de supermarkten. Bio-producten zijn overal verkrijgbaar.”
Lees verder onder foto
Groei in jaren tachtig
Volgens landbouwadviseur Anna Sandl, gestationeerd op het Nederlandse consulaat in München, bestaan de reformwinkels al decennia. De groei in de jaren tachtig was booming. “Later ontdekten ook de grote supermarktketens deze groeimarkt. Dat aanbod leidde tot meer vraag wat boeren weer stimuleerde om biologisch te gaan produceren.”
Onderzoek boerenbond
Veel boeren overwegen om over te gaan op biologisch produceren. Een op de vijf Duitse boeren heeft interesse, blijkt uit onderzoek van de Duitse Boerenbond. In Zuid-Duitsland staat 27% van de agrarische bedrijven open voor die omzetting. “Die enorme belangstelling in het zuiden is niet vreemd”, zegt Sandl. “Vanwege het bergachtige landschap kunnen de bedrijven moeilijk intensiveren. De overstap naar biologisch is voor boeren in het zuiden dan niet groot.”
Inzet Duitse regering
De nieuwe Duitse regering met SPD, De Groenen en FDP zet volop in op groei van de biologische voedselketen. Doel is 30% van het landbouwareaal in 2030 in biologische productie. Nu ligt dat op 11%. Vermeij: “Dat streefdoel gaat dus een stuk verder dan de 25% uit de Greendeal en Farm-to-Forkstrategie van de Europese Commissie en wordt politiek breed gedeeld. De groeiwens komt voort uit zorgen over het klimaat, het milieu, de biodiversiteit én het consumptiepatroon. De politieke druk om de biosector te laten groeien is dus groot.”
Dat is overigens niet compleet nieuw, zegt Sandl. “Inzet op biologische landbouw kent een lange traditie en staat ongeacht de samenstelling van de regering hoog op de agenda. Er is veel geld gestoken in onderzoek en innovatie, voor boeren waren er omschakelingspremies.”
'Het evenwicht tussen vraag en aanbod is op dit moment wankel. Af en toe zijn er wachtlijsten voor boeren die willen omschakelen omdat verwerkende bedrijven geen afzet hebben voor nieuwkomers'
Extra vraag creëren
Toch is er een verschil tussen de strategie van de vorige en de huidige regering, zegt Vermeij. “De regering wil haar beleidsinstrumenten nu inzetten op ontwikkeling van de hele keten, van grond tot winkelschap. Creëren van extra vraag krijgt nu ook prioriteit, bijvoorbeeld door vergroting van het aanbod van biologische producten in kantines. Het evenwicht tussen vraag en aanbod is op dit moment wankel. Af en toe zijn er wachtlijsten voor boeren die willen omschakelen omdat verwerkende bedrijven geen afzet hebben voor nieuwkomers. Extra vraag door consumenten leidt onherroepelijk tot meer boeren die omschakelen.”
Verschil met Nederland
Vermeij constateert een verschil tussen de strategie van de Nederlandse en Duitse overheid ten aanzien van de landbouw. “Nederland kiest voor verduurzaming van de agrarische bedrijfsvoering en voor kringlooplandbouw. In Nederland bestaat er weinig expliciet beleid voor de biologische landbouw, in Duitsland is dat er wel. Onder de huidige Duitse regering krijgt dat nog eens een extra stimulans.”
Biologische beurzen
Bezoek aan de Biofach in Neurenberg, de grootste vakbeurs voor biologische voedingsproducten in de wereld (dit jaar van 26 t/m 29 juli), is ook een aanrader. Sandl: “Daarnaast zijn de vier regionale biologische vakbeurzen BioSued, BioOst, BioWest en BioNord interessant. Die beurzen zijn kleinschaliger, waardoor het makkelijker is om contact te leggen met inkopers.” Vermeij zet hierbij nog een kanttekening: “Duitse inkopers houden niet van eendagsvliegen. Kwaliteit, prijs en leveringszekerheid zijn bepalend voor hun beslissingen.”
Prijsverschil gangbaar en biologisch
Vermeij en Sandl vragen zich overigens af of het doel van 30% biologisch landbouwareaal haalbaar is. Sandl: “Duitsland is een minder welvarend land dan menigeen denkt. Ook hier is armoede. Biologische producten zijn relatief duur, lang niet iedereen kan dat betalen. De gewenste groei van 11% nu naar 30% in 2030 is waarschijnlijk alleen te realiseren als het prijsverschil tussen gangbaar en biologisch kleiner wordt.”
Bezoek een supermarkt
Nederlandse aanbieders van biologische producten kunnen mogelijk profiteren van de groeiende vraag in Duitsland. Bijvoorbeeld naar biologische vlees, in dit segment is er een tekort aan aanbod. Ook op het terrein van vleesvervangers zijn er mogelijkheden. Advies van Vermeij aan Nederlandse aanbieders is: loop een supermarkt in, bekijk wat in de schappen ligt en wat consumenten kopen.
Contact
Contactgegevens Berlijn
• Email: bln-lnv@minbuza.nl
• Telefoon: +49 30 20956 480
• Twitter: @AgriBerlijn
Contactgegevens München
• Email: mun-lnv@minbuza.nl
• Telefoon: +49 89 206 026 712