Brazilië: precisielandbouw, via smart soja naar CO2-opslag in de bodem
Een interview met Tamme van der Wal, deelnemer aan de WUR delegatie bij de belangrijkste precisielandbouwconferentie van Brazilië, september 2023.
Brazilië is het land van de grote landbouw arealen en de daarbij behorende machines. Steeds meer echter wordt op de vierkante decimeters in kaart gebracht wat de bodem en de gewassen nodig hebben. Het centrum van kennis en kunde op precisielandbouw is in het plaatsje Não Me Toque, in Rio Grande do Sul (zuidelijkse deelstaat van Brazilië). Daar werkt de WUR samen met tien Nederlandse en Braziliaanse partijen, ondersteund door de topsector agrifood, aan het slimmer maken van de sojaproductie (project). Tijdens de APSUL conferentie 2023 werden de eerste resultaten gepresenteerd in aanwezigheid van onder andere Ambassadeur André Driessen en 800 belangstellenden.
Een van de thema’s die eruit sprong dit jaar was de voortgang bij de inzet van precisielandbouw voor het beheer van de bodem en de opslag van CO2. Daarom een interview met Tamme van der Wal over dat deel van de conferentie.
Waarom was je in Brazilië?
Ik ben in contact gekomen met Brazilië door het “SmartSoybean” project. Ik werk bij de WUR als business developer en onderzoeker technologie adoptie en leidt daarnaast de startup BioScope waarmee we ruimtelijke informatiediensten leveren aan boeren, landbouwadviseurs en andere landbouwpartijen.
Ik vond APSUL een mooie gelegenheid om de mensen van het project te ontmoeten en tevens de situatie waarin men sojabonen verbouwd te bekijken. Naast de conferentie waren de fieldtrips dan ook van grote toegevoegde waarde.
Wat is de rol van bodemvruchtbaarheid in het WUR project in Brazilië?
De teelt van Soja vraagt veel van de bodem, en zeker niet alle natuurlijke variatie in bodems is met machines of middelen weg te poetsen. In het project proberen we het om te draaien en te kijken hoe een boer juist in kan spelen op de natuurlijke variatie in bodemvruchtbaarheid, bijvoorbeeld met variabele plantdichtheid, variabele doseringen of bepaalde gewaskeuzes of rotaties. Mijn rol in het project is vooral om de data te organiseren waarop men betere keuzes kan maken, en dat is cruciaal: wil men meer doen met de variatie dan is meten en monitoren van essentieel belang. Dat is niet alleen een kwestie van techniek, maar ook van geduld, want soms duurt het een aantal teelten voor je relaties goed zichtbaar hebt.
Wat vond jij de meest opvallende ontwikkeling in Brazilië die je tijdens de APSUL op dit terrein hebt gehoord?
Ik was erg onder de indruk van de wijdverbreide no-tillage praktijk en de inzet van groenbemesters tegen bodemerosie en degradatie (en stikstof vasthouden natuurlijk). Ik begrijp goed dat de klimatologische omstandigheden, en de laterietbodems dit noodzakelijk maken – veel meer dan we gewend zijn in Nederland. Verder biedt de schaal waarop landbouwbedrijven opereren veel mogelijkheden om met technologie zowel aan bodemvruchtbaarheid en aan efficiëntie te werken.
Waren de ontwikkeling specifiek voor de tropen of zouden we in NL de technieken van Brazilië kunnen kopiëren?
De rotatie aldaar was tarwe-soja-mais: allemaal zaai/maai gewassen afgewisseld met groenbemesters. Ik denk dat het in Nederland, met vaak een ander bouwplan, en met minder beschikbare middelen tegen onkruid, die nodig zijn voor no-tillage, nog niet zo eenvoudig te kopiëren is. Ook het doorzaaien in de groenbemester is daardoor lastiger, vooral bij aardappels.
Op sommige plaatsen in Brazilië is de voorraad koolstof in de bodem bij landbouwbedrijven hoger dan die van de natuurlijke vegetatie in de omgeving. Betekent dit dat de landbouw in tropische landen zoals Brazilië een grotere rol kan spelen in het vastleggen van koolstof in de bodem dan de natuurlijke vegetatie?
Zeer interessante vraag. Over het algemeen zien we zaken als grondbewerking, irrigatie en kale bodems als negatieve aspecten voor bodemkoolstof, en daarmee zou het per definitie op cultuurgrond armer aan bodemkoolstof moeten zijn dan op natuurgrond. In sommige certificeringen is natuurgrond ook de referentie. Dat er in Brazilië op sommige plaatsen meer koolstof in cultuurgrond gevonden is dan in natuurgrond, heeft misschien meer met pH of toegevoegde compost en groenbemester te maken. Ook is het van belang over welke diepte men dit gemeten heeft. Het vergt meer uitleg of nader onderzoek. Maar interessant is het zeker.
Wat zijn je verwachtingen voor de ontwikkelingen rond opslag van carbon in de bodem in Brazilië. Loopt het land voor in deze ontwikkeling?
Uit de reacties op onze presentaties leid ik af dat carbon opslag, en carbon credits, een grote interesse heeft bij velen, zowel in onderzoek en in praktijk. En terecht, want bodemkoolstof is niet alleen voor het klimaat, maar ook voor andere aspecten een belangrijke indicator van bodemgezondheid, en vergroot de mogelijkheden van een boer. Carbon credits en aandacht voor bodemkoolstof is overal in de wereld aan het ontluiken. Ik denk dat Brazilië daarin meeloopt.
Het bouwplan in Rio Grande do Sul, met vooral zaai-maai gewassen, leent zich goed voor koolstof fixerende maatregelen. Mede doordat gebruik van onkruidverdelgers goed mogelijk is. In Nederland is het gebruik van sommige herbiciden verboden of beperkt en gaat men steeds meer over op mechanische onkruidbestrijding. Dat is dan minder gunstig voor de bodemkoolstof en als die middelen in Brazilië niet meer zouden mogen, dan zou dat wel eens een behoorlijk probleem kunnen vormen voor zero-tillage en de koolstofopslag.
Zijn er nog andere zaken die je opgevallen zijn in Brazilië?
Een aspect waar veel Brazilianen het over hebben is de enorme impact die de politiek heeft op de landbouw, op prijzen, op export, op middelen etc. En die politieke aandacht overschaduwt ook het langere termijn perspectief, waar boeren wel heel erg veel behoefte aan hebben. Bodemgezondheid en carbon opslag zijn mooie voorbeelden van ontwikkelingen die een langer termijn visie behoeven. Regenerative Agriculture betekent hier ook echt het duurzaam onderhoud aan het landelijk kapitaal, want ‘niet(s) doen’ wordt door het extreme weer snel afgestraft. En met die bril kijkt men ook naar de situatie in Nederland en Europa.
Dankjewel. Tot in Brazilië!
