Het Water Governance Initiative van de OESO

De internationale wateropgave is grensoverschrijdend. Hoe wordt deze opgepakt?
De Verenigde Naties hebben in hun sustainable development goals (sdg’s) doelen gesteld om naar een duurzame toekomst voor onze planeet en haar groeiende wereldbevolking te komen. Van de 17 sdg’s is de helft direct of indirect verbonden met water. Ik noem met name: SDG2 Honger, SDG3 Gezondheid en SDG6 Schoon water en Sanitatie. Door de secretaris-generaal van de VN is een High-Level Panel on Water in het leven geroepen van vooraanstaande regeringsleiders die zich inzetten om de waterdoelen te bevorderen. Premier Mark Rutte is lid van dit panel.

Ligt hier ook een opgave voor de OESO?
Dat water behalve een sleutelelement is in de klimaatverandering en dus in de klimaatadaptatie, is veilig, voldoende en schoon water een onmisbare element voor economische ontwikkeling. Dit is ook onder ogen gezien door de OESO in Parijs. Haar secretaris-generaal, de Mexicaanse oud-minister van buitenlandse zaken en van financiën, José Ángel Gurría, onderkende bij zijn aantreden dat het niet zozeer de techniek van goed waterbeheer is die een grote belemmering vormt voor economische ontwikkeling in landen en regio’s, maar het gebrek aan good water governance. Dit begrip omvat het geheel van institutionele, organisatorische, juridische, financiële, technische, wetenschappelijke en communicatieve aspecten die verbonden zijn aan goed waterbeheer.

Heeft dat al geleid tot concrete stappen?
Elke drie jaar komt de internationale watergemeenschap bijeen in het World Water Forum (WWF). Na het zesde WWF in 2012 in Marseille besloot de OESO in 2013 tot oprichting van het Water Governance Initiative (WGI). Inmiddels is dit initiatief uitgegroeid tot een breed platform met een bont gezelschap van zeer uiteenlopende instellingen en organisaties die elkaar twee maal per jaar ontmoeten en tussendoor ook tal van activiteiten ontplooien om de watergovernance op een hoger plan te brengen. In het belang van waterveiligheid, van voedselvoorziening en ander economische functies en in het belang van klimaatadaptatie. Het WGI heeft meer dan 130 leden, waaronder OESO en non-OESO landen, NGO’s, internationale financiële instellingen, kennisinstellingen, het bedrijfsleven en andere publieke en private stakeholders. Meerdere Nederlandse organisaties zijn lid, waaronder namens het Rijk het Ministerie van Infrastructuur en Milieu, en daarnaast de Unie van waterschappen, diverse kennisinstellingen en adviesbureaus. Sinds de tweede WGI-bijeenkomst in 2013 ben ik voorzitter.

Wat is uw belangrijkste taak als voorzitter?
Ik zit twee keer per jaar de plenaire bijeenkomsten voor van het WGI. Eén keer in Parijs op het hoofdkwartier van de OESO, één keer elders. Zo zijn er al bijeenkomsten geweest in Madrid, Edinburgh, Den Haag en Rabat. Binnenkort vindt de tiende plenaire WGI plaats in Wenen. Daarnaast zit ik de stuurgroep voor van een aantal leden die daartoe vanuit de plenaire vergadering zijn aangewezen. Ook vertegenwoordig ik het WGI bij internationale bijeenkomsten en symposia.

Intermezzo

De wereldwijde klimaatverandering die we momenteel in rap tempo ondergaan vraagt om internationale en samenhangende actie. De afspraken die hierover in 2015 in Parijs zijn gemaakt gaan vooral over maatregelen om verdere opwarming van de atmosfeer te voorkomen. Dat zal een enorme inspanning vergen, vooral om de uitstoot van broeikasgassen als CO₂ en methaan te beperken.

Ondertussen zien we op alle continenten de gevolgen van de opwarming die al plaatsvindt. En bijna alle effecten daarvan zijn op de een of andere wijze met water verbonden: orkanen en stormvloeden - zoals die recent huishielden in het Caraïbisch gebied en het Zuiden van de VS- , overstromingen van rivieren, smelten van gletsjers en poolkappen. Maar ook intense droogte met mislukte oogsten en het droogvallen van putten, stuwmeren en drinkwaterreservoirs. In grote gebieden met groeiende bevolkingsaantallen dreigen de grondwatervoorraden uitgeput te raken. Dit alles brengt grote ellende met zich mee: dodelijke slachtoffers, gezondheidsproblemen, hongersnoden en uitvallende drinkwatervoorziening. En het gaat steeds vaker gepaard met grote materiële schade en economisch ontwrichting. De oplossing vraagt onder de noemer van klimaatadaptatie om samenhangende en wereldwijde inspanningen en aanpassingen van overheden, private partijen en burgers.

U bent Watergraaf van waterschap de Dommel. Welke verbanden ziet u tussen uw werk als watergraaf en die als voorzitter van de WGI?
Hoewel het waterbeheer in Nederland door de OESO in een reviewrapport in 2014 werd aangemerkt als een “global reference”, waren er ook aanmerkingen. Onder meer over toepassing van principes als “de vervuiler betaalt” en “de gebruiker betaalt”. Deze worden in ons land niet consequent toegepast. Ook maakte het rapport opmerkingen over het gebrek aan “water awareness” in Nederland. Er valt dus zelfs in ons land nog wel wat te verbeteren. Als watergraaf van één van de 21 waterschappen, en landelijk als oud-voorzitter van de koepelorganisatie van de Unie van Waterschappen, wil ik daar zeker aan bijdragen.

Wat heeft Nederland te bieden?
Internationaal wordt Nederland allerwege geassocieerd met landbouw én met waterbeheer. En die twee zijn onlosmakelijk verbonden. De groen-blauwe loper wordt overal voor ons uitgerold. Dat biedt kansen én verplichtingen. Het lidmaatschap en voorzitterschap van het WGI biedt een unieke kans om onze nationale en internationale ervaringen op watergebied te delen en te verbinden met andere issues, waaronder duurzame voedselproductie.

Daar is ook alle aanleiding toe, zoals een recent rapport van de OESO over “Water Risk Hotspots for Agriculture” indringend aangeeft. De risico’s zijn groot en Nederland heeft dunkt mij zeker veel kennis en kunde te bieden om die het hoofd te bieden.