Brazilië, Nederlandse speelt een rol bij het natuurbehoud van Atlantisch regenwoud
We brachten als LAN team met het CG Rio de Janeiro een bezoek aan een bijzonder Nederlands initiatief voor het behoud van het Atlantisch regenwoud, het meest bedreigde bos van Brazilië. Dit regenwoud volgt de zuidoostkust van het land, daar waar de eerste Europeanen voet aan land zetten, en waar nu de twee grootste metropolen van het land zijn. Terwijl alle Europese aandacht uitgaat naar de Amazone, worden flora en fauna in dit bos met uitsterven bedreigd en staat nog maar 7% van dit oeroude bos overeind.
Selva Green en Agroforestry
Het Nederlands – Braziliaanse bedrijf ‘Selva Green’ probeert versnippering van het bos tegen te gaan door strategische stukken land te herbebossen en zo groene corridors te vormen. Deze groene corridors maken het mogelijk voor de bedreigde inheemse flora en fauna om zich te herstellen. Echter, vrijwel alle stukken land die nodig zijn voor herbebossing zijn in private handen. Om de boerengemeenschap over de streep te trekken, zet Selva Green in op agroforestry: het produceren van voedsel in combinatie met boomsoorten. Agroforestry loopt uiteen, van ‘voedselbossen’, tot aan het verbouwen in rijenteelt waar bomensoorten deel van uit maken. Een basisprincipe is dat bomen binnen het productiesysteem de productie kunnen verbeteren, door middel van het verrijken van de bodem, het bieden van schaduw en het beschikbaar stellen van grondwater uit diepere lagen van de bodem voor de gewassen met kortere wortelsystemen.
Selva Green zet in op een product dat net zo bedreigd wordt als het Atlantisch regenwoud zelf: de Juçara palmboom. Juçara wordt door Selva Green beschreven als de koningin van het Atlantisch regenwoud. Het is een sleutelsoort doordat het een essentiële rol vervult voor 60 andere dieren- en plantensoorten. De Juçara boom werd veel gekapt voor het palmhart, maar in tegenstelling tot andere palmsoorten sterft de boom bij de oogst. De Juçara palmboom produceert ook vruchten, die eenmaal verwerkt verkocht kunnen worden als bijvoorbeeld açaí. Aangezien het om een andere soort gaat, wordt het vaak vermarkt als Juçaí, en is in feite een gezondere versie van açaí door een hoger niveau antioxidanten. Dit product is in trek in zowel de nationale als internationale markt, en heeft een hoge waarde. Sterker nog: de opbrengst van het palmhart, waarbij de boom sterft, is net zo hoog als de jaarlijkse oogst van de vruchten.
Nu is het de uitdaging om de boer van agroforestry te overtuigen. In aanloop van de beplanting van de eerste 3 hectare, ging Selva Green in overleg met boeren in de gemeente Silva Jardim, in de staat Rio de Janeiro, om uitleg te geven over de voordelen van Juçara productie. Er bestaan twijfels bij de boeren in relatie tot de lange aanlooptijd tot de productie van vruchten, rond de vier jaar, over het onderhoud en beheer, en over de rendabiliteit van de agroforestry productie. Maar Selva Green heeft antwoorden op hun vragen, door het aanbieden van een pilot project waar boeren kunnen komen kijken, een procesfaciliteit (de vruchten moeten +/- 3 uur na het oogsten verwerkt worden), toegang tot afzetmarkt door partnerschap met de grootste retailer van Juçara: Juçaí, en initiële investering en administratie van de nieuwe systemen. Terugbetaling gebeurt nadat de bomen vruchtbaar worden, en tot die tijd wordt er gewerkt met andere inheemse soorten van het Atlantisch Regenwoud, die vaak onbekend zijn bij de lokale bevolking door verlies van lokale kennis en kunde.
Apenheul en het Gouden Leeuwaapje
Apenheul speelde een hoofdrol in het redden van het Goude Leeuwenaapje, dat beschouwd wordt als de koning van het Atlantisch regenwoud. Het is een symbool van nationale trots, en prijkt zelfs op één van de geldbiljetten in Brazilië. Deze apensoort komt alleen voor in het Atlantisch regenwoud, en werd in de jaren 80 met uitsterven bedreigd. De Apenheul beschikte als één van de enige instanties in de wereld een populatie van deze apen, en wist de diersoort van uitsterven te redden door het opzetten van een fok- en verwilderingsprogramma. Op de website van de Apenheul wordt uitgelegd:
“Een paar jaar na het opzetten van dit fokprogramma, konden de eerste leeuwaapjes naar Brazilië gestuurd worden om daar de wilde populatie te versterken. Toch bleek dat erg moeilijk te zijn. Leeuwaapjes die in gevangenschap geboren zijn, kunnen namelijk niet zomaar in het wild overleven. In Apenheul werden de leeuwaapjes daarom getraind om zelf op zoek te gaan naar eten in het bos. Uiteindelijk werden de dieren geherintroduceerd in het wild en begonnen de ‘tamme’ leeuwaapjes zich te mengen met de wilde populatie. Inmiddels gaat het heel goed met de soort. Recente onderzoeken tonen aan dat er mogelijk weer meer dan 3.000 gouden leeuwaapjes in het wild leven. Wel leven ze nog in geïsoleerde stukken regenwoud. Er moet dus nog hard gewerkt worden om de verschillende populaties met elkaar in contact te brengen.” Selva Green zet het werk van Apenheul dus voort door het opzetten van groene corridors die helpen bij het vergroten van het leefgebied en het versterken van de populatie van het Gouden Leeuwenaapje. Volgend jaar is het doel om 100 hectare te planten, gevolgd door 200 hectare in 2024 en 500 hectare in 2025.
Conclusie
Door het redden van het Gouden leeuwaapje door de Apenheul, en het aanleggen en promoten van agroforestry systemen door Selva Green, levert Nederland een bijdrage aan het behoud van de flora en fauna van het Atlantisch regenwoud. Agroforestry is nu ook een populair thema in Nederland Brazilië is één van de voorlopers van deze landbouwmethode. Het klimaat en de biodiversiteit lenen zich uitstekend voor een diverse en hoogwaardige productie. Selva Green laat zien hoe natuurbehoud en duurzame productie zoals agroforestry hand in hand gaan, en in dit geval zelfs van elkaar afhankelijk zijn voor succes. Selva Green zet bovendien in op export van de Juçaí naar Nederland, en met de aankoop van dit product kan de Nederlandse consument of retailer dus een directe bijdrage leveren aan het natuurbehoud van het Atlantische Regenwoud. Wil jij een bijdrage leveren of samenwerken met Selva Green? Neem contact op via:
+316 10924855
Mariette@selvagreen.org