Tyfoons en hitte bedreigen Japanse voedselvoorziening
Tyfoons, aardbevingen en hitte hebben grote gevolgen voor de landbouwproductie in Japan. Klimaatverandering lijkt een bedreiging te worden voor de binnenlandse voedselvoorziening. Wat is de impact precies? En hoe bereidt Japan zich voor?
Een week na de grote aardbeving in Hokkaido op 5 oktober 2018 waren de melkschappen in de supermarkt leeg. Een tekort aan water en elektriciteit bij de melkveehouders in Hokkaido was de belangrijkste oorzaak.
Twee jaar geleden was er zelfs een potato chip panic toen een serie tyfoons de aardappeloogst in Hokkaido deed mislukken. De prijzen van aardappelproducten schoten hierdoor in Japan omhoog.
En vlak voor de zomer gingen beelden van Kurashki de wereld over waar overstromingen tot vele doden en honderden miljoenen euro’s schade bij de boeren hadden geleid. Allemaal voorbeelden die aantonen hoe kwetsbaar de voedselproductie in Japan is voor natuurrampen.
Verhogen zelfvoorzieningsgraad
Premier Abe wil de onderontwikkelde landbouwsector transformeren tot een productieve sector die in staat is om de zelfvoorzieningsgraad te verhogen. Op dit moment produceert Japan 38% van de calorieën die de Japanse bevolking nodig heeft. En 64% van het totale volume. Met een invoerwaarde van €60 miljard is Japan een van de grootste voedselimporteurs in de wereld.
Het ministerie van Landbouw heeft daarom een Climate Change Adaptation Plan gelanceerd om de risico’s van klimaatverandering in kaart te brengen. Innovatie, nieuwe technieken en betere rassen zijn de oplossingsrichtingen.
Grote klimaatverschillen
Japan is een langgerekte archipel van eilanden dat voor het grootste deel uit bossen en bergen bestaat, zo’n 70% van het totale oppervlak. De langgerekte archipel van eilanden zorgt ervoor dat de klimaatverschillen in het land groot zijn. In het noorden kan het tijdens de lange winter flink sneeuwen, terwijl de zuidelijke eilanden een subtropisch klimaat hebben.
Japan heeft voor het grootste gedeelte een gematigd zeeklimaat met warme zomers en milde winters. Het zuiden van Japan heeft een warm zeeklimaat. Van de zuidelijke Ryukyu-eilanden hebben de Okinawa-eilanden een subtropisch klimaat met temperaturen die in de wintermaanden rond de twintig graden liggen. Sommige De centrale en noordelijke regio’s op de eilanden Honsu en Hokkaido hebben een koel tot gematigd landklimaat. Hokkaido kan min of meer met Nederland worden vergeleken.
Meer tyfoons
In het verleden kende Hokkaido nauwelijks tyfoons, maar met de klimaatverandering is het aantal en de intensiteit ervan fors tegenomen. De zomers worden heter en langer, in sommige regio’s valt meer regen. Omdat Hokkaido over ongeveer een kwart van het areaal landbouwgrond beschikt en hofleverancier is van zuivel en aardappels, heeft de klimaatverandering direct invloed op de binnenlandse voedselvoorziening. Wat zijn die effecten precies?
| Temperatuur | Flinke temperatuurstijging, vooral in Hokkaido. Meer tropische dagen in Kyushu en Okinawa. Meer dagen met een temperatuur boven de 35 graden. |
| Regen | Weinig veranderingen. |
| Watertemperatuur | Stijging van 0,6 tot 3,1°C in de komende eeuw. |
| Zeespiegel | Een extra stijging van de zeespiegel van 10% bovenop de gemiddelde stijging wereldwijd. |
| Tyfoons | Verwacht wordt dat het aantal en de intensiteit van de tyfoons sterk toenemen Dit effect is nu al te merken, vooral in het zuiden. |
Fruitsector
Fruitbomen zijn gevoelig voor klimaatverandering; verlies van productie en kwaliteit zijn mogelijk. Ook zal de productie van tropisch fruit (nu in Okinawa en Zuid-Kyushu) naar het noorden opschuiven. Nieuwe rassen moeten beter weerbaar zijn tegen ziekten en plagen.
Rijst en aardappelen
Hogere temperaturen leiden tot productieverlies. Op dit moment doet Japan al veel onderzoek naar de ontwikkeling van irrigatiesystemen en rijstrassen die beter tegen de hitte kunnen. Daarnaast wordt rijstproductie ook in de koude gebieden in het noorden mogelijk.
Meer zware regen in Hokkaido noopt tot betere drainagesystemen. Dat was voorheen niet nodig. Nieuwe plagen vragen om veredeling. Vooral in de aardappelsector ligt er een uitdaging op dat vlak.
Glastuinbouw
Door de hogere temperatuur in de zomer neemt de kwaliteit van tomaten, aardbeien en bijvoorbeeld snijbloemen mogelijk af. Het gaat dan om kleur, vorm en grootte. Verder leiden schaduwschermen tot minder licht en dus een lagere productie.
Het oogstseizoen van vollegrondgroenten als kool, wortel, radijs en watermeloen wordt korter.
Veehouderij
Hogere temperaturen leiden tot een lagere melk- en vleesproductie. Aanpassingen in de stallen, zoals koeling, zijn dan nodig. Ook zal het areaal waar Japan veevoer kan verbouwen, afnemen. Daardoor moet in de toekomst meer veevoer worden geïmporteerd.
Kansen voor Nederland
De verschuivingen in landbouwproductie vergen nieuwe investeringen en om klimaatbestendig uitgangsmateriaal. Voor Nederlandse toeleveranciers is hier veel te winnen (zie ook artikel over uitgangsmaterialen).
De landbouwproductie in Hokkaido zal nog belangrijker worden. Daarom organiseerde het landbouwbureau in Tokio in oktober 2018 een handelsmissie voor de Nederlandse aardappel- en zuivelsector (resultaten missie en presentaties seminar). Nederlandse kennisinstellingen als de WUR, NAK-tuinbouw en Delphy zijn overigens al samenwerkingsverbanden met Japanse partners aangegaan.
Innovatief klimaatsysteem in kas
Een mooi voorbeeld van klimaatinnovatie is het Smart Horticulture Complex van de organisatie Smart Agribusiness Research & Alliance (SARA). De kas van 11 hectare met tomaten, paprika’s en sla wordt begin 2019 opgeleverd. Het hete en vochtige klimaat bemoeilijkt de teelt van kasgroenten in het zomerseizoen in Japan. Van der Hoeven ontwikkelde daarom een nieuw teeltsysteem (Hygroscopic Adiabatic Cooling, HACO) dat de productie van gezonde kasgroenten tijdens hete en vochtige seizoenen mogelijk maakt.
Conclusie
De klimaatverandering zal Japan zwaar gaan treffen. De afhankelijkheid van de import van voedsel zal bij onveranderd beleid toenemen. De landbouwproductie gaat naar het noorden verschuiven. Zorgwekkend is de toename van de tyfoons en hete zomers. Nederland kan hierop inspelen door gezamenlijk onderzoek te doen naar nieuwe rassen, irrigatietechnologie en op het klimaat afgestemde kassen. Beheersing van de luchtvochtigheid en de hitte zijn daarbij de grootste uitdagingen.
Evert Jan Krajenbrink
Landbouwraad Tokio
Twitter: @ejkrajenbrink of @agritokio
November 2018