België: 2021 registreerde een verdere consolidatie van biologische voeding in Wallonië
Het Waalse APAQ-W (agentschap voor landbouwpromotie) heeft op basis van een marktenquête van GfK de cijfers voor de consumentenbestedingen aan biologische voeding in 2021 gepubliceerd. Hieruit blijkt duidelijk dat de markt voor biologische producten in 2021 de sterke stijging van 2020 onder invloed van de pandemie heeft weten te bestendigen, met zelfs een positieve uitschieter voor vlees. Het marktaandeel van biologische voeding in Wallonië kwam daarmee in 2021 op 5,44%. Voor de nabije toekomst ziet de sector wel nog een taak weggelegd voor een betere promotie van de biologische waarden.
Consumentenbestedingen
De totale consumentenbestedingen aan biologische voeding bedroegen in België in 2021 978,2 miljoen euro, of te wel een stijging van 4,6% ten opzichte van 2020 (+57,6% ten opzichte van 2016). Wallonië was in 2021 met 440,8 miljoen euro goed voor 45% van deze Belgische bestedingen. Op jaarbasis betekende dit voor Wallonië slechts een stijging van 0,5%, maar ten opzichte van 2016 echter een toename van 87,5%. Al met al nam in 2021 het marktaandeel van biologische voeding in Wallonië toe met 0,13 procentpunten tot 5,44%, doordat de totale Waalse consumentenuitgaven (bio en gangbaar) in 2021 daalden met 1,9% na het recordjaar 2020.
De totale bestedingen aan biologische voeding per Waalse inwoner bedroegen in 2021 121,5 euro (+1,1%), tegenover 84,9 euro per Belgische inwoner (+4,4%).
In Wallonië zijn de biologische productcategorieën met de grootste consumentenbestedingen per inwoner zuivel (17,8 euro), vers fruit (13,9 euro) en verse groenten (12,3 euro) (zie ook figuur 1). Desalniettemin registreerden deze categorieën in 2021 een lichte daling. Echter, dé opvallende tendens voor 2021 was dat vlees, gevogelte en vleeswaren juist een forse relatieve stijging registreerden in de consumentenuitgaven per inwoner (respectievelijk +55,4%, +25,8%, +18,1%). Eenzelfde trend was ook waar te nemen op Belgisch niveau.
Figuur 1: Ontwikkeling van de biologische bestedingen per Waalse inwoner in euros (2016, 2020,2021)
Marktaandeel
Al jarenlang is de markt voor biologische voeding in Wallonië beter ontwikkeld dan in heel België. Hier zijn verschillende verklaringen voor: sterke band met ‘le terroir’, ruimte voor extensieve lokale landbouw en een goed ontwikkeld netwerk voor de korte keten.
Dit is ook terug te zien in de cijfers voor marktaandeel: tussen 2016 en 2021 nam dit aandeel in Wallonië gestaag toe van 3,33% naar 5,44%, terwijl in heel België de toename beperkt bleef van 2,81% tot 3,82%.
Figuur 2: Ontwikkeling van het marktaandeel van biologische voeding in België en Wallonië in % (2016-2021)
Bron: Chiffres-du-Bio-2021_LOW.pdf (biowallonie.com)
De biologische productcategorieën met het grootste marktaandeel in Wallonië zijn eieren (28,5%) en vleesvervangers (24,8%), gevolgd door verse groenten (12,3%) en vers fruit (12,1%). Ondanks het hoge marktaandeel voor vleesvervangers vertegenwoordigen deze voedingscategorie slechts een kleine markt in absolute bedragen.
Figuur 3: Ontwikkeling van de marktaandelen van de verschillende voedingsproducten in Wallonië (jaren 2016, 2020 en 2021)
Type consumenten voor de aankopen biologische voeding
Achter de bovenstaande algemene cijfers over consumentenbestedingen aan biologische voeding, schuilt een diverser plaatje als men kijkt naar type consument (light/medium/heavy biologische consument). Bijna drie kwart van de consumentenbestedingen komt voor rekening van de “heavy biologische consumenten”, die slechts 20,7% van de Waalse bevolking uitmaken. Aan de andere kant vertegenwoordigt de “light biologische consument” (de helft van de Waalse bevolking valt onder dit type consument) slechts 7,0% van de consumentenbestedingen.
Alhoewel alledrie de consumententypes hun uitgaven aan biologische voeding sinds 2016 fors verhoogden, is vooral de stijging van de “medium biologische consument” zeer sterk te noemen (+80,0% tot 276,5 euro).
Figuur 4: Verdeling van de bestedingen aan biologische voeding per consumententype in % (2021)
Distributiekanalen
De belangrijkste distributiekanaal voor biologische voeding in Wallonië is en blijft de supermarkt met een marktaandeel van 40,4%, gevolgd door de biologische winkel (marktaandeel van 26,6%). Ondanks kleine schommelingen zijn deze marktaandelen sinds 2016 min of meer gelijk gebleven.
Figuur 5: Aandeel van de verschillende distributiekanalen in de consumentenbestedingen voor biologische voeding in Wallonië in % (2021)
Bron: Chiffres-du-Bio-2021_LOW.pdf (biowallonie.com)
De groep ‘Autres/overig’ omvat bakkerijen, gezondheidswinkels, buurtsupermarkten, online aankopen, aankopen in het buitenland en gespecialiseerde winkels als Oxfam en Kruidvat.
Aangezien zowel de slagers, als de boeren en markten hun marktaandeel zagen toenemen met respectievelijk 2,6, 1,1 en 0,6 procentpunten, kan men concluderen dat de korte keten ook in 2021 aan belang won bij de Waalse consument als afzetkanaal voor biologische voeding. Vooral slagers lijken te profiteren van de toegenomen interesse bij de Waalse consument voor kwaliteit en herkomst van voeding.
Hoe nu verder met biologische consumentenbestedingen? Communicatie!
Volgens het rapport van APAQ-W is het logo van het Europese biologische label slechts bekend bij 62% van de Waalse consumenten. Het agentschap ziet dan ook een belangrijke rol weggelegd voor communicatie om nog duidelijker de waarden van biologische landbouw aan de consument uit te leggen (klimaat, natuur, dierenwelzijn, ondersteuning van lokale economie, respect voor kleinschalige producenten). Dit kan helpen om in de toekomst nieuwe consumenten te verleiden tot biologische aankopen. Desalniettemin beïnvloeden ook externe factoren (pandemie, inflatie aangewakkerd door het Oekraïne-conflict) het aankoopgedrag van consumenten, waar de sector weinig tot geen invloed op kan uitoefenen.
Van 8-11 mei 2022 organiseerden wij als Landbouwkantoor te Brussel de biologische handelsmissie “In Trio Naar Bio” naar Wallonië en Luxemburg. Een onderdeel van deze missie was een debat met allerlei stakeholders uit de biologische sector van Nederland, Luxemburg, Vlaanderen en Wallonië over de toekomst van de biologische sector. Eén van de conclusies van het debat was toen ook dat meer ingezet moet worden op communicatie om zo duidelijker aan de consument uit te leggen wat de meerwaarde van biologische voeding is voor klimaat, natuur en gezondheid. Eenmaal de consument dat beter heeft begrepen, is de veronderstelling, zal hij zich bij de aankoop van voeding meer als burger gaan gedragen en dus eerder voor biologische voeding kiezen.