'Duitsland en Nederland hebben veel gemeenschappelijke thema’s'
Kirsten Peeters is bijna vier jaar landbouwattaché in Duitsland. Als het gaat om de agrofoodsector zijn Nederland en Duitsland in veel opzichten vergelijkbaar. “Circulaire landbouw, dierenwelzijn en bijvoorbeeld transparantie in de voedselketen zijn thema’s die hier hoog op de agenda staan, net zoals in Nederland”, zegt Peeters.
Dit artikel maakt deel uit van een serie over landbouwraden en landbouwattachés in het buitenland. Lees meer over wie zij zijn en wat ze doen. Deze keer in gesprek met landbouwattaché Kirsten Peeters in Berlijn.
Kirsten Peeters is sinds augustus 2016 werkzaam op de Nederlandse ambassade in Berlijn. Het landbouwteam telt acht medewerkers, onder wie landbouwraad Peter Vermeij en Kirsten Peeters als landbouwattaché. Komende zomer keert zij terug naar het ministerie van LNV in Den Haag.
In de loop van de afgelopen vier jaar heeft zij de speerpunten van de Duitse overheid op het terrein van landbouw en voedsel zien veranderen. De belangrijkste beleidsthema’s lijken veel op die in Nederland. “Samenwerking tussen bedrijfsleven en kennisinstellingen uit beide landen krijgt daarom steeds meer perspectief. Juist de Nederlandse agrofoodsector heeft dit land iets te bieden.”
Net als alle andere landbouwraden in de wereld wordt haar agenda deze maanden voor een belangrijk deel bepaald door corona.
Wat zijn de gevolgen van de corona-pandemie voor het agrarische bedrijfsleven in Duitsland?
“Langzaam maar zeker worden de maatregelen hier versoepeld, dat geeft ook de agrofoodsector lucht. Bedrijven zoeken naar kansen. De aandacht gaat van ‘wat kan niet’ naar ‘wat kan wel’. De Nederlandse agrofoodsector had te kampen met onzekerheid over de export naar Duitsland sinds het begin van de pandemie, bijvoorbeeld omdat ook hier de horeca op slot ging en er grenzen sloten. Gelukkig is de grens tussen Nederland en Duitsland altijd open gebleven. Ik ga ervan uit dat ons land zijn sterke marktpositie in Duitsland weet te behouden.
Er zit ook een andere kant aan de corona-crisis. Landbouw en voedselverwerking zijn aangewezen als prioritaire sectoren. Die erkenning geeft kansen. Je ziet ook een groeiende interesse voor voedsel uit de eigen regio, nog meer dan voor de pandemie.”
'Technologische vernieuwing staat in Duitsland centraal'
En wat zijn de gevolgen van de corona-crisis voor u persoonlijk?
“Elke dag thuis werken heeft natuurlijk impact op ons gezin. Mijn man is muzikant en zijn optredens zijn allemaal weggevallen. Opeens werken we alle twee de hele dag thuis. Mijn collega’s ontmoet ik alleen via het beeldscherm. Maar dat geldt natuurlijk voor heel veel mensen. Groot voordeel is dat we nu veel tijd hebben met onze baby van 7 maanden. De andere kant is dan weer dat familie en vrienden niet op bezoek kunnen komen en zijn ontwikkeling minder goed meemaken. Er valt straks wat in te halen.”
Wat zijn de belangrijkste trends in de Duitse agrofoodsector?
“Op beurzen, maar zeker ook in het beleid van het ministerie van Landbouw hier, staat technologische vernieuwing centraal. Vooral technologie die bijdraagt aan verduurzaming van de voedselketen. Digitalisering is daarbij het toverwoord. Daar wordt veel geld en energie in gestoken. De corona-crisis geeft hier nog eens een extra boost aan.
Een andere trend is verduurzaming van de veehouderij, waarbij de aandacht vooral uitgaat naar dierenwelzijn. De veehouder die extra maatregelen neemt, moet daar dan wel een eerlijke prijs voor krijgen. Duitsland ontwikkelt hiervoor een staatslabel, waarvoor draagvlak is in de samenleving. Een derde trend die ik zie, is de groeiende aandacht voor gezonde voeding.”
Lees verder onder foto
Kunnen Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen op deze trends inspelen?
“Als het gaat om innovatieve technologie die bijdraagt aan verduurzaming van de landbouw kan dat zeker. Nederland is bijvoorbeeld sterk in precisielandbouw. Die vorm van landbouw komt in feite voort uit technologische vernieuwing.
Kennis van precisietechnieken kan ook een bijdrage leveren aan de oplossing van het mest- of gewasbeschermingsvraagstuk hier. Per 1 mei kent Duitsland een nieuwe verscherping van de mestwetgeving. Bodemgezondheid staat centraal. Met data uit sensoren en satellieten kan precies in beeld worden gebracht welke nutriënten nodig zijn. Niet te veel en niet te weinig. Het Nederlands bedrijfsleven kan kennis en apparatuur leveren.”
Staat circulaire landbouw in Duitsland op de agenda?
“Ik denk net zo hoog als in Nederland. Er gebeurt op dit vlak heel veel; in alle schakels van de voedselketen, of het nu gaat om veehouderij, akkerbouw of tuinbouw. Veilig en goed voedsel produceren met aandacht voor mens, dier en milieu heeft topprioriteit. Nederland loopt misschien iets voor op Duitsland in de integrale benadering van kringlooplandbouw, maar in Brussel vinden beide landen elkaar, bijvoorbeeld bij de discussie over dierenwelzijn of op verschillende onderdelen van het Gemeenschappelijk landbouwbeleid. De visies op verduurzaming van het GLB ontlopen elkaar niet veel.”
Wat kan Nederland leren van Duitsland?
“Productie en consumptie van voedsel uit de eigen regio heeft hier een hoge vlucht genomen. Duitse boeren weten op een slimme manier het verhaal achter hun product te vermarkten. Die producten krijgen een prominente plek in de schappen van de lokale supermarkten. Hetzelfde geldt voor biologische voedingsmiddelen. Er gaat veel geld om in deze segmenten. Ik denk dat de Nederlandse landbouw kan leren van deze markt- en promotiestrategieën.”
Wat is het mooiste aan uw werk?
“Mijn kerntaak is om mensen, bedrijven, organisaties en overheden uit beide landen met elkaar te verbinden. Dat leidt dan weer tot samenwerking, uitwisseling van kennis en economisch profijt. Wat is er nou leuker dan dat?
Vorig jaar bezochten koning Willem-Alexander en koningin Maxima Duitsland. Op het programma stond ook een gesprek tussen jonge boeren uit beide landen met het koningspaar. Er volgde een boeiende dialoog over bedrijfsopvolging en verduurzaming van de landbouw. Ik vind het mooi om dat mogelijk te kunnen maken.”
'Duitsland is een echt beurzenland, er zijn er zoveel dat je moeilijk een keus kunt maken, maar daar kunnen wij in adviseren'
En wat is een moeilijk aspect?
“In Duitsland ligt op veel van de landbouw- en natuurthema’s de bevoegdheid bij de deelstaten. Dat betekent dat elke deelstaat de regels net anders uitvoert en je dus met 16 verschillende situaties te maken kan hebben. Je kunt je voorstellen dat het een uitdaging is voor Duitsland om tot een gezamenlijk standpunt te komen bijvoorbeeld in Brussel. Daardoor duurt het besluitvormingsproces vaak langer dan in Nederland. Goede contacten in de deelstaten zijn belangrijk, daar kunnen we het Nederlandse bedrijfsleven mee helpen.”
Tegen welke cultuurverschillen loopt u aan?
“Van grote cultuurverschillen is eigenlijk geen sprake. De Duitse cultuur lijkt erg op die van Nederland. De Duitser is iets meer van de regels, stelt zich wat formeler op. De Nederlander laveert wat makkelijker tussen de regels door. Bij samenwerking leidt dat verschil overigens zelden tot fricties, als men er zich bewust van is.”
Lees verder onder foto
Wat is uw belangrijkste boodschap aan ondernemers die in Duitsland actief willen worden?
“Een ondernemer die Duits spreekt, komt makkelijker binnen dan degene die dat niet doet. Een goede voorbereiding is essentieel. Nederlanders gaan soms het gesprek met een potentiële partner aan met een houding van ‘we zien wel of het gesprek iets oplevert’. Terwijl aan Duitse zijde alles pünktlich is voorbereid. Dan sta je wel met 1-0 achter. En ik adviseer om een beurs te bezoeken, de perfecte plek om te netwerken. Duitsland is een echt beurzenland, er zijn er zoveel dat je moeilijk een keus kunt maken, maar daar kunnen wij in adviseren.”
Hoe kijken Duitsers aan tegen de Nederlandse landbouw?
“Aan de ene kant met bewondering. Maar er leven hier ook twijfels. Hoe kan dat kleine landje de tweede landbouwexporteur van de wereld zijn? Die topproductie moet toch ten koste gaan van het milieu?
Als het gaat om de Duitse overheid dan zie ik dat men wil leren van Nederland. Er bestaat hier bijvoorbeeld veel belangstelling voor het Nederlandse Beter Leven-keurmerk, waarbij op het etiket van vleesproducten met 1, 2 of 3 sterren is aangegeven hoeveel aandacht bij de productie aan dierenwelzijn is besteed. Van Duitse zijde is de vraag dan: hoe heeft Nederland dat voor elkaar gekregen?”