Landbouwagenda India

Nieuwsbericht | 27-03-2024 | 12:30

India is 's werelds grootste producent van melk, peulvruchten en specerijen, en heeft 's werelds grootste veestapel, evenals het grootste areaal tarwe, rijst en katoen. Het is de op een na grootste producent van rijst, tarwe, katoen, suikerriet, gekweekte vis, schapen- en geitenvlees, fruit, groenten en thee. Het land bebouwt ongeveer 195 miljoen ha, waarvan ongeveer 63% afhankelijk is van regenwater (ongeveer 125 miljoen ha), terwijl 37% wordt geïrrigeerd (70 miljoen ha). Daarnaast heeft India nog zo’n 70 miljoen hectare bos.

Het aandeel van de landbouw in de Indiase economie is geleidelijk gedaald tot minder dan 15%. Dat is vooral het gevolg van de hoge groeicijfers van de industriële en dienstensectoren. Het belang van de landbouw in de economische en sociale structuur van India gaat echter veel verder dan zo’n kaal percentage aangeeft; ruim de helft van de bevolking is afhankelijk van een ruraal inkomen, en de meerderheid van de armen in India bevindt zich op het platteland – we hebben het over honderden miljoenen mensen. De uitdaging waar de Indiase landbouw voor staat kan je ook nog anders duiden: met slechts 4% van de watervoorraden in de wereld en 2,4% van het landoppervlak ondersteunt India 18% van de wereldbevolking, en 15% van de mondiale veestapel. ‘India is too big to fail’.

De Indiase landbouw wordt doorgaans geïdentificeerd met de ‘Groene Revolutie’ die begon in de jaren zestig, waardoor het land grote vooruitgang kon boeken in de binnenlandse voedselproductie en aanzienlijk kon bijdragen aan de vooruitgang van aanverwante sectoren. Het transformeerde India van een land met voedseltekorten in een op export gericht land met overschotten; 42 landen in Azië en Afrika bijvoorbeeld zijn tegenwoordig voor meer dan de helft van hun rijstimport afhankelijk van India. Het is dan ook een serieuze zaak dat het land wordt geconfronteerd met problemen van een andere orde, op het gebied van duurzaamheid, de adoptie van nieuwe landbouwtechnologieën, voeding en, misschien wel het belangrijkste, het inkomensniveau van de bevolking die afhankelijk is van de landbouw.

Productiviteit

Een groot probleem is de achterblijvende productiviteit. Momenteel produceren Indiase boeren 2,4 ton rijst per hectare land, wat ver achter ligt bij het werkelijke potentieel. Landen als China en Brazilië produceren respectievelijk 4,7 en 3,6 ton rijst per hectare. Om tegemoet te komen aan de behoeften van een groeiende bevolking met stijgende inkomens, zal de productie van vooral graangewassen en van fruit, groenten en melk moeten toenemen. Om dit te bereiken zal er in versneld tempo een productieve, concurrerende, gediversifieerde en duurzame landbouwsector moeten ontstaan. Alle maatregelen om de productiviteit te verhogen zullen moeten worden benut, waaronder het verhogen van de opbrengsten, diversificatie naar gewassen met een hogere waarde en het versterken van ketens om verliezen te verlagen. Er bestaat een aanzienlijk potentieel voor het uitbreiden van voedselverwerking en voor het opbouwen van waardeketens van producenten tot stedelijke centra en exportmarkten. Nu is het zo dat ongeveer een derde van het voor consumptie geproduceerde voedsel verloren gaat of wordt verspild tijdens het transport. De Indiase foodretail, en vooral die van groenten, maakt een snelle groei door maar beslaat nog een relatief klein deel van de totale markt. Nederland kan op de vereiste productiviteitsstijging met vele producten en technologieën inspelen, van zaden tot apparatuur voor aardappelverwerking. De bureaucratische en politieke campagnes om alle import ‘Make in India’ te laten worden, zullen nog de nodige vasthoudendheid van Nederlandse bedrijven vragen.

Water

Niet alleen de arbeidsproductiviteit moet stijgen; gezien de waterproblematiek ook de ‘crop per drop’. De watervoorraden zijn beperkt. De landbouw verbruikt bijna 80% van de beschikbare watervoorraden en concurreert met toenemende industriële en stedelijke waterbehoeften. Watertransport via leidingen in plaats van goten, een beter waterbeheer op het landbouwbedrijf en het gebruik van druppelirrigatie zijn enkele van de maatregelen die kunnen worden genomen. Er is vooral grote behoefte aan beheer van grondwater. Pogingen om minder water op te laten pompen, zoals het heffen van elektriciteitsheffingen of het monitoren van het gebruik, zijn nog niet succesvol gebleken. In delen van India leidt het oppompen van water voor gebruik in de landbouw tot dalende grondwaterstanden; als de daling in bijvoorbeeld de deelstaat Punjab doorgaat in het huidige tempo zal het grondwater over tien jaar op 300 meter diepte liggen. Elders leidt wateroverlast tot de ophoping van zouten in de bodem van geïrrigeerde gebieden. In door regen gevoede gebieden daarentegen, waar de meerderheid van de plattelandsbevolking woont, moeten de landbouwpraktijken worden aangepast om bodemerosie te verminderen en regenwaterval beter vast te houden. En bij dit alles komen de gevolgen van klimaatverandering. Er worden extremere gebeurtenissen verwacht – droogte, overstromingen, onregelmatige regenbuien – die de grootste impact zullen hebben in door regen gevoede gebieden. Meer aandacht voor aardappelen en tuinbouw in plaats van rijst en suikerriet kunnen op de watersituatie én op de productiviteitsstijging een positieve invloed hebben.

Voorlichting

De boeren voorlichten is een moeizame aangelegenheid. Onderzoek heeft nu weinig meer te bieden dan versleten pakketten uit het verleden. Publieke voorlichtingsdiensten hebben het moeilijk en bieden boeren weinig nieuwe kennis. Er is te weinig aansluiting tussen onderzoek en voorlichting, of tussen deze diensten en de private sector. Een ingrijpende hervorming en versterking van het landbouwonderzoek en voorlichting is een van de belangrijkste voorwaarden voor groei van de landbouw. De Nederlandse-Indiase Centers of Excellence laten zien hoe dit patroon kan worden doorbroken, zeker als we ze weten te verbinden met de private sector. De Indiase overheid ziet Nederland als een echt partnerland als het gaat om tuinbouw.

Dierlijke productie

Sommige subsectoren van de landbouw hebben een bijzonder groot expansiepotentieel, met name de zuivelsector. Na de “Witte Revolutie” die begon in 1970 draagt de veehouderij ruim een kwart bij aan het landbouw-BNP en is een bron van inkomsten voor 70% van de Indiase plattelandsgezinnen, vooral degenen die arm zijn en geleid worden door vrouwen. De groei van de melkproductie bedroeg ongeveer 4% per jaar de laatste decennia. De toekomstige binnenlandse vraag zal naar verwachting met minstens 5% per jaar groeien. De melkproductie wordt beperkt door slechte genetische kwaliteit van koeien, slecht veevoer, ontoegankelijke veterinaire zorg en andere factoren. Een gericht programma om deze beperkingen aan te pakken zou de productie kunnen stimuleren, een goede impact kunnen hebben op de armoede én klimaatmitigatie kunnen bewerkstelligen. Nederland kan in alle fase van de zuivelproductie een grote rol spelen. De focus op melkkwaliteit en diergezondheid draagt tevens bij aan het breed gedeelde doel van een reductie in het antibioticaverbruik. Een andere sector die goede ontwikkelingskansen biedt voor de Nederlandse industrie is de bedekte teelt (kasgroenten, fruit en bloemen). Interessant is te zien dat deze twee sectoren onafhankelijk van steun van de overheid zich gestaag ontwikkelen.

Sinds 2006 is India getuige geweest van een grote verschuiving van vegetarische diëten naar nieuwe voedingstrends, en een grotere consumptie van vlees en vleesproducten. Verstedelijking, kennismaking met nieuwe culturen en toenemende besteedbare inkomens zijn de belangrijkste redenen voor de verschuiving. Hoewel de vleesconsumptie per hoofd van de bevolking in India nog steeds laag is (4,5 kg per persoon), behoort de totale vleesconsumptie van India tot de hoogste ter wereld gezien de omvang van de bevolking. Tekenen zijn overal van een veranderende consumptiepatroon: pizzarestaurants en coffeeshops schieten in de steden als paddenstoelen uit de grond.

Platteland en electoraat

Indiase boerenprotesten hebben de laatste tijd in Westerse media aandacht gekregen. De Indiase overheid zet vanuit sociale overwegingen allerlei subsidies en marktinterventies in om de plattelandsbevolking te laten delen in de toenemende welvaart; logisch, want een groot deel van het electoraat zit op het platteland.  Allerlei politieke beloften over verdubbeling van de boereninkomens kunnen niet verhullen dat er een behoefte is aan een meer richtinggevende heroriëntatie op de lange termijn van het voedsel- en landbouwbeleid (in een land dat bekend staat om zijn diversiteit aan landbouwpraktijken). Subsidies voor energie, meststoffen en irrigatie zijn geleidelijk de overheidsuitgaven aan de sector gaan domineren, en zijn nu vier keer groter dan de investeringsuitgaven. Het verdringt topprioriteiten zoals landbouwonderzoek en voorlichting.

India en innovatie

India is een ICT-grootmacht en daarin is het een potentiële partner voor innovatie. Precisielandbouw helpt om akkers en bodem te onderhouden, en bij het verbeteren van de kwaliteit en kwantiteit van de opbrengst met minimale schade aan het milieu. Het idee van een revolutie in de landbouw omvat het gebruik van fintech, the Internet of Things, big data, kunstmatige intelligentie, robotica en drones en kan de conventionele landbouwsector transformeren. Boeren kunnen doelgericht en datagestuurd te werk gaan. Dankzij deze geavanceerde methoden zullen de winstgevendheid, efficiëntie, veiligheid en milieuvriendelijkheid van de voedselproductie verbeteren en verspilling verminderen. In ‘the last mile’, het traject van retail naar consument, kunnen in digitalisering en innovatie (bv. in verpakkingen) interessante aanknopingspunten liggen, ook door de populariteit van e-commerce. Op het gebied van biotechnologie kan India een grootmacht worden.  

Kortom, op allerlei manieren verdient India onze aandacht. Ook als iets daar maar een beetje groeit, heb je het over een aanwas in absolute termen die enorm is.

Tekst: Freek Vossenaar (ministerie van LNV).