Argentinië werkt aan terugdringing ketenverliezen
Overstromingen en langdurige droogte hebben grote effecten op de landbouwproductie in Argentinië gehad. Daar komt bij: de verliezen in de tuinbouwketen zijn groot. Wageningen UR denkt mee over mogelijke oplossingen.
In dit immense land met een groot areaal zeer vruchtbare grond werden akkerbouwers en sojaproducenten afgelopen jaar heen en weer geslingerd van het ene extreem in het andere: van onder water tot enorme droogte.
Watermanagement
Het behoeft geen betoog dat Argentinië – wereldwijd een groot leverancier van granen en oliehoudende zaden - lijdt onder de gevolgen van klimaatverandering. Dat andere factoren, zoals het bestuur van stroomgebieden en het onderhoud van afwateringssystemen, een rol spelen, is ook duidelijk. Beheer van het watersysteem, of er nou te veel of te weinig water is, is ontzettend belangrijk voor de economische slagkracht van het land. Maar het is geen vanzelfsprekendheid. Goed watermanagement is dan ook een van de pijlers van de regering om aan te werken - in het bijzonder samen met Nederland.
Verlies agrarische productie
Leidden de overstromingen van een kwart van de productieve gronden vorig jaar tot onbruikbare akkers en sociale problemen; de droogte begin dit jaar zorgde voor 35% verlies aan agrarische opbrengsten. Dat betekende een enorme klap voor een economie die twee derde van zijn inkomsten uit diezelfde agroproductie haalt.
De landbouwproducten van Argentinië zijn vooral bestemd voor de internationale markt, ook voor diervoer. Daarmee draagt het land bij aan wereldwijde voedselzekerheid en voedt het honderden miljoenen. Naast deze exportproducten wil Argentinië met andere voedingsmiddelen, met meer toegevoegde waarde, de ‘supermarkt van de wereld’ worden.
Stijging voedselprijzen
Maar hoe zit het dan met de voedselvoorziening in Argentinië zelf? Het land gaat in economische zin door een gevoelige periode. Dat heeft ook sociale gevolgen: de inflatie ligt op jaarbasis rond de 40%, de voedselprijzen zijn fors gestegen en de peso is gedevalueerd tegenover de dollar.
De Argentijnse bijdrage aan voedselzekerheid wereldwijd is niet direct voelbaar als we de situatie nationaal bekijken. De verslechterde economische situatie heeft effect op het aantal mensen dat onder de armoedegrens (€250 per maand) leeft, nu ongeveer 30% van de bevolking.
Voedselbanken in actie
De voedselbanken proberen arme gezinnen aan basisvoeding te helpen. De vraag uit de samenleving is groot. Het parlement keurde half oktober, net voor Wereldvoedseldag, een wet goed die donatie van voedsel vergemakkelijkt. Met minder risico’s voor bedrijven die hun voedseloverschotten uit de keten willen aanbieden die ze niet meer kunnen verkopen of gebruiken.
Eenzijdig dieet
Bovendien krijgen veel mensen door een eenzijdig eetpatroon te weinig nutriënten binnen. Ongeveer 5% van het gemiddelde dagelijks dieet bestaat uit groenten en fruit, en die zijn relatief duur. De gemiddelde Argentijn eet veel vlees en graanproducten, respectievelijk 20% en 33% van het dagelijkse dieet. Op groenten en aardappels bezuinigen mensen eerder als de prijzen stijgen.
Eigen burgers achtergesteld?
Zoals Pilu Giraudo, die we voor dit artikel uitgebreid spraken, het stelde: “Als het gaat om voedselzekerheid heeft Argentinië een grote schuld in te lossen bij zijn eigen burgers.”
Giraudo is zelf producent; in de provincie Santa Fe heeft zij met haar familie een groot landbouwbedrijf. Ze was de eerste vrouwelijke voorzitter van AAPRESID, een landbouworganisatie van zo’n 2.500 producenten in heel Argentinië. Tot een jaar geleden was zij adviseur duurzaamheid van de minister van Landbouw.
Giraudo geeft aan dat de ‘schuld bij zijn eigen burgers’ er één is die Argentinië met een goede aanpak kan oplossen. Zij wijst daarbij vooral op de tuinbouw die in ontwikkeling achterblijft. De opbrengsten zijn laag en de keten is niet goed georganiseerd. De tuinbouwsector kent relatief hoge kosten en de regels op het gebied van kwaliteit worden nauwelijks gehandhaafd. Dat maakt dat de consument niet altijd goede kwaliteit voor een redelijke prijs krijgt, of zelfs maar verwacht.
Steun voor kwetsbare groepen
Argentinië kan ondanks de grote voedselproductie in eigen land niet aan alle aspecten van voedselzekerheid voor de eigen bevolking voldoen. De overheid heeft daarom stappen gezet om kwetsbare groepen te ondersteunen.
Veel van deze sociale programma’s worden uit de inkomsten van de grote landbouwexporteurs betaald – zeker nu de exportheffingen op onder meer landbouwproducten weer zijn ingevoerd na het akkoord met het IMF om de crisis te bezweren.
Opgroeiende kinderen
Zo is de provincie Buenos Aires, de meest dichtbevolkte provincie, een aantal programma’s gestart die in de afgelopen maanden van economische crisis verder zijn uitgebreid. De overheid daar heeft goed begrepen dat voeding juist voor opgroeiende kinderen uiterst belangrijk is. Sinds mei krijgen kinderen tot 7 jaar op school ontbijt of merienda (vieruurtje). Dat alleen al gaat om ruim 1,5 miljoen kinderen in de provincie.
Een ander voorbeeld is de korting op eerste levensbehoeften die de Provinciale Bank van Buenos Aires geeft. Als mensen hun pinpas of creditcard van deze bank op bepaalde dagen van de maand gebruiken, betalen ze maar de helft voor fruit, groenten, vlees en bijvoorbeeld schoonmaakproducten. De provincie geeft een korting tot een maximum van 1.500 peso’s (€40) per maand.
Verliezen in de voedselketen terugdringen
Dat makkelijker voedsel gedoneerd kan worden, is een mooie stap. Tegelijkertijd maakt dat duidelijk dat de verliezen in de keten groot zijn. Argentinië onderneemt actie om deze verliezen terug te dringen. Er is een platform opgericht waarin zestig grote spelers in de voedselketen afspraken maken over het tegengaan van deze verliezen - samen goed voor 16 miljoen ton voedsel, vanaf het land tot bij de consument thuis.
Zoals Giraudo ook stelde, in de tuinbouw en de agrologistiek kan veel gewonnen worden. De regering streeft naar een betere prijs en kwaliteit voor de consument, meer voedselveiligheid, lagere kosten in de keten en minder verliezen. Dat is precies waar Wageningen UR samen met het Argentijnse staatssecretariaat van agro-industrie en de Topsector Tuinbouw & Uitgangsmaterialen aan werkt. Zo draagt ook Nederland bij aan het verbeteren van de voedselzekerheid in Argentinië.
Landbouwteam Argentinië
Twitter: @AgriArgentinie
November 2018