Opmerkelijke groei Turkse zaaizaadsector

Tot de jaren vijftig was de zaadproductie in Turkije alleen gericht op granen. In de periode 1950 tot 1980 was sprake van een beperkte toename van het aantal beschikbare rassen. Vanaf begin jaren tachtig werd begonnen met belangrijke wijzigingen bedoeld om de overgang van een publieke zaadvoorzieningssysteem naar een particuliere mogelijk te maken. Je kunt stellen dat de zaaizaadsector ‘bevrijd’ werd en dat als gevolg van de opheffing van diverse beperkingen, inclusief die op de zaaizaadhandel met het buitenland, het voor bedrijven mogelijk én lucratief werd in de veredelingssector actief te worden én te investeren. Al snel betraden er dan ook veel binnenlandse en buitenlandse zaaizaadbedrijven de Turkse markt. Het aantal bedrijven groeide, capaciteit en activiteiten namen snel toe en snel werd de Turkse zaaizaadsector voornamelijk een particuliere sector. Hadden bedrijven in 2006 nog een aandeel van minder dan 50%, inmiddels is dat gestegen tot circa 80%.

Nieuwe zaaizaadwet

Plants Producers, Breeders, Seed Industrialists and Producers en Seed Growers. Elk bedrijf dat actief is in een van de genoemde sectoren moet lid zijn van de bijbehorende afdeling.

Sinds de nieuwe zaaizaadwet en bijbehorende organisatie van de betrokken sectoren verdrievoudigde de productie van gecertificeerd zaaizaad. Dit ook omdat het Turkse ministerie van Voedsel, Landbouw & Vee (MoFAL) continue hamerde op nut en noodzaak van het gebruik van gecertificeerd zaaizaad en de lokale productie daarvan.

Overheidssubsidies

In 2017 is de overheid gestart met een uitgebreid programma van subsidies gericht op lokaal geproduceerd gecertificeerd zaaizaad. Daarbij is belangrijk voor Nederlandse veredelingsbedrijven dat de belangrijkste focus weliswaar op granen ligt en dat het meeste Turkse groentezaad vooralsnog geïmporteerd wordt, maar dat tegelijk nu dus de lokale productie van groentezaad gesubsidieerd kan worden. Maar let op, al jaren hebben Turkse zaaizaadproducenten contracten met buitenlandse zaaizaadbedrijven om voor hen lokaal zaaizaad te produceren. In de volgende fase kan uitwisseling van kennis en lokale research en development (R&D) dus zomaar een stuk belangrijker worden.

Turks lidmaatschap internationale organisaties

Turkije werd in 1963 lid van de OESO (Organization for Economic Cooperation & Development) en in  1968 lid van ISTA (International Seed Testing Association). In 2001 is in Ankara het Variëteiten Registratie en Zaad Certificering Centrum opgericht. Het is inmiddels door ISTA als geaccrediteerde laboratorium geaccrediteerd. Ook is Turkije sinds 2007 lid van UPOV (Internationale Unie voor de bescherming van nieuwe plantenrassen). Stuk voor stuk dragen deze lidmaatschappen bij aan de verdere professionalisering van de zaaizaadsector waarin nu meer dan 750 bedrijven actief zijn.

Genenbanken Turkije

Turkije is een ecologische ‘hotspot’ en heeft een grote diversiteit aan ecosystemen en biodiversiteit. Het land (en de regio) is bekend als de oorsprong van de grote landbouwgewassen, met name graan, en is tegelijk een rijk bron van belangrijke groentegewassen, medicinale planten en natuurlijk… de tulp.

Het totale aantal verschillende plantensoorten in de Turkse genenbanken bedraagt inmiddels meer dan 110.000. Toegang tot deze genetische rijkdom valt onder het ministerie van Voedsel, Landbouw en Veehouderij – Directoraat-Generaal voor Landbouwkundig Onderzoek en Beleid, maar ook het ministerie van Bosbouw en Water heeft een stem. De grootste genenbank is onderdeel van het Centraal Onderzoeksinstituut Field Crops in Ankara en omvat nu circa 300.000 accessies. De grootste van de over Turkije verspreide, kleinere genenbanken bevindt zich in het Egeïsche Landbouwonderzoeksinstituut te Izmir.

Toegang tot en genetische bronnen

Toegang tot en (commercieel) gebruik van genetische bronnen van Turkije is van belang voor  de Nederlandse veredelingsindustrie en voor de samenwerking tussen het Centrum voor Genetische Bronnen Nederland (CGN) en de Turkse genenbanken. Daarom is het mogelijk maken van een strategische samenwerking tussen het CGN, de Turkse genenbanken en het Nederlandse veredelingsbedrijfsleven geïdentificeerd als een belangrijke activiteit van het Landbouwbureau op de Ambassade in Ankara. De resultaten van de eerste contacten met de Turkse overheid waren positief, maar vanwege de huidige situatie tussen Nederland en Turkije zijn deze voorlopig op een laag pitje gezet. Gelukkig lijkt de kans reëel dat op niet al te lange termijn de gesprekken hervat kunnen worden, dus… ‘fingers crossed’!

Landbouwteam Turkije

Juni 2017