Polen wil hectaretoeslagen gelijktrekken
Over de vernieuwing van het Gemeenschappelijke Landbouwbeleid (GLB) wordt in alle lidstaten van de Europese Unie stevig gediscussieerd. Er zijn grote meningsverschillen. Polen kiest bijvoorbeeld voor het gelijktrekken van de directe betalingen in de Europese Unie. In gesprek met landbouwraad Martijn Homan.
Homan werkt sinds september 2014 als landbouwraad op de Nederlandse ambassade in de Poolse hoofdstad Warschau. Slowakije en Tsjechië horen ook bij zijn werkgebied. Daarvoor werkte hij 4 jaar als landbouwraad in Hongarije.
Echt landbouwland
De cijfers spreken boekdelen, Polen is een echt landbouwland. Bijna 40% van de bevolking leeft op het platteland, circa 11,5% van de bevolking werkt in de landbouw. Het land telt 1,4 miljoen boeren en tuinders, na Roemenië het hoogste aantal in de EU. Deze bedrijven hebben samen 14,5 miljoen hectare landbouwgrond in gebruik.
Circa 55% van de boerenbedrijven is kleiner dan vijf hectare. Het gaat hier om traditionele, kleinschalige gezinsbedrijven met een beperkte economische omvang. Veel van deze kleine bedrijven liggen in het oosten van Polen, de regio waar de landbouw kleinschaliger is als gevolg van de historie. Zo’n 300.000 bedrijven hebben een meer commerciële basis en produceren voor de markt.
Koploper in fruit en pluimvee
Volgens Homan heeft de Poolse landbouwsector de potentie een van de belangrijkste voedselproducenten van de Europese Unie te worden. In een aantal sectoren is dat al het geval. Het land is inmiddels de grootste Europese producent van onder andere appels, zacht fruit en pluimvee. De melkveehouderijsector maakt na de afschaffing van het melkquotum een snelle ontwikkeling door. “Landbouw en het platteland zijn voor Polen erg belangrijk en dus staat het GLB hoog op de agenda.”
Hoe belangrijk zijn de GLB-premies voor de Poolse boeren?
Homan: “In Polen bestaat er een groot verschil tussen het inkomen op het platteland en de stad. Bijna twee derde van de boeren ontvangt minder dan €1.250 per jaar aan toeslagen. Een dergelijke bijdrage biedt weinig ruimte voor investeringen. Toch dragen deze betalingen bij aan het inkomen, en zijn daarom belangrijk voor de leefbaarheid op het platteland.”
De grotere boeren ontvangen natuurlijk hogere bedragen, maar Polen heeft in het huidige GLB gekozen voor herverdeling en maximalisering van directe betalingen. Toch is de GLB-toeslag ook voor deze ondernemers een belangrijke pijler onder hun bedrijf.”
Staat de vernieuwing van het GLB hoog op de agenda?
“Zeker. Het ministerie van Landbouw in Polen heeft een belangrijke rol in de discussie, de georganiseerde landbouw volgt doorgaans de lijn van het ministerie. Maar verwacht geen revolutie ten aanzien van vernieuwing van het GLB. Polen kiest voor geleidelijke aanpassingen en houdt vooral vast aan de oorspronkelijke uitgangspunten van het Europese landbouwbeleid: een acceptabel inkomen voor boeren, verbetering van de voedselproductie en een goed geordende interne markt.”
Wat is een grote wens voor de volgende GLB-periode?
“Bovenaan de verlanglijst staat het gelijktrekken van de directe betalingen tussen de lidstaten. Op dit moment liggen de hectaretoeslagen in Polen net onder het gemiddelde in de Europese Unie. Met het oog op de interne markt en het gelijke speelveld is het 14 jaar na toetreding tot de Europese Unie volgens Polen niet uit te leggen waarom de Poolse boer voor dezelfde doelen en eisen - denk aan bijvoorbeeld vergroening - een lagere toeslag ontvangt dan zijn collega’s in westelijke lidstaten.
Overigens, in Slowakije wordt over het gelijktrekken van de directe betalingen hetzelfde gedacht. De gemiddelde betaling ligt daar ruim onder het EU-gemiddelde. Voor Tsjechië speelt dit minder, zij zitten ongeveer op het gemiddelde. Daar is als gevolg van de grootschalige landbouwstructuur vooral het voorkomen van verplichte plafonnering de hoogste prioriteit.”
Hoe denkt Polen over de nationale invulling van het GLB?
“Volgens de jongste voorstellen van de Europese Commissie krijgen de lidstaten meer ruimte om het GLB naar eigen goeddunken vorm te geven. Daar is men in Polen huiverig voor. De vrees is dat deze vrijheid leidt tot een aantasting van de interne markt en het gelijke speelveld, bijvoorbeeld doordat landen een bepaalde sector extra gaan subsidiëren.”
De Europese Commissie wil meer aandacht voor klimaat en biodiversiteit in het GLB. Krijgt dat voorstel steun van Polen?
“Meer aandacht voor klimaat is ook voor Polen van belang, zeker na de droge zomer dit jaar. Maar, zoals ik eerder schetste, Polen bepleit meer een evolutie in plaats van een revolutie, het land kijkt vooral naar de oorspronkelijke doelen van het GLB. Extra eisen en uitdagingen op het gebied van milieu en klimaat vereisen extra budget, de voorgestelde verlaging van het GLB budget gaat daar moeilijk mee samen.”