De Bulgaarse graansector: recordopbrengst en goede prijzen
De graansector in Bulgarije is een van de snelst groeiende met een gemiddelde inkomstengroei van meer dan 54%
Het seizoen 2020/2021 was ongelooflijk:
- De tarweoogst was een recordbreker - 7,2 miljoen ton.
- De prijzen waren goed en aan het einde, na de oorlog in Oekraïne zelfs ongekend.
In 2021 heeft Bulgarije officieel tarwe, maïs en zonnebloem voor 4,1 miljard BGN geëxporteerd, vergeleken met iets minder dan 3 miljard BGN in het voorgaande jaar. Hieraan kunnen voor meer dan BGN 1 miljard geëxporteerde olie en voor honderden miljoenen andere verwerkte producten worden toegevoegd. Het bedrag maakt de sector tot de belangrijkste voor de buitenlandse handel.
Dit voorjaar zorgde de staat voor wat opschudding op de markt door aan te kondigen dat de overheid tarwe, maïs en zonnebloemen voor meer dan 1 miljard BGN zou inkopen. En om zichzelf te helpen, blokkeerde zij tijdelijk de export. Echter, tegen de zomer werd de controversiële inkoopactie afgeblazen. En de handelaren kondigden aan dat bijna alles al was verkocht en dat er slechts een overgangssaldo was van 400 duizend ton.
“Het wordt naar verwachting een goed jaar. De tarweopbrengsten zullen goed zijn - ongeveer 6 miljoen ton, wat 20% lager ligt dan het record van vorig jaar. De prijzen zullen ook goed zijn, deze hadden BGN 800 per ton bereikt, en nu bij BGN 650 is er geen aanbod, maar de instellingen zullen waarschijnlijk veranderen”, vat Artur Hakopyan, mede-eigenaar van de grootste retailer Sevan, samen.
Wie zijn de grote spelers in de sector?
#1 Geheel onverwachts wordt de eerste plaats in de ranglijst ingenomen door het absoluut onbekende bedrijf “Agro Bord”. Het bedrijf, hoewel hier geregistreerd en Bulgaars eigendom, is volledig in het buitenland actief. Volgens de enige eigenaar, financieel expert Tsanko Kolovski, koopt het bedrijf graan uit Oekraïne aan en exporteert deze vervolgens naar markten in Azië en Afrika. Kolovski is een vreemde voor de graansector, hij is momenteel aandeelhouder van de beleggingsonderneming “MK Brokers”, en jaren geleden zat hij lange tijd bij het management van Investbank.
#2 De echte leider in de Bulgaarse landbouwsector is het in Burgas gevestigde bedrijf “Sevan” van Artur Hakopyan en zijn familie. Met een omzet van bijna 850 miljoen BGN is het de grootste handelaar in het land. Het bedrijf werkt rechtstreeks voor de export en is geen tussenpersoon voor buitenlandse handelaren. Het goede jaar is ook terug te zien bij de winst – die groeide meer dan twee keer ten opzichte van het voorgaande jaar. Het bedrijf uit Burgas, 28 jaar geleden opgericht, stond al meerdere keren bovenaan de ranglijst in de sector.
#3 De handelaar van het Amerikaanse concern Cargill is ook meerdere keren leider geweest en is permanent de grootste buitenlandse exporteur van Bulgaars graan. Wat wel interessant is bij de vennootschap “Cargill Bulgaria” is dat deze in 2013 Bulgarije als servicecentrum binnen zijn miljardengroep heeft gekozen. Daarom heeft het bedrijf bijna 1500 medewerkers. Deze richting levert nog steeds minder dan BGN 100 miljoen aan inkomsten op, dus de belangrijkste omzet (BGN 700 miljoen) is te danken aan de export van landbouwproducten.
#4 Een sterke opsprong wordt gemaakt door de lokale vestiging van het Chinese Cofco, dat in 2018 de Bulgaarse markt betrad. De inkomsten verdubbelden binnen een jaar tijd tot bijna 770 miljoen BGN, wat de venootschap praktisch bevestigde als de op twee na grootste handelaar van lokaal graan. Volgens vertegenwoordigers van de sector betreedt het bedrijf agressief de markt en concurreert het met lokale handelaren, terwijl het hoeveelheden van anderen aankoopt. Het bedrijf doet rechtstreeks zaken in Bulgarije via “Kofco International Bulgaria”. Het moederbedrijf is de Chinese reus COFCO, die op jaarbasis inkomsten heeft van 77 miljard dollar.
#5 De andere grote Amerikaanse handelaar in Bulgarije - ADM, herstelt zijn posities en keert terug naar de top tien. In 2020 krimpte het bedrijf zijn activiteiten in als gevolg van reorganisatie: Silvia Yordanova van “ADM Trading Bulgaria” legde uit dat het bedrijf was gestopt met het vooruitbetalen van hoeveelheden op stam, en pas op de markt komt wanneer er een aanvraag is voor de export van grote hoeveelheden. Blijkbaar wordt het nieuwe model al door meer producenten overgenomen, aangezien de inkomsten meer dan het dubbele groeien, zonder de volumes uit het verleden nog te bereiken.
#6 De reus Glencore verdween zes jaar geleden van de Bulgaarse markt. En hoewel een comeback dit jaar werd verwacht, is het nog niet gebeurd, maar blijft aan de horizon. De verklaring – het concern is van eigenaar veranderd en wordt nog steeds heringericht. Het bedrijf is al omgedoopt tot Viterra waarbij eind 2020 ook de locale vestiging “Glencore Agriculture” tot “Viterra Bulgaria” werd omgedoopt. Het jaarrapport voor 2021 laat echter nog geen activiteit zien in de aankoop van granen, hoewel sinds oktober zes medewerkers zijn ingehuurd.
In het midden
Na de reuzen in de ranglijst komen de middelgrote handelaren, die allemaal Bulgaars eigendom zijn, en sommigen daarvan zelfs een klein deel eigen productie hebben.
Een enkele leider in deze groep is het familiebedrijf van Dragomir en Masha Baldzhievi “Baldzhievi-91”, dat deel uitmaakt van de in Sevlievo gevestigde landbouwholding “Balea Group”. De hoofdactiviteit is de handel in graan, maar het bedrijf handelt ook in meststoffen, zaden en gewasbeschermingsmiddelen.
De volgende grote lokale handelaar is “Buildcom”, die voornamelijk handelt in tarwe en maïs, maar ook in andere gewassen zoals zonnebloem. Het bedrijf maakt deel uit van dezelfde groep als de zonnebloemolieproducent “Oliva”, en beide firma’s zijn eigendom van Angel Georgiev. Voor 2021 heeft “Buildcom” een bescheiden omzetgroei in vergelijking met andere handelaren, maar de winst verdubbelt.
Als de omzet van de volgende in de rij – “Kristera” en “Corn Trade”, die deel uitmaken van “Agria Group”, bij elkaar wordt opgetelt, komt de holding eigenlijk bij het trio van de grootste Bulgaarse handelaren terecht.
Bij Farm Sense was 2021 ook een groeijaar, maar de echte prijsuitbarsting na de oorlog dit jaar heeft zeker voor meer groei voor het bedrijf gezorgd. De eigenaar van het bedrijf Plamen Borisov legde uit dat de prijzen dit jaar waanzinnig hoog waren, maar nu is alles al moeilijk te voorspellen. Door de recessieverwachtingen is er al een verminderde vraag en wordt bijvoorbeeld een order voor 100 duizend ton gehalveerd. De situatie verandert letterlijk binnen enkele uren.
Welbekende namen in de ranglijst
De grootste graanproducent van het land is al jaren de groep van Svetlozar Dichevski, die in “Octopus Invest Holding” is verenigd. Volgens schattingen van vertegenwoordigers van de sector verbouwen zijn bedrijven ongeveer 1 miljoen decares land – zowel eigen als pachtland. Dit gebeurt via verschillende vennootschappen. In totaal is het bedrijf de grootste ontvanger van Europese landbouwsubsidies – in 2020 nam de betreffende vijftal meer dan BGN 25 miljoen op. In de ranglijst is Dichevski vertegenwoordigd door het moederbedrijf, door “Octopus – C” en door “Sortovi semena –Vardim”.
De tweede belangrijke vertegenwoordiger van de graanproducenten is “Zlatia Agro” van Kiril Ivanov, die ook eigenaar is van ASM – een handelvenootschap in gewasbeschermingsmiddelen en zaden. Dit is de graanproducent die, volgens de laatste beschikbare informatie, individueel de grootste landbouwsubsidie in Bulgarije ontvangt - 6-7 miljoen BGN per jaar. “Zlatia Agro” is actief in Noordwest-Bulgarije. Op de balans van Zlatia Agro wordt de eigen grond gewaardeerd op ruim 60 miljoen BGN.
Verder onderaan de ranglijst staan vooral bedrijven die handelen in zaden, preparaten en brandstoffen en hier en daar zijn er ook producenten van bijvoorbeeld geschilde zaden. Er is geen enkel bedrijf uit de vee- of groente- en fruitsector dat de drempel van de top 30 overschrijdt.
Bron: Capcital.bg K100 / 2022 De grootste landbouwbedrijven: Graan in de ruimte geschoten (capital.bg)