Verspilling weinig prioriteit in Roemenië en Bulgarije
Roemenië en Bulgarije staan in de middenmoot van Europese landen als het gaat om voedselverspilling. De meeste verspilling vindt plaats in huishoudens en in de voedselindustrie. Het onderwerp heeft echter weinig politieke belangstelling.
Roemenië is een prachtig land met ongeveer 20 miljoen inwoners. Het is 6 keer groter dan Nederland. In Roemenië woont de grootste populatie landbouwhuishoudens van Europa. Deze 3,2 miljoen traditionele boerenfamilies hebben met elkaar gemeen dat ze minder dan 5 hectare land ter beschikking hebben. De meerderheid van deze families is erg arm.
Lees verder onder foto
Weinig professionele boerenbedrijven
Roemenië heeft 280.000 landbouwbedrijven met een areaal tussen 5 en 50 hectare. De meeste van deze bedrijven hebben te weinig financiële kracht om te investeren in kennis en duurzame technologie. Er zijn slechts 20.000 agrarische ondernemingen met meer dan 50 hectare die wel voldoende krachtig zijn om moderne en duurzame productiemethodes in de bedrijfsvoering te introduceren.
Landbouwproducten worden in Roemenië voor het grootste deel traditioneel verwerkt en verkocht op markten of in kleine winkels. Het land telt maar een klein aantal professionele voedselverwerkende bedrijven, veel voedselproducten worden geïmporteerd.
Investeren in technologie
De kans op voedselverliezen in de landbouwsector is het grootst bij de grote bedrijven, omdat daar het meeste voedsel vandaan komt. De meeste professionele boeren proberen vanuit bedrijfseconomisch oogpunt het verlies bij de productie en verwerking tot een minimum te beperken. Zij investeren in moderne technologieën.
De kleine boerderijen in Roemenië zijn zeer circulair van aard, niets wordt verspild, alles hergebruikt. Deze bedrijven leveren echter nauwelijks een bijdrage aan de nationale voedselbehoefte van het land. In die zin kun je spreken van voedselverlies, omdat het potentieel van het gebruikte land niet optimaal wordt benut.
Met betere kennis en technologie en meer toegang van boeren tot de markt kan Roemenië zich ontwikkelen tot een voedselexporterend land. Er is veel ruimte, een kwalitatief goede bodem en een uitstekend klimaat.
'Er zijn andere zorgen, zoals infrastructuur, gezondheidszorg, ontwikkeling van plattelandsgebieden en kwaliteit van het onderwijs'
Harde cijfers ontbreken
Hoewel het begrip voedselverspilling steeds hoger op de Europese agenda staat, krijgt het thema in Roemenië weinig aandacht. Er zijn geen serieuze studies over dit onderwerp uitgevoerd. Harde cijfers over hoeveel voedsel daadwerkelijk wordt verspild in het land ontbreken dan ook.
Internationale organisaties zoals de VN gebruiken in publicaties geschatte cijfers. De geschatte voedselverspilling in Roemenië is 6.000 ton per dag. Hiervan wordt bijna de helft verspild door de consument en in de voedselindustrie. De landbouwsector is verantwoordelijk voor slechts 2% van de verliezen. Op de Europese ranglijst voor de hoeveelheid weggegooid voedsel staat Roemenië in de middenmoot.
Weinig prioriteit
In 2016 nam de Roemeense overheid een wet aan tegen voedselverspilling. Deze wet ging pas in 2019 definitief van kracht. Dat geeft aan dat voedselverspilling en -verlies in Roemenië geen onderwerpen zijn die hoog scoren op de prioriteitenlijstjes. Er zijn andere zorgen, zoals infrastructuur, gezondheidszorg, ontwikkeling van plattelandsgebieden en kwaliteit van het onderwijs. Op het gebied van duurzame voedselproductie en modernisering van de agrarische sector werken Nederland en Roemenië met name binnen het Groene Onderwijs nauw met elkaar samen. Onlangs is er een Roemeens Center of Excellence for Agri-Food, Educational Resources and Sustainble Development opgericht. De Nederlandse MBO en HBO opleidingen (verenigd in Groenpact) en de Roemeense highschools vinden elkaar daar via de website Agri Edu Portal.
Lees verder onder foto
Voedselverspilling in Bulgarije
Bulgarije telt 7 miljoen inwoners. Elk jaar wordt er 68 kilo voedsel per hoofd van de bevolking weggegooid. Daarmee staat het land net als Roemenië in de middenmoot van de Europese lidstaten. In Bulgarije is de agrarische sector niet zo modern als in het westen van Europa; het land is dan ook een netto-importeur van voedsel. De meeste verspilling vindt plaats in huishoudens en in de voedselindustrie.
Net als in Roemenië staat het onderwerp niet hoog op de politieke agenda. Er is geen overheidsregulering om voedselverspilling terug te dringen. Wel zijn er verschillende maatschappelijke activiteiten - bijvoorbeeld het Europese project Sincerely Food - om consumenten bewust te maken van de gevolgen die verspilling van voedsel heeft voor de toekomstige wereld.
Verplichte etikettering
De Bulgaarse Voedselbank die de voedselvoorziening aan arme inwoners coördineert, geeft aan dat het voedselaanbod is verminderd, mogelijk vanwege de verplichte etikettering. Die verplichting leidt wel tot een hogere kwaliteit van het voedselaanbod.
Een ander mooi voorbeeld is ‘Blagichka – Zero Waste‘. Het is het eerste restaurant in Bulgarije zonder afval. Het restaurant neemt kansarme jongeren in dienst en draagt uit dat elke inspanning om geen afval weg te gooien, loont. Dat doen ze volgens de 5 principes van de zero waste-filosofie: refuse, reduce, re-use, recycle and rot (weigeren, verminderen, hergebruiken, recyclen en composteren). Blagichka is de eerste eetgelegenheid in Bulgarije die al het organisch afval composteert.
Lees verder onder foto
Sturing nodig
Zo’n mooi initiatief ten spijt, er is sturing nodig van de overheid om voedselverspilling echt op de kaart te zetten. Dat is niet eenvoudig, vindt de CEO van het bedrijf Bioselena, Dr Stoilko Apostolov. Hij zegt dat digitale technologieën en innovatieve oplossingen om verspilling tegen te gaan nuttig zijn. Maar dat mag niet ten koste gaan van bewustwordingscampagnes onder de bevolking. Want consumenten zijn verantwoordelijk voor het grootste deel van de voedselverspilling. Daar is budget voor nodig, zegt Apostolov.
Europese budgetten
Net als de andere lidstaten beschikken Roemenië en Bulgarije over Europese budgetten uit de programma’s onder de vlag van de Europese New Green Deal. Daarnaast is er beperkt nationaal budget beschikbaar om de consument beter bewust te maken. Het bestaan van steunregelingen biedt echter geen garantie dat de overheden uit beide landen het thema hoger op de agenda zetten.
Landbouwteam Roemenië en Bulgarije
E-mail: bkr-lnv@minbuza.nl (Roemenië) en sof-lnv@minbuza.nl (Bulgarije)
Twitter: @NLAgriROBG
Juni 2021