Inflatie en prijsonderhandelingen in Frankrijk
Om de Franse consument tegemoet te komen in deze tijd van hoge inflatie, was er enige tijd sprake van het invoeren van een zogenaamd “anti inflatie-mandje” samengesteld uit een vijftigtal food- en non-foodproducten tegen gunstige stabiele prijzen. Maar de weerstand tegen dit project vanuit de retail was heel fors. Zo kwam er een andere overeenkomst tussen overheid en retailers, een anti-inflatie kwartaal, en zullen de onlangs afgeronde jaarlijkse prijsonderhandelingen in de agrifood sector daarna hervat worden.
Uiteindelijk geen anti-inflatie mandje
In Frankrijk werd de voedselinflatie in februari door het nationaal statistiekbureau INSEE geschat op 14,5% op jaarbasis. Het anti-inflatie mandje, dat de overheid had voorgesteld, kwam er echter niet. Dit initiatief zou er uit hebben bestaan dat alle grote retail ketens een vast pakket aan levensmiddelen voor een lage prijs zouden aanbieden.
Grote retailers waren tegen dit overheidsinitiatief, omdat ze liever zelf wilden bepalen welke levensmiddelen en persoonlijke hygiëneproducten ze tegen een gereduceerd tarief aanbieden. Zij begonnen hier begin dit jaar mee op eigen initiatief en met, per supermarktketen, een eigen selectie producten (voornamelijk eigen merk) .
Wel een deal met retailers voor een “anti-inflatie kwartaal”
Minister Bruno Le Maire kondigde op 6 maart 2023 aan dat in samenwerking met de supermarktketens (met uitzondering van o.a. E.Leclerc [1]) een “anti-inflatiekwartaal” wordt ingesteld.
Het gaat hier om een campagne, waarbij de grote retailers gedurende het tweede kwartaal van 2023 voor een brede selectie producten (naar hun eigen keuze) de laagst mogelijke prijs aan de consument vragen. Het moet bij elkaar wel een pakket zijn dat minimaal de primaire levensbehoeften dekt. Volgens minister Le Maire gaat het de sector "enkele honderden miljoenen euro's" kosten en zullen de supermarktketens flink hun marges moeten verlagen om dit "anti-inflatiekwartaal" te financieren.
[1] De grootste Franse retailer gaf te kennen dat dit een communicatiestunt is en vreest dat andere supermarkten de prijzen van artikelen die buiten de selectie vallen zullen verhogen. Supermarkten die wel meedoen zijn Intermarché, Carrefour, Sytème U, Auchan, Casino, Cora, Lidl, Aldi.
Niet iedereen is er blij mee
Consumentenorganisaties betreuren het vrijwillige karakter van de campagne en willen dat de wettelijke vastgelegde SRP+10 regel (SRP = seuil de revente à perte), die een marge van 10% boven de inkoopprijs oplegt aan retailers voor de verkoop van hun producten aan consumenten, wordt afgeschaft.
Ook de boerenbonden FNSEA en Jeunes Agriculteurs zijn tegen en verwijten het Franse ministerie van economie (in de volksmond “Bercy” genoemd) een drang naar algemene prijsverlagingen, met hernieuwde spanningen in de waardeketen en alle gevolgen van dien voor de Franse boeren. Zij hameren erop dat de wet Egalim 2 (zie details onder dit artikel) gerespecteerd moet blijven.
Supermarktketens worden gecontroleerd
Om zeker te stellen dat distributeurs deze anti-inflatie campagne niet afwentelen op hun toeleveranciers, zullen vanuit de overheid, in het bijzonder door de inspectie Concurrentie, Consumentenzaken en Fraudepreventie (DGCCRF) van het ministerie van economie, controles in winkels worden uitgevoerd.
De betreffende producten zullen herkenbaar zijn aan een driekleurig "anti-inflatiekwartaal"-logo. En de meeste aanbiedingen zullen betrekking hebben op huismerkproducten, d.w.z. producten uit assortimenten zoals Reflets de France, Marque Repère, Marque U, die eigendom zijn van de distributeurs en die niet vallen binnen het kader van de jaarlijkse prijsonderhandelingen met toeleveranciers.
Jaarlijkse prijsonderhandelingen
In ruil voor deze anti-inflatie overeenkomst kregen de retailers van Bercy de toezegging dat de jaarlijkse prijsonderhandelingen met de toeleveranciers, die traditioneel op 1 maart 2023 eindigden, aan het einde van dit "anti-inflatiekwartaal" nieuw leven zal worden ingeblazen.
Aanpassing van de wet Egalim2 doorgevoerd
Op de achtergrond speelde zich in het Franse parlement nog een ander debat af, namelijk dat over de aanpassing van de wet Egalim 2, die in de praktijk veel problemen oplevert in de keten. Met name de verwerkende industrie kreeg het moeilijk onder deze wet, terwijl de boeren juist garanties kregen voor een goede prijs voor hun producten. Op woensdag 15 maart keurde het Franse parlement het wetsvoorstel van Frédéric Descrozaille goed dat gericht is op het versterken van het evenwicht in de handelsbetrekkingen tussen verwerkers en detailhandel. Er kwamen wat extra garanties voor de verwerkende industrie terwijl de verworvenheden van de boeren werden behouden.
De boerenbonden FNSEA en Young Farmers spraken dan ook hun tevredenheid uit over het resultaat van de overeenkomst die is bereikt over "het veiligstellen van de levering van Franse consumentenproducten”.
Binnen deze overeenkomst werden tal van eisen van de twee vakbonden overgenomen:
- behoud van de SRP-maatregel (zie hierboven);
- uitbreiding van de regels voor de prijsonderhandelingen van agrarische grondstoffen naar huismerken van distributeurs;
- en de verplichting voor distributeurs om "te voldoen aan EGAlim 1 en 2 voor hun inkopen die buiten Frankrijk zijn verplaatst". Hoe deze laatste maatregele in de praktijk zal uitpakken moet nog worden bezien, aangezien de regels van de interne markt van de EU natuurlijk ook moeten worden gerespecteerd.
Aantal winkeldiefstallen stijgt
Deze ontwikkelingen vinden plaats in een dalende conjunctuur. Het Franse ministerie van Binnenlandse Zaken constateerde een toename van 14% van de winkeldiefstallen en in het bijzonder van voedingsmiddelen.
Toch de zogenaamde ‘Cheque alimentaire’ invoeren?
Er is al enkele jaren sprake van de invoering van een “chèque alimentaire” in Frankrijk. Een project voor het beschikbaar stellen van een soort voedselkrediet voor arme huishoudens, met name om gezonde, regionale producten te kopen (lees: Franse producten met een kwaliteitslabel). De Franse boeren zijn groot voorstander van een dergelijke maatregel omdat het de verkoop van Franse kwaliteitsproducten zou stimuleren, ook bij de sociaal zwakkeren.
In Franse tv-programma’s wordt er regelmatig gediscussieerd over de voedsel cheque, en wordt er zelfs de spot mee gedreven. De voedselbon wordt hier zo langzamerhand beschouwd als een “histoire sans fin” en als een loze belofte [1].
Maar, op maandag 6 maart 2023 kondigde Bruno Le Maire aan dat de ministers van Landbouw, Marc Fesneau, en van Solidariteit, Jean-Christophe Combe, in de komende maanden een experiment zullen lanceren. “Het experiment zal op regionale basis worden uitgevoerd, waarschijnlijk per departement, om zo dicht mogelijk bij de consumenten en zo dicht mogelijk bij de landbouwproducenten te staan", voegde minister Le Maire eraan toe, zonder echter meer details te geven.
[1] De chèque alimentaire maakte deel uit van de voorstellen van het burgerdebat dat voorafging aan de wet “Klimaat en Veerkracht” van 2021, maar werd niet in het wetsvoorstel opgenomen. Het kwam daarna terug in het verkiezingsprogramma van Emmanuel Macron in maart 2022. Gedurende de zomer van 2022 werd er regelmatig over gesproken, maar het idee werd uiteindelijk niet opgenomen in de financiële rekening voor 2023 en in plaats daarvan was er toen sprake van een anti-inflatiemand. Een project dat nu in een andere vorm is gegoten.