Brexit bitesize: waar staan we nu?
Op 31 januari jl. heeft het Verenigd Koninkrijk de Europese Unie verlaten en is een Brexit-transitieperiode ingegaan die ten minste tot en met 31 december 2020 loopt en waarin het VK gebonden blijft aan de wet- en regelgeving van de EU. In de voorbije maand is veel duidelijk geworden over de inzet van de Britse regering ten aanzien van de toekomstige relatie met de EU en internationale handel.
Onderhandelingen toekomstige relatie: “friendly cooperation between sovereign equals”
Op maandag 2 maart zijn de onderhandelingen tussen VK en EU gestart over de toekomstige relatie tussen beiden. In de inzet van het VK staat zelfbeschikking boven alles; economische nadelen worden desnoods voor lief genomen: “We want the best possible trading relationship with the EU, but in pursuit of a deal we will not trade away our sovereignty.” Het VK wil net als de EU een vrijhandelsakkoord met tarieven en quota op nul gesteld, maar daarentegen wil het zich niet juridisch binden aan een gelijk speelveld. Tegelijkertijd pleit de regering wel voor “reciprocal commitments not to weaken or reduce the level of protection afforded by environmental laws in order to encourage trade or investment” en belooft ze dat het VK “will maintain a robust SPS regime reflecting our existing high standards”. Verder wil ze in het akkoord een “joint commitment” opnemen om een raamwerk te creëren voor samenwerking met het oog op preventie van antimicrobiële resistentie en op het optrekken van mondiale dierenwelzijnsstandaarden. Ook wenst het VK als derde land deel te nemen aan EU-programma’s zoals Horizon Europe (onderzoek). De regering zet druk op het onderhandelingsproces: als er in juni geen “broad outline of an agreement" is dat kan worden afgerond in september, dan zal ze overwegen de gesprekken af te breken.
Afzonderlijk visserijakkoord?
In tegenstelling tot de EU wil het VK niet één alomvattend akkoord, maar naast een Comprehensive Free Trade Agreement afzonderlijke afspraken over onder meer visserij. Daarin moet wat betreft het VK worden vastgelegd dat jaarlijks wordt onderhandeld over toegang tot elkaars wateren en de totale vangstmogelijkheden (op basis van het beste beschikbare wetenschappelijke advies) én - wat niet gebruikelijk is - over de aandelen van beide partijen daarin. Het wenst niet langer het mechanisme van relatieve stabiliteit op basis van historische referenties te accepteren en wil toe naar een verdelingsprincipe volgens zonal attachment (waar zit de vis?).
No-deal-maatregelen prullenbak in: volwaardig importcontroleregime op komst?
Het VK onderkent dat een nieuwe (handels)relatie met de EU binnen de randvoorwaarden die het zelf stelt zal leiden tot importcontroles op EU-goederen. Als het VK, zoals de regering steeds benadrukt, geen verlenging van de Brexit-transitieperiode zal toestaan, dan komen die importcontroles er in elk scenario per 1 januari 2021. Omdat uitgangspunt van de regering is dat alle handelspartners gelijk behandeld moeten worden, vervallen alle eerdere maatregelen die in het geval van een no-deal-Brexit het handelsverkeer tussen VK en EU hadden moeten versoepelen, zoals kortere notificatietermijnen en fytosanitaire checks elders dan aan de grens.
Global Britain, import en standaarden
Het VK zet in op snelle handelsdeals met landen als de VS, Canada, Australië, Nieuw-Zeeland en Japan. Hoewel premier Johnson en zijn ministers voortdurend benadrukken dat zij de hoge Britse standaarden op het vlak van voedselveiligheid, milieu en dierenwelzijn zullen verdedigen, is de landbouwsector er niet gerust op en pleit deze ervoor dat wettelijk wordt vastgelegd dat import aan dezelfde eisen moet voldoen als binnenlandse productie. De National Farmers’ Union zet dit scherp neer: “To sign up to a trade deal which results in opening our ports, shelves & fridges to food which would be illegal to produce here would not only be morally bankrupt, it would be the work of the insane.” Voor landen waarmee het VK op 1 januari 2021 geen handelsakkoord heeft, werkt de regering ondertussen aan een nieuw, vereenvoudigd UK Global Tariff Policy.
Nieuw immigratiebeleid beperkt buitenlandse arbeid in Britse agrifoodsector
Met nieuw immigratiebeleid per 1 januari 2021 wil de regering de immigratie reduceren. Het nieuwe stelsel beëindigt het vrije verkeer van EU-burgers en maakt niet langer onderscheid tussen EU- en non-EU-migranten. Een puntensysteem met een aantal harde eisen moet een einde maken aan de “reliance on cheap, low-skilled labour coming into the country”. Wie een verblijfsvergunning wil verkrijgen dient een aanbod op zak te hebben voor een baan met een minimumsalaris van 25.600 pond, het Engels machtig te zijn en een minimum-skill level te bezitten. Het Britse Ministerie van Binnenlandse Zaken schat dat zo’n 70 procent van de EU-burgers die momenteel in het VK werkzaam zijn onder de nieuwe regelgeving niet in aanmerking zou komen voor een verblijfsvergunning. De regering hoopt dat bedrijven meer zullen investeren in hun (Britse) werknemers en in automatisering. Uitzonderingen binnen het systeem zijn er voor een aantal cruciale beroepsgroepen en voor “the world’s best and brightest” wetenschappers en onderzoekers. Omdat de agrifoodsector niet tot de uitzonderingen behoort en betreffende werknemers veelal als laaggeschoold worden gezien leidden de regeringsplannen tot boze reacties in de sector, die zeer bezorgd is over de toenemende arbeidstekorten in met name de tuinbouw. Voor het lopende jaar heeft landbouwminister Eustice de Seasonal Workers Pilot verruimd naar 10.000 arbeidsplaatsen voor zes maanden voor werknemers van buiten de EU. Dat is het viervoudige van 2019, maar de National Farmers’ Union zegt dat een aantal van 70.000 nodig is.
Vragen?
Heeft u vragen over exporteren naar het VK of over de beleidsvoornemens van de Britse regering? Neem dan contact op met het Landbouwteam op de Nederlandse ambassade in Londen.