België : Wallonië is twee nieuwe voedingsketens rond de lokale productie van zonnebloemolie en hazelnoten rijker
Wallonië heeft een lange traditie van landbouw, maar relatief weinig voedingsbedrijven. België kent wel een goed ontwikkelde voedingsindustrie, maar die bevindt zich voornamelijk in Vlaanderen. Daarom is het recente Waalse initiatief rond de zonnebloem zeer interessant: door samen te werken met alle schakels uit de voedingsketen (landbouwers, een oliefabriek, een voedingsbedrijf en twee supermarkten) is men er in geslaagd om een hele nieuwe keten rondom de zonnebloem op te zetten. Een gelijksoortig verhaal gaat ook op voor de hazelnoot.
Samenwerking in de zonnebloemketen
Het verhaal van de zonnebloem begint met terughalen van de mosterdproductie naar Wallonië door het Waalse bedrijf Bister. Daarna besloot het bedrijf om ook een productielijn voor mayonaise op te zetten, waarbij ze zoveel mogelijk Belgische grondstoffen wilden gebruiken. Eén van de belangrijkste ingrediënten voor mayonaise is zonnebloemolie. Voor deze productie vond Bister een enthousiaste partner in de coöperatie Farm For Good, die zich richt op regeneratieve en biologische landbouw. De leden van deze coöperatie waren bereid de uitdaging aan te gaan om lokaal zonnebloempitten te verbouwen. Daarnaast werden er samenwerkingen aangegaan met twee Belgische retailers, Carrefour en Déli Traiteur, voor de verkoop van de lokale mayonaise. Ook werd contact gezocht met oliefabriek Alvenat, een Waalse producent van koolzaadolie, om de zonnebloempitten tot olie te persen.
Kansen en uitdagingen
Wat vooral opvalt in dit verhaal, is hoe Wallonië de klimaatverandering heeft benut als een kans. Door de hogere temperaturen is de teelt van zonnebloemen nu ook in België mogelijk. Zonnebloemen zijn goed bestand tegen droogte, hebben weinig water en meststoffen nodig, kunnen op verschillende bodemsoorten groeien en zijn weinig gevoelig voor ziektes. De grootste uitdaging is echter het oogsten van rijpe zonnebloemen, vooral bij een natte herfst. Om dit probleem te omzeilen, gebruiken Waalse boeren op dit moment vroegrijpe soorten. De sector is het erover eens dat verdere zaadveredeling noodzakelijk is voor grootschalige zonnebloemteelt.
Interessant bijproduct
Een interessant bijproduct van de zonnebloemteelt voor lokale mayonaiseproductie is de koek die overblijft na het persen van de zonnebloempitten. Dit product is ideaal als lokaal geproduceerd eiwitrijk veevoer.
Gelijksoortig initiatief rond de hazelnoot
Een soortgelijk verhaal gaat ook op voor de hazelnoot. De jaarlijkse Belgische consumptie van hazelnoten wordt op 10.000 ton geschat, alle verwerkingen bij elkaar opgeteld. De belangrijkste afnemer is de Belgische chocoladeindustrie. Deze hazelnoten komen vooralsnog voor het merendeel uit Turkije en Italië. Het Waalse bedrijf Agronuts heeft de voordelen van de klimaatverandering aangegrepen door de teelt van hazelnoten naar Wallonië te halen. In 2020 is het bedrijf gestart met de eerste aanplant van hazelnootstruiken. Door ook andere geinteresseerde landeigenaren te ondersteunen met teeltkennis en te voorzien van hazelnootstruiken, bedroeg het Waalse areaal hazelnotenteelt eind 2024 al 100 hectare. Maar ook de ambitie van Agronuts reikte verder dan alleen de teelt. Aangezien er in België geen infrastructuur voor de schoonmaak, droging en verwerking van hazelnoten aanwezig was, is Agronuts in 2022 zelf begonnen een lokale verwerkingsketen op te zetten, voor het ogenblik uitsluitend gericht op de professionele markt. De verkoop van de eerste 100% Belgische hazelnoten is in 2024 gestart.