België: de Vlaamse hoop voor stikstofreductie in de landbouw is op innovatie gericht
Vlaanderen staat, net als Nederland, voor een grote uitdaging op het gebied van stikstofreductie. Beide landen willen sterk inzetten op innovatie om deze opgave te realiseren. Op zowel gewestelijk als provinciaal niveau ondersteunt Vlaanderen verschillende onderzoeksprojecten gericht op het verminderen van ammoniakemissies in de landbouw. De effectiviteit van de innovaties is echter soms onderwerp van discussie.
Gewestelijke innovatiesubsidies
Net voor Kerst 2024 keurde het Vlaams parlement drie subsidies goed voor onderzoeksprojecten die specifiek gericht zijn op stikstofreducerende maatregelen in de landbouwsector. Deze projecten moeten zowel de ammoniakemissie in de dierlijke sector als de stikstofverliezen in de plantaardige sector verminderen. In de dierlijke sector ligt de focus op voedertechnieken, terwijl in de plantaardige sector wordt onderzocht hoe teeltrotaties en efficiëntere bemestingstechnieken kunnen bijdragen aan lagere stikstofverliezen, met oog voor de economische en praktische haalbaarheid voor de landbouwer.
Bij alle drie de onderzoeksprojecten zijn zowel wetenschappelijke als praktijkgerichte onderzoeksinstellingen betrokken. Het uiteindelijke doel is om maatregelen te ontwikkelen die op de zogenaamde PAS-lijst kunnen worden opgenomen. Deze lijst bevat ammoniak-emissiereducerende maatregelen die landbouwers kunnen toepassen om de bijdrage van hun bedrijf aan kritische stikstofdepositie te verlagen.
Zie deze website van de Vlaamse regering voor meer informatie.
Provinciale innovatiesubsidies
Naast de gewestelijke subsidies heeft de provincie West-Vlaanderen, in Vlaanderen bekend als de landbouwprovincie bij uitstek, begin januari 2025 aangekondigd ook subsidies beschikbaar te stellen voor innovatieve stikstofreductiemaatregelen in de landbouw (PAS-klare innovaties). De provincie subsidieert tot 50% van de kosten (met een maximum van €100.000) voor de ontwikkeling van technologieën, producten en managementtechnieken die bijdragen aan lagere stikstofuitstoot. De innovatie moet een duidelijke link hebben met West-Vlaanderen. Via een partnerschap met een Vlaamse onderzoeksinstelling of bedrijf kan echter ook een Nederlands bedrijf bij de regeling betrokken worden.
Zie deze website van de provincie West-Vlaanderen voor meer informatie.
Innovatiesubsidies van de sectororganisatie Boerenbond
Ook de Vlaamse boerenorganisatie Boerenbond biedt innovatiesubsidies aan voor stikstofreducerende maatregelen, met als doel meer technieken op de erkende PAS-lijst te krijgen. In 2024 werden zes innovaties gesubsidieerd, waaronder de stalvloeren van het Nederlandse Oostbeton. Ook in 2025 zal Boerenbond opnieuw een oproep doen voor stikstofreducerende innovaties.
Zie deze website van de Boerenbond voor meer informatie.
Kloof tussen wetenschap en praktijk
De grote vraag is of al deze innovaties in de praktijk ook de beloofde resultaten opleveren. In 2024 trad een decreet in werking die de ammoniakemissiereducerende (AER) maatregelen en de bijbehorende reductiepercentages vastlegde. Vlaamse milieuorganisaties betwisten echter deze percentages en hebben een juridische procedure bij het Grondwettelijk Hof aangespannen om het decreet te laten vernietigen.
Ook controles van luchtwassers, die een belangrijke rol spelen bij de reductie van stikstofuitstoot in veestallen, door het Vlaamse Departement Omgeving in zomer 2024 lieten zien dat slechts een derde van de luchtwassers naar behoren werkte. De overige luchtwassers waren of buiten werking gesteld (5%) of was technisch of administratief niet in orde.