Turkije investeert in efficiënt watergebruik
Voldoende water voor agrarische gewassen is in een groot deel van Turkije een probleem. Er valt in sommige regio’s simpelweg te weinig regen of op het verkeerde moment. Door de uitvoering van een aantal grote waterbouwkundige projecten is het watergebruik door de landbouw inmiddels veel efficiënter georganiseerd.
Turkije is de zevende landbouwproducent van de wereld. Het land is wereldleider in de productie van gedroogde vijgen, hazelnoten, rozijnen en gedroogde abrikozen.
Werkgelegenheid
Landbouw is traditioneel een belangrijk onderdeel van de Turkse economie. Zo zorgt de sector voor bijna een kwart van de werkgelegenheid. In een aantal regio’s is zelfs 40% van de banen gerelateerd aan de agrarische sector, bijvoorbeeld in de West Black Sea-regio, het midden en oosten van Anatolië en in de East Black Sea regio.
De Turkse landbouw legt een groot beslag op natuurlijke hulpbronnen. De sector gebruikt bijna de helft van het land en bijna 75% van het beschikbare zoetwater. De groei van de irrigatie vergroot de verdere vraag naar water en verhoogt tegelijk het risico op bodemerosie. Ongeveer 7% van de broeikasgassen is afkomstig uit de landbouw.
Zoetwaterbronnen
In tegenstelling tot wat veel mensen denken is Turkije geen land dat rijk is aan zoetwaterbronnen. Turkije is gelegen in een semi-aride zone en het voor de agrosector benodigde water is er niet altijd op de juiste plaats en het juiste moment. Bepaalde delen van Turkije, zoals de Zwarte Zee-regio, hebben veel zoetwater; enkele dichtbevolkte, geïndustrialiseerde gebieden, zoals rond Marmara en de Egeïsche regio’s, beduidend minder.
Verhoging van de landbouwproductie met behulp van irrigatie is een belangrijk middel om het agrarische inkomen te vergroten. In een land als Turkije waar de neerslag beperkt is tot maximaal vier of vijf maanden per jaar, zijn waterbouwkundige projecten noodzakelijk voor een duurzame ontwikkeling op het platteland.
Dammen en reservoirs
In de afgelopen decennia heeft Turkije vooruitgang geboekt bij de exploitatie van waterbronnen voor huishoudelijk gebruik, irrigatie en energieopwekking. Dammen en reservoirs maken het mogelijk om water op te slaan om dat vervolgens het hele jaar te kunnen gebruiken voor de landbouw.
Bijna een derde van de totale oppervlakte is geclassificeerd als landbouwgrond (28 miljoen ha). Een derde hiervan kan worden beregend. Irrigatie is op zo’n 8,5 miljoen ha economisch rendabel; 7,9 miljoen ha met oppervlaktewater en 0,6 miljoen ha met grondwater. Met andere woorden, 30% van het landbouwareaal kan technisch en economisch worden geïrrigeerd. Momenteel wordt 5 miljoen ha daadwerkelijk geïrrigeerd, waarvan 2,85 miljoen ha door de recente realisatie van grote waterbouwkundige projecten.
Al met al is landbouw de grootste Turkse waterverbruiker, ongeveer 73% van het water van rivieren en grondwater gaat naar irrigatie van gewassen, zo’n 10% wordt gebruikt in huishoudens en 20% in de industrie.
Ondanks alle inspanningen is het krijgen van voldoende water voor gewassen voor veel Turkse boeren nog steeds een probleem. Dat geldt bijvoorbeeld voor het Anatolische Plateau, een zeer belangrijk landbouwgebied waar in de meeste regio’s weinig regen ontvangt. Dat heeft grote gevolgen voor de oogsten.
Waterbouwkundige projecten
De afgelopen jaren is een aantal waterbouwkundig projecten uitgevoerd met als doel efficiënter met water om te gaan. Een voorbeeld van zo’n mega-irrigatieproject is het Zuidoost-Anatolië Project (GAP), een van de succesverhalen in Turkije.
Het gaat om een regionaal geïntegreerd project gebaseerd op het gebruik van de waterbronnen van de Eufraat en de Tigris en het grondwater van Boven-Mesopotamië. In dit gebied zijn de omstandigheden voor intensieve landbouw gunstig. Dit gebied is de ‘voedselmand’ van de regio.
GAP is een bekend voorbeeld van de Turkse overgang van eenvoudig watergebruik tot efficiënt waterbeheer. De resultaten op het gebied van irrigatie en opwekking van energie uit waterkracht zijn erg goed.
Spaarzaam met grondwater
Een ander voorbeeld van een groot waterbouwkundig project is het Konya Plain Project (KOP). Dit project is gericht op het voldoen aan de vraag naar irrigatie, huishoudelijk en industrieel watergebruik. Voorkomen van overmatige grondwaterwinning, verhoging van de landbouwproductie, introductie van moderne irrigatiesystemen en bevordering van de veehouderij zijn andere doelen. Als KOP is afgerond, is 1,1 miljoen ha landbouwgrond voorzien van irrigatievoorzieningen en wordt 164 miljoen m3 water geleverd voor huishoudelijke en industriële behoeften.
Irrigeren en consolideren
Het Oost-Anatolië Project (DAP) is in 2000 gelanceerd en omvat 14 provincies in het minst ontwikkelde oostelijke deel van Turkije. Irrigatie in combinatie met de consolidatie van landbouwgrond moet de landbouwproductiviteit stimuleren.
Het vergelijkbare oostelijke Zwarte Zeeproject (DOKAP) wordt in acht provincies uitgevoerd. DOKAP beoogt ook het voortbestaan van de kleinschalige landbouw, bijvoorbeeld door verbetering van de infrastructuur, waardoor de bergachtige gebieden beter toegankelijk worden.
IJkpunt in Turks landbouw- en waterbeleid
De introductie in 2010 van het zogeheten basin-based support program – hierin worden gewassen onderscheiden die in aanmerking komen voor extra betalingen in aangewezen landbouwgebieden – kan worden beschouwd als een ijkpunt in het Turkse landbouwbeleid. Bij dit programma is een ecologisch model gebruikt en dat is tamelijk uniek in het land.
Inmiddels zijn dertig landbouwgebieden geïdentificeerd op basis van gegevens over klimaat, bodem, topografie en landgebruik. De te ondersteunen landbouwproducten zijn geïdentificeerd en de regio’s waar de producten het meest efficiënt geproduceerd kunnen worden, zijn ook bepaald. In dit proces zijn ook watergebruik en mogelijke watertekorten meegewogen.
Renteloze leningen
In 2016 heeft de Turkse regering besloten om voor een periode van vijf jaar renteloze leningen beschikbaar te stellen. Deze zijn vooral bestemd voor moderne irrigatiemethoden, zoals sprinkler- of druppelirrigatie. Deze technieken verminderen het waterverlies en leiden zo dus tot een efficiënt gebruik van het schaarse water.
Landbouwteam Turkije
Oktober 2017