Geïntegreerde aanpak langs de Wisła-rivier in Polen
Polen zoekt naar mogelijkheden voor goed waterbeheer. Het land kampt op veel plaatsen met droogte en met gebieden waarin de mogelijkheden van het vasthouden van water beperkt zijn. Door projecten wordt aan oplossingen gewerkt. Een voorbeeld is het Pools-Nederlandse project Vistula River Park.
Polen, met ruim 14 miljoen hectare voor de landbouw, is een land met een hoog risico op watertekorten, vooral door lage neerslag, hoge potentiële verdamping, seizoensgebonden variabiliteit en veranderende klimaatomstandigheden (zachtere winters, minder en onregelmatige neerslag, en hogere temperaturen). Regio’s in het noordwesten en het centraal-oosten worden bedreigd door ernstige droogte. Tot 40% van het land wordt regelmatig door droogte getroffen.
In de afgelopen twintig jaar is droogte in Polen vaker voorgekomen dan in het verleden. Bestaande waterreservoirs hebben een lage capaciteit en kunnen slechts 6% van de jaarlijkse uitstroming aan water in het land behouden. Dit biedt niet voldoende bescherming tegen periodieke excessen of tekorten. Daarnaast heeft de landbouwgrond een hoog zandgehalte en beperkte beschikbaarheid van organische stoffen. Daardoor zijn de mogelijkheden voor het vasthouden van water nog verder beperkt. Er is daarom een grote behoefte aan de ontwikkeling en implementatie van geïntegreerde oplossingen voor ‘land en water – beheer en gebruik’.
Pools-Nederlands project
Een goed voorbeeld van 'land en water - beheer en gebruik' is het Pools-Nederlandse project Vistula River Park. In dit project is de geïntegreerde Nederlandse aanpak van land- en waterbeheer gebruikt voor ontwikkeling van gebieden die deel uitmaken van de Wisła-rivieroevers in de Mazovië-regio. Het project richt zich op vraagstukken zoals vernieuwing, ontwikkeling van grondgebruik langs de rivieroevers, inclusief herstel, vernieuwing of creatie van nieuwe ruimtelijke en functionele relaties met de Wisła-rivier.
De regio Mazovië is de grootste (35 558,18 km2) en meest bevolkte regio van Polen (meer dan 5 miljoen inwoners), de landbouw omvat 2/3 van het gebied. Tegelijkertijd is Mazovië de regio met de meeste actieve economische ontwikkelingen en verstedelijking. De belangrijkste uitdagingen voor water zijn de beperkte afvoer van oppervlaktewater en een lage waterretentie. Natuurlijke bedreigingen zijn overstromingen, aardverschuivingen en periodieke droogte. Het gebied heeft vooral te maken met dynamische veranderingen door de vestiging van mensen (urbanisatie), economische ontwikkeling, migratiebewegingen en demografische processen (plattelandsgebieden). Er is een grote behoefte aan oplossingen die bescherming van de riviervallei combineren met een evenwichtig beheer en gebruik van landschap.
Vooruitgang van het gebied
Het Vistula River Park is een gedefinieerd concept voor de ontwikkeling van het gebied en bevat voorstellen voor verdere vooruitgang door verschillende projecten. De projecten bevinden zich binnen de zones (zie kaart): Płock en omgeving (1), Landbouw in oevergebieden (2), Nowy Dwór Mazowiecki en omgeving (3) en het Leoncin-gebied naast het Kampinoski National Park (4). De zones en de projecten bieden mogelijkheden voor gebiedsontwikkeling, onder andere door de ruimtelijke, functionele en economische banden met de rivier te versterken. Doel is om samenwerking te zoeken met ondernemingen die focus hebben op het verbeteren van het basiskapitaal van de Wisla-riviervallei.
Voorbeelden van projecten in de landbouw zone in het Vistula River Park (Zone2).
Het zone 2-gebied wordt gekenmerkt door een zeer lage hoeveelheid regen. Daarnaast ontbreken er grotere meren. Toch heeft dit gebied hoogwaardige akkergebieden door een hoge bodemkwaliteit (grondklasse I-III) en gunstige omgevingsomstandigheden. De landbouwproductie word gedomineerd door fruit (vooral productie van aardbeien), groenten, vlees en melk. De concentratie van landbouw in zone 2 is niet alleen het resultaat van gunstige omstandigheden, maar ook van tradities die overgaan van generatie op generatie (familiebedrijven).
De zone maakt deel uit van een strategisch voedselgebied van Mazovië. Wat betreft de economie in de zone, mist het gebied belangrijke productiesectoren en is het zeer divers in de structuur van het planten en zaaien van gewassen. De lage inkomens in de landbouw (tussen een kwart en twee derde van de boeren hebben een inkomen buiten het eigen bedrijf) veroorzaken migratieproblemen. Daarnaast vereist het gebied extra hydrologische oplossingen. Aangezien het gebied zich in de buurt van Warschau en de lokale luchthaven in Modlin (luchthaven met toekomstplannen voor vrachtverkeer) bevindt , heeft het gebied ongeacht de genoemde uitdagingen, een grote potentie voor ontwikkeling in de komende 20-30 jaar.
Drie doelgerichte projecten voor dit landbouwgebied zijn voorgesteld:
- Food Strategy – Approach for Program; .
- Agro Vistula River Park.
- Multifunctional land use: Agro Production and Recreation Around the Cities.
De projecten houden rekening met lokale omstandigheden, met name het profiel van de landbouw (industrieel, ecologisch of geïntegreerd) en koppelen hieraan verschillende aspecten van land en water - beheer en gebruik. De regio Mazovië moet kiezen voor een gebiedsontwikkeling, die op de best mogelijke manier het maatschappelijk belang, de voedselzekerheid en het lokale milieu aanpakt.
Goed voorbeeld
Het Vistula River Park is een uitstekend voorbeeld waarin de overdracht van Nederlandse kennis op het terrein van watermanagement naar de Poolse markt resulteert in de creatie van een duurzame en langdurige samenwerking tussen Poolse belanghebbenden. Hierdoor kunnen aspecten als waterbeheer, ruimtelijke ontwikkeling, landschapsarchitectuur, ecologie en gebiedsontwikkeling (inclusief landbouw) worden geïntegreerd.
Landbouwteam Polen
Oktober 2017