'Veel kennis in Zuid-Afrika over circulaire landbouw'
'Klimaatverandering treft Zuid-Afrika zwaar. Als het gaat om klimaatslimme landbouw kan Nederland bijdragen aan oplossingen. Dat is de overtuiging van Niek Bosmans. Hij is sinds augustus 2020 als landbouwraad werkzaam op de Nederlandse ambassade in Pretoria, met als werkgebied Zuid-Afrika en Angola. “Aanpassing van de landbouw in Zuid-Afrika aan de droogte, met Nederlandse ondersteuning, is een van de topprioriteiten van mijn landbouwteam op de ambassade.”
Bosmans heeft ervaring als landbouwraad; voor zijn verhuizing naar Zuid-Afrika had hij vier jaar dezelfde functie in Ethiopië. De verschillen tussen beide landen zijn enorm, tegelijkertijd ziet hij overeenkomsten: “De kloof tussen arm en rijk, de relatief jonge bevolking en de problematiek rond voedselzekerheid, dat speelt allemaal zowel in Zuid-Afrika als in Ethiopië. Maar als je hier door de supermarkt loopt, merk je ook het verschil. Hier zijn de schappen goed gevuld met groenten en fruit van hoge kwaliteit. Dat zie je in Ethiopië niet.”
Prachtige landschappen
De functie van landbouwraad in Pretoria kwam vacant en Bosmans reageerde onmiddellijk. “In 1990 was ik hier op vakantie en die weken ben ik verknocht geraakt aan het land. Voor werk ben ik er sindsdien vaker geweest en heb ik de ontwikkelingen op het gebied van landbouw op de voet gevolgd. Zuid-Afrika is een mooi land, met prachtige landschappen en een prima klimaat. Het is ook een land met veel verschillende culturen en, mede daardoor, een complexe maar ook interessante geschiedenis. Nog belangrijker, dit land staat als gevolg van de klimaatverandering voor een enorme uitdaging. Ik ben ervan overtuigd dat Nederland een bijdrage kan leveren aan oplossingen. Aan mij als landbouwraad de taak om partijen hiervoor bij elkaar te brengen.”
Klimaatslimme landbouw
Wat dat betreft viel hij, zoals hijzelf formuleert, met zijn neus in de boter. Facilitering van een Zuid-Afrikaans/Nederlands (digitaal) seminar over klimaatslimme landbouw was een van zijn eerste activiteiten na zijn aankomst in het land. Met ruim tachtig deelnemers uit beide landen zijn de eerste stappen gezet in een meerjarige samenwerking. “Contacten zijn gelegd, de eerste samenwerkingsverbanden gesmeed. Er is aan beide kanten veel enthousiasme om concrete projecten te gaan uitvoeren, zo bleek. Ik hoop dat in 2021 een delegatie uit Nederland deze kant op kan komen. Dat hangt natuurlijk af van de ontwikkelingen rond COVID-19.”
‘Klimaatslimme landbouw is een must in Zuid-Afrika’
Van Pretoria naar Johannesburg
Bosmans woont met zijn vrouw en jongste dochter tijdelijk in Pretoria, waar de Nederlandse ambassade ook is gevestigd. Zijn drie andere kinderen zijn volwassen en wonen in Nederland. Het gezin verhuist binnenkort naar Johannesburg, op 40 kilometer van Pretoria. Zijn dochter gaat daar naar de internationale middelbare school. “Bijkomende voordeel is dat het Zuid-Afrikaanse bedrijfsleven en grote Nederlandse bedrijven, ook in de agrofoodsector, in Johannesburg zijn gevestigd. Dat maakt het leggen van contacten makkelijker.”
Sluiting kolencentrales
Zuid-Afrika heeft het Klimaatverdrag van Parijs ondertekend en neemt dat ook serieus. Het land gaat een aantal kolencentrales sluiten. “Dat heeft enorme consequenties voor de werkgelegenheid in die regio’s. Met het landbouwteam ga ik onderzoeken of land- en tuinbouw een alternatieve bron van inkomen kan bieden. Dan denk ik vooral aan de bedekte tuinbouw. Die sector levert veel toegevoegde waarde op en vraagt relatief veel arbeid. Bij de opbouw van deze sector kunnen Nederlandse partijen een bijdrage leveren. Bijvoorbeeld bij de opzet van voorbeeldbedrijven en ontwikkelingen van praktijkscholen. Dit is ook een van mijn prioriteiten komende jaren.”
Bilaterale landbouwwerkgroep
Er bestaat al langere tijd een Nederlands/Zuid-Afrikaanse landbouwwerkgroep die een belangrijke rol speelt op het gebied van markttoegang en bijvoorbeeld elektronische certificering. De landbouwministers uit beide landen nemen hier ook regelmatig aan deel. “Mijn voorgangers Niek Schelling en Jack Vera hebben hier veel tijd ingestoken. Dit landbouwplatform krijgt steeds meer impact en is voor de inzet van het Nederlandse bedrijfsleven in Zuid-Afrika van groot belang. Op mijn lijst met prioriteiten staat deze landbouwwerkgroep in de top-drie.”
Angola hoort ook bij het werkgebied van Bosmans. Op de Nederlandse ambassade in Luanda is een klein economisch team gevestigd. Bosmans werkt vanuit Zuid-Afrika intensief met hen samen. Versterking van agrarische ketens, vermindering van de voedselverliezen bij transport en productie en aansluiting op exportmarkten zijn kernthema’s van het team in Angola. Belangrijke agrarische producten in Angola zijn bijvoorbeeld avocado, mango en aardappel.
Achteruitgang biodiversiteit
Klimaatverandering heeft niet alleen gevolgen voor de landbouwproductie, maar ook voor de biodiversiteit, constateert Bosmans. “De langdurige droogte leidt tot achteruitgang van veel planten- en diersoorten. Daarmee dreigen ook uitgangsmaterialen voor de voedselproductie en farmaceutische industrie te verdwijnen. De Zuid-Afrikaanse overheid maakt zich daar zorgen over. En terecht. Mogelijk kunnen Nederlandse kennisinstellingen met slimme oplossingen komen om de achteruitgang tot staan te brengen.
Circulaire landbouw
De transitie naar duurzame landbouw is voor alle landbouwraden een belangrijk aandachtspunt, dus ook voor Bosmans. Op allerlei terreinen is vooruitgang te boeken in Zuid-Afrika, zegt hij, bijvoorbeeld op het gebied van het gebruik van water, gewasbeschermingsmiddelen en meststoffen. “Maar besef wel dat dit land al over veel kennis beschikt over circulaire landbouw. Zeker op het terrein van strokenteelt en niet-kerende grondbewerking. Daar kan de Nederlandse landbouw nog van leren.”
Contact
Landbouwraad: Niek Bosmans
E-mail: pre-lnv@minbuza.nl
Twitter: @Agri_NLinSA