Frankrijk: Pluimveesector kampt met hoog pathogene vogelgriep, stijgende prijzen voor veevoer en concurrentie met de import
Sinds begin augustus zijn in Europa talrijke uitbraken van hoog pathogene aviaire influenza (HPAI), ook vogelgriep genoemd, vastgesteld bij in het wild levende vogels en op landbouwbedrijven. De gezondheidsautoriteiten van veel lidstaten (Nederland, Duitsland, Italië, enz.) hebben uitbraken in pluimveebedrijven (kalkoenen en slachtkuikens, legkippen) gemeld. Vierendertig landen op het Europese vasteland zijn momenteel getroffen door de epizoötie.
Frankrijk beleeft de ergste episode van vogelgriep in zijn geschiedenis.
De eerste uitbraak van de huidige golf hoog pathogene aviaire influenza werd in november 2021 geconstateerd in een commercieel legkippenbedrijf in Noord-Frankrijk. Daarna werden H5N1 uitbraken gesignaleerd in de eendenhouderij in het Zuidwesten van het land (departementen Landes en Pyrénées orientales) en sinds eind februari circuleert het virus in rap tempo door de westelijk gelegen regio`s Pays de la Loire (departementen Vendée en Loire-Atlantique) en nu ook in Bretagne. Ondanks de maatregelen om de verspreiding van het virus te beperken is de opmars van het virus alleen maar sterker. Op 7 april 2022 telde Frankrijk 1.218 uitbraken van hoog pathogene aviaire influenza (HPAI) bij pluimveebedrijven, 45 gevallen bij in het wild levende dieren en 22 gevallen bij hobbypluimveehouders. Deze situatie is ongekend wat betreft het aantal getroffen gebieden en het aantal geslachte vogels – inmiddels al meer dan 12 miljoen.
Voor de pluimveesector is dit een catastrofe. De regio` s Bretagne en Pays de la Loire samen produceren meer dan één op twee Franse kippen. Met 1.800 bedrijven voor slachtpluimvee is Bretagne de belangrijkste pluimveeregio in Frankrijk, met 521.500 ton pluimveevlees in 2020. In 2020 produceerde Bretagne meer dan 30% van de Franse kippen en 42% van de eieren. De regio Pays de la Loire produceerde in 2019 425.200 ton pluimveevlees. De regio Pays de la Loire kent inmiddels heel veel uitbraken HPAI, in Bretagne zijn nu de eerste 6 gemeld.
Daarmee houdt het niet op want in Zuid-West Frankrijk zijn, na een korte rustigere periode, nieuwe uitbraken vogelgriep geconstateerd, 6 nieuwe gevallen sinds 3 april. Dat toont de snelheid van contaminatie ook onder eenden.
De heer Gilles Salvat van de Anses (het Franse instituut voor risicobeoordeling van voedsel en dieren) stelt dat het virus zich in korte tijd heeft aangepast en nu pathogener is geworden. Dit treft in het bijzonder de kalkoenen dit jaar en daarvan heeft Bretagne nu juist een grote productie van.
Gevolgen voor de eiersector
Itavi, het onderzoekinstituut gespecialiseerd in de pluimveesector in Frankrijk, meldt in een persbericht dat er meer dan 3 miljoen legkippen geslacht zijn, wat neerkomt op 2,5 miljoen eieren per dag, oftewel 6% van de Franse productie.
Door de vogelgriepcrisis verwacht de eiersector dat de productie in de eerste helft van 2022 met 9% zal dalen (in vergelijking met dezelfde periode in 2021).
Er worden oplossingen bestudeerd om deze achteruitgang, die nu al tot "verstoringen van het aanbod" leidt, te beperken, aldus de CNPO (de branchevereniging van eieren).
Frankrijk treft drastische maatregelen tegen de verspreiding van het virus
Met preventieve maatregelen wordt geprobeerd de verspreiding van het virus tegen te houden. Helaas is het aantal uitbraken zo groot gebleken de afgelopen tijd, dat er grote logistieke problemen ontstonden bij het ruimen van dieren en het verwerken van kadavers. De capaciteit hiervoor bleek simpelweg niet opgewassen tegen het aantal uitbraken, soms wel 40 per dag. Hierdoor moesten de dieren soms worden afgemaakt met zeer onwenselijk dodingsmethoden, zoals het stoppen van de ventilatie in stallen, hetgeen bij boeren erg veel leed veroorzaakt. Ook het verwerken van kadavers liep tegen grote beperkingen aan, waardoor kadavers tijdelijk moesten worden opgeslagen of gestort, al dan niet samen met ander afval. Hierdoor ontstond weer overlast voor omwonenden, waaronder heftige stank.
Ruimte voor een vogelgriepvaccin?
Begin 2022 kondigde de Franse minister van Landbouw Julien Denormandie aan te willen starten met het testen van vaccins tegen de vogelgriep, in veldproeven. Dit omdat de vogelgriep blijft terugkeren en preventieve maatregelen dus kennelijk niet in staat zijn het virus afdoende te weren.
De eerste proeven met twee kandidaat-vaccins tegen hoog pathogene aviaire influenza (HPAI) zijn aangekondigd voor maart 2022. Bepaalde delen van de sector, met name de bedrijven die veel exporteren naar derde landen, zijn hier echter niet gerust over. Zij vinden het zeer riskant om hiermee te beginnen zonder eerst afspraken te hebben gemaakt met handelspartners buiten Europa. Dit werd o.a. verwoord door Paul Lopez, voorzitter van de Franse federatie van de pluimveeindustrie (Fédération française des industries avicoles -Fia), die grote handelsbelemmeringen verwacht indien dit experiment beperkt zou blijven tot Frankrijk alleen.
De strategie van minister Denormandie is dan ook om zoveel mogelijk steun te verwerven voor vaccinatie tegen vogelgriep binnen de EU, en andere EU-lidstaten te overtuigen ook die weg in te slaan. Op de Landbouw- en Visserijraad van april heeft het Franse EU-voorzitterschap dit onderwerp dan ook geagendeerd, en Frankrijk oogstte begrip van veel lidstaten waaronder Nederland.
Frankrijk importeert veel pluimveevlees
In 2021 steeg de consumptie van gevogelte in Frankrijk met 1,9% ten opzichte van 2020, wat neerkomt op 1,92 miljoen ton vlees van gevogelte dat in de loop van het jaar wordt verkocht voor consumptie thuis en buitenshuis. De sector zorgt voor 100.000 banen, waarvan 34.000 op pluimveehouderijen. Frankrijk importeert echter heel veel pluimveevlees. Terwijl de import van pluimveevlees in 2020 lag op 40% van de totale consumptie, steeg deze tot 45% in 2021. Met name de consumptie van buitenlands kippenvlees is in 2021 met 18,2% gestegen ten opzichte van 2020. Dit is minder het geval voor kalkoen (18% wordt ingevoerd) en eendenvlees (10% wordt geïmporteerd).
De ambitie in Frankrijk is om de import echter flink terug te dringen, met name uit derde landen. Daarom stelt de pluimveebrancheorganisatie ANVOL voor zogenaamde spiegelclausules toe te passen op alle invoer van pluimveevlees: alleen pluimveevlees dat aan identieke duurzaamheids- en veiligheidseisen voldoet als in Frankrijk geproduceerd pluimveevlees, zou mogen worden ingevoerd. Dit om oneerlijke concurrentie te voorkomen.
Ook wil de branchevereniging dat de overheid de Franse kippensector meer ondersteunt. Dit kan volgens ANVOL o.a. door meer transparantie over de herkomst van pluimvee voor te schrijven, ook in de horeca, meer Frans pluimvee in overheidskantines te serveren en het gebruik van geografische indicaties verder te stimuleren.
Door het uitbreken van de oorlog in Oekraïne, is naast de vogelgriepcrisis en de slechte concurrentiepositie, stijging van de prijzen van diervoeder en transport een extra probleem. De zorgen van de Franse pluimveesector zijn dan ook voorlopig niet voorbij.