Frankrijk: boerenprotesten vormen eerste grote uitdaging voor de nieuwe regering Attal
In heel Frankrijk voeren boeren de laatste dagen actie. De acties zijn enigszins ongecoördineerd en de eisen zeer divers. De regeldruk vanuit Brussel en nationaal, en de prijzen lijken een centrale rol te spelen, los van een dieper en breder gevoel van onvrede. De regering treedt voorzichtig op zolang de betogers niet overgaan tot vernieling of geweld.
Achtergrond
Sinds half januari kent Frankrijk een toenemende golf acties van boeren. Inmiddels zijn er in alle regio’s van Frankrijk blokkades van snelwegen en demonstraties bij overheidsgebouwen. Vrachtwagens met levensmiddelen uit verschillende landen zijn in het zuiden van Frankrijk doelwit geworden van actievoerende boeren. Twee mensen uit een boerengezin zijn overleden, als gevolg van een aanrijding bij een van de wegblokkades.
De boeren hebben een breed pallet aan eisen op tafel gelegd, van financiële eisen aan de overheid, eerlijke prijzen voor agrarische producten, vermindering van regeldruk, handhaving van wetgeving over prijsvorming, een moratorium op EU-handelsakkoorden tot een andere opstelling van Frankrijk in de onderhandelingen over de Green Deal in Brussel. De grootste Franse boerenbond FNSEA heeft de eisen 24 januari gebundeld en bij de regering aangekaart.
Op de achtergrond speelt onrust bij boeren over hun positie in de Franse samenleving, erkenning van hun werk, de hoogte van hun inkomen en de regeldruk, en onzekerheid over hun toekomst. Deze sentimenten spelen ondanks het feit dat de Franse regering de laatste jaren het nodige heeft gedaan om de boeren tegemoet te komen. Zo heeft de regering wetgeving ontwikkeld die eerlijke prijzen voor boeren moest garanderen (de zogenaamde Egalim-wet), is veel innovatie gefinancierd, zijn boeren gecompenseerd voor allerlei klimaatschade, is het behoud van een beperkt fiscaal voordeel op diesel geaccepteerd en werd een (voorgenomen) belasting op fytosanitaire producten geschrapt.
Eisen boeren zeer divers
Premier Attal heeft de drie belangrijkste boerenbonden (FNSEA, Coordination rurale, Confédération paysanne) begin vorige week uitgebreid ontvangen. Vrijdag middag reageerde hij op de lijst met eisen van de boeren, tijdens een bedrijfsbezoek in Zuid-Frankrijk. Hij kwam met een reeks toezeggingen, o.a. voor wat betreft de subsidie op diesel voor agrarische voertuigen, die wordt behouden. De reactie van de premier was echter niet voldoende voor de boeren, en vooralsnog gaan de acties door.
Omdat de eisen zo divers zijn, er een diepere onvrede speelt op de achtergrond en de acties enigszins ongecoördineerd lijken, is de Franse regering bezorgd dat de protestbeweging het karakter zou kunnen krijgen van ‘gele hesjes’. In ieder geval heeft de regering besloten vooralsnog niet of zeer beperkt over te gaan tot ontruimingen door de politie bij de blokkades. Ook omdat de boeren bij deze acties op relatief veel sympathie kunnen rekenen bij de Franse bevolking.
Niet alleen de regering wordt aangesproken. Voor wat betreft de prijsvorming wordt ook gekeken naar de grote verwerkende industrie (o.a. in de zuivelsector) en de retail. Ook bij bedrijven en supermarkten vinden acties plaats. Verschillende grote bedrijven zijn inmiddels in gesprek met de boeren over de prijzen. Dit mede omdat de Franse wetgeving (de wet Egalim) verplichtingen oplegt voor wat betreft de prijsvorming, waar de regering op controleert.
Europese dimensie
Verschillende politieke partijen proberen zich op te werpen als spreekbuis van de boeren. Dit mede met het oog op de aanstaande verkiezingen voor het Europees Parlement. Dit betreft in de eerste plaats oppositiepartijen van rechter zijde. Tegelijkertijd heeft ook de groene partij EELV (Europe Ecologie Les Verts) zich solidair verklaard met de betogers, evenals een aantal milieu-NGOs.
Op 31 januari zal minister van landbouw Fesneau in Brussel gesprekken met de Europese Commissie voeren over bepaalde eisen van de boeren, en op 1 februari zal president Macron tijdens de Europese Raad naar verwachting aandacht vragen voor de boeren.
De protesten van de boeren vinden plaats op een moment dat een groot deel van de Franse agrariërs juist wel een goed inkomen verdient. Ook is een deel van de Franse agrarische sector juist gericht op export en de wereldmarkt (graan, wijn, zuivel). Desondanks zijn er ook veel boeren, met name veehouders, die zeer weinig verdienen.
Tenslotte: plan uw route door Frankrijk goed en houd rekening met onverwachte omstandigheden, mocht u naar Frankrijk reizen.