Exportkansen in Roemenië en Bulgarije
Op 9 februari vindt het seminar Agrokansen voor Roemenië en Bulgarije in Den Haag plaats. Aandacht is er onder meer voor de Roemeense akkerbouw en de Bulgaarse varkenshouderij. Landbouwraad Emar Gemmeke zal daarbij een toelichting geven op export en investeringskansen in deze twee Oost-Europese landen. Een voorproefje van de mogelijkheden in deze landen.
Emar Gemmeke is sinds de zomer van 2015 landbouwraad op de Nederlandse ambassade in Boekarest. Hij is actief in Bulgarije, Roemenië en Moldavië. Voor Gemmeke was het een bewuste keuze om naar deze Oost-Europese landen te gaan. “Het zijn landen die belangrijk zijn voor de Europese landbouw en Europa zelf. Ook zijn de landen zijn nog niet ‘af’, er is nog veel te doen. Het zijn bovendien landen waar we eigenlijk weinig van af weten en die ook te kampen hebben met een eenzijdig imago dat niet al te best is. Daar wil ik wat aan doen.”
Grote veranderingen
Roemenië en Bulgarije maken grote veranderingen door. Op economisch gebied groeien de landen hard. Bulgarije noteerde vorig jaar een economische groei van bijna 4%. Roemenië behaalde in 2017 een economische groei van ruim 7%. In vergelijking met veel Europese landen zijn dit indrukwekkende groeicijfers.
De landen verschillen wel fors van elkaar. Om te beginnen de taal. Bulgaars is een Slavische taal en kent een cyrillisch schrift. De Roemeense taal heeft als basis het Romaans en komt dus dichter bij het Frans, Spaans of Italiaans. Daarnaast is de volksaard duidelijk anders. Beide landen zijn natuurlijk Centraal Europees. De Bulgaren hanteren daarbij qua stijl van zakendoen een meer Duitse stijl en de Roemenen meer een Italiaanse Maar voor beide landen geldt dat Nederlandse exporteurs die zakendoen willen doen het belangrijk is dat ze aanwezig zijn.
“Wat je veel ziet, is dat Nederlandse bedrijven die handelen in Bulgarije dat vaak doen met een lokale distributeur die voor hen de producten verhandelt. Dat komt ook omdat een kleinere markt is met minder spelers. In Roemenië zijn de Nederlandse bedrijven meer aanwezig met eigen mensen of met een eigen vestiging”, zo geeft Gemmeke aan.
Mogelijkheden
De deelnemers aan het Kansenseminar op 9 februari krijgen vooraf twee rapporten toegestuurd. Een rapport behandelt de kansen voor de varkens- en veevoedersector in Bulgarije. Het andere rapport beschrijft de mogelijkheden voor investeren én voor mestverwerking en mestexport in Roemenië. Gemmeke noemt de varkenshouderij in Bulgarije als een sector die zich de afgelopen jaren goed heeft ontwikkeld. “De Bulgaren hebben een goed businessmodel ontwikkeld. Zij zijn er op de lokale markt erin geslaagd het varkensvlees te verwaarden. Daarbij is ook goed gebruik gemaakt van het uitbundig lokaal aanwezige goedkope graan. De lage voerprijs is een plus voor de intensieve veehouderij in de regio. ” Richting Nederlandse exporteurs noemt de landbouwraad premixen, biggen, stallenbouw en machines voor de vleesverwerkende industrie als mogelijk kansrijk.
In het algemeen ziet Gemmeke voor drie typen ondernemingen mogelijkheden in Roemenië. Een mogelijkheid is afzet naar de retail en dan met name op het gebied van agrofood. “De retail heeft in Roemenië een enorme ontwikkeling doorgemaakt en is ook aanjager van de economische groei.” Daarnaast ziet hij mogelijkheden in het leveren van kennis en kunde voor alle vormen van productie, bij voorbeeldgoed uitgangsmateriaal of fertigatiesystemen en het exporteren van apparatuur op het gebied van post harvest.
Een derde optie ziet Gemmeke voor Nederlandse agrariërs die aan de slag willen in Roemenië. De goede bodemvruchtbaarheid van het land is algemeen bekend en de Roemeense autoriteiten leggen buitenlandse investeerders die grond willen kopen weinig in de weg. Verschillende Nederlandse agrarische bedrijven zijn al jaren actief in Roemenië, zoals Hempflax en de melkveehouder Jan de Boer. Deze laatstgenoemde ziet Gemmeke als iemand die goed oog heeft voor de Roemeense situatie; Jan de Boer gaat het tekort aan kundig personeel te lijf met een eigen agro-opleiding.
Verwachtingenmanagement
Hoewel de mogelijkheden er zijn en de landen economisch gezien het goed doen, wijst Gemmeke erop dat de landen ook nog structurele problemen kennen. “Een van de uitdagingen in mijn werk als landbouwraad is ondernemers helpen een goede balans te zoeken tussen de mogelijkheden die er in de landen zijn en de complicaties die kunnen optreden.” Gemmeke noemt daarbij het slechte onderwijs en de enorme inkomensongelijkheid in Roemenië. “Als je het op het platteland woont, heb je twee keuzes: je gaat weg of je blijft. In dat laatste geval is het heel moeilijk jezelf verder te ontwikkelen. Het onderwijs is slecht en de mogelijkheden zijn beperkt.”
Ook de landbouwsubsidies die Roemenië sinds de toetreding tot de EU heeft ontvangen, hebben niet altijd bijgedragen aan het verkleinen van de inkomensongelijkheid. Het Roemeense platteland, waar zo’n 44% van de Roemenen woont, kent nog altijd veel armoede.
In Bulgarije is de economische dynamiek groter. Het land, sinds 1 januari EU-voorzitter, heeft meer interesse in bijvoorbeeld arbeidsbesparende technieken dan in Roemenië. Landbouwraad Gemmeke noemt Aweta als een voorbeeld van een (Nederlandse) onderneming die onder meer sorteermachines levert voor de groente- en fruitsector in Bulgarije.
Het kansenseminar op 9 februari moet de mogelijkheden in de beide Oost-Europese landen onder de aandacht brengen. “Die kansen zijn er zeker”, aldus Gemmeke. “Belangrijk is wel dat je aanwezig moet zijn en het persoonlijke contact onderhoudt. Als landbouwteam kunnen wij mensen met elkaar in contact brengen. Mijn medewerkers op de ambassade zijn fantastisch en zeer ervaren. We hebben een goed netwerk waarmee we exporteurs van dienst kunnen zijn.”