Maatschappelijk verantwoorde productie wordt verplicht in Duitsland
In 2021 is een Duitse zorgplichtwet op toeleveringsketens van kracht gegaan die maatschappelijk verantwoorde productie gaat verplichten. Dit geldt ook voor levensmiddelen en andere producten in de agrifood sector, en geldt voor zowel de producent als voor de directe en indirecte toeleveranciers in de productketen. Van boer tot bord.
Op 11 juni 2021 heeft de Duitse Bondsdag het wetsvoorstel over zorgvuldigheidsverplichtingen van bedrijven in de toeleveringsketens, oftewel het Gesetz über die unternehmerischen Sorgfaltspflichten in Lieferketten, aangenomen. Met deze zorgplichtwet op de toeleveringsketen geeft de Duitse overheid gehoor aan een langer lopende discussie op EU niveau om mensenrechten langs toeleveringsketens beter te beschermen. Het gaat dan bijvoorbeeld om kinderarbeid, maar ook over al dan niet indirecte gezondheidseffecten als gevolg van bijvoorbeeld lucht- of watervervuiling.
De wetgeving geldt voor alle in Duitsland gevestigde bedrijven (ook als het een dochteronderneming van een bedrijf buiten Duitsland is). Belangrijke elementen zijn risicoanalyse door de bedrijven, een preventieplan en een protocol om klachten te behandelen. Bij het vermoeden van schendingen bij directe of indirecte toeleveranciers, geldt een controleplicht. Bij het constateren van een schending moet het bedrijf de probleemoplossing in gang zetten. Over de uitvoering van het eigen beleid moeten bedrijven transparant communiceren.
Eerste reacties
De nieuwe wetgeving treedt stapsgewijs in werking: Vanaf 1 januari 2023 moeten bedrijven groter dan 3.000 fte in Duitsland aan de nieuwe regels voldoen, vanaf 1 januari 2024 ook bedrijven vanaf 1.000 fte. Voordat de wetgeving ook voor kleinere bedrijven gaat gelden, wordt de wetgeving geëvalueerd.
De eerste reacties uit het Duitse bedrijfsleven laten vooral zien dat het voldoen aan de wetgeving ingrijpend kan zijn. Vaak wordt daar hulp van externe expertise bij gezocht, met name van corporate law specialisten en de grote adviesbureaus. Ook kunnen Duitse bedrijven gebruik maken van het (gratis) aanbod van de overheidsinstanties en diverse brancheorganisaties, zoals de helpdesk van Agentur für Wirtschaft und Entwicklung of de Industrie- und Handelskammer (zie onderstaande links).
Due Diligence
De nieuwe wetgeving is een “zorgplichtwet”. Dat houdt in dat de bedrijven hun boekhouding zodanig moeten gaan voeren dat ze ten aller tijden aan kunnen tonen dat zij mensenrechten langs hun toeleveringsketen waarborgen. Bij een vermoeden dat elders in de keten iets niet klopt, zoals kinderarbeid of ongezonde werkomstandigheden bij toeleveranciers, dan heeft het bedrijf de controleplicht bij de leveranciers, en de plicht samen met leveranciers aan een oplossing te werken.
Dé voedseltrend van 2022: Maatschappelijk verantwoord en duurzaam consumeren
Met de nieuwe wetgeving worden EU afspraken nageleefd, maar het is ook een reactie op een maatschappelijke trend. Begin dit jaar meldden we al dat in Duitsland in 2022 maatschappelijk verantwoord en duurzaam consumeren dé belangrijkste voedingstrend wordt. Eten met geweten. De consument is zich steeds bewuster van de sociale en milieueffecten van voedsel. Producten met gering of zelfs gunstig effect op mens en milieu doen het goed in de supermarkt en gastronomie. Een goede voorbereiding op de toenemende eisen kan voor consumenten daarom ook nu al een koopargument zijn.
Eva Vergles-Kooistra, Economische Afdeling Ambassade Berlijn: eva.vergleskooistra@minbuza.nl
Merijn Bos, Landbouw Attaché Netwerk Berlijn: bln-lnv@minbuza.nl