Noorwegen: kaasmarkt met koopkrachtige consumenten
Noorwegen is een relatief kleine afzetmarkt voor kaas. Maar wel interessant door de aanwezigheid van koopkrachtige consumenten. Voor het Nederlandse zuivelbedrijfsleven is het aantrekkelijk om importeurs kennis te laten maken met Nederlandse kazen.
Noren houden van kaas. Met een jaarlijkse kaasconsumptie van zo’n 20 kilo per persoon, inclusief de kaas op de pizza en in snacks, is dit een redelijke hoeveelheid. Opvallend is dat de voorkeur van de Noren vooral uit lijkt te gaan naar kaas uit eigen land, maar dat kan eenvoudig verklaard worden: er ligt weinig andere kaas in de schappen. De regelgeving maakt invoer van andere soorten kaas moeilijk en van kaas die maar enigszins op het Noorse product lijkt praktisch onmogelijk. Feit is dat het label van zuivelmerk Tine op de meeste verpakkingen is te vinden. Deze coöperatie verwerkt het overgrote deel van de Noorse melk.
Belang van Noorse landbouw
Het belang van de Noorse landbouw voor Noorwegen is eigenlijk een beetje tegenstrijdig. Slechts 2% van de totale oppervlakte van het land is geschikt om op te boeren. En het areaal krimpt nog gestaag door uitbreiding van steden, wegen en industrieterreinen.
Tegelijkertijd lijkt de landbouw omgekeerd evenredig van belang voor de Noren. Ze voelen zich allemaal verbonden met het platteland.
Voedselnationalisme
Ook de Noorse overheid hecht veel waarde aan voortbestaan van de Noorse landbouw. Daarmee wordt bereikt dat de rurale gebieden bevolkt blijven. Ook is de wens om een zekere zelfvoorziening met voedsel te realiseren actueel en altijd aanwezig.
Dit sterk ontwikkelde voedselnationalisme in samenspel met complexe regelgeving die een breed assortiment aan voedselaanbod waarborgt, maar waar mogelijk met binnenlands product, beschermt de Noorse landbouwsector.
Desondanks neemt de invoer van landbouwproducten toe. Nederland staat na Zweden, Brazilië en Denemarken op de vierde plaats met een waarde van iets meer dan NOK 4,2 miljard (0,4 miljard euro).
Noren denken dat Noorse producten beter zijn
Het is voor de meeste Nederlanders onvoorstelbaar dat de Noren niet meer klagen over de hoge prijzen voor voedsel en het beperkte assortiment in de supermarkten. Even onvoorstelbaar is het dat men de voorkeur lijkt te geven aan een rimpelig Noors appeltje boven een sappig buitenlands appeltje. Het zit diep bij de Noren dat binnenlandse producten per definitie beter zijn, op elk gebied.
Invoerheffingen
In het kader van de Europese Economische Ruimte is er sprake van vrijhandel tussen Noorwegen en de EU. Dat geldt echter niet als het gaat om landbouwproducten, veevoer en voedsel. Voor een aantal specifieke producten, die ook in Noorwegen worden geteeld of geproduceerd, geldt een nog een invoerheffing. Voor de meeste Nederlandse kaas is die heffing 277%.
Geregistreerde importeurs
Noorwegen heeft een overeenkomst met de EU om 7.200 ton kaas te importeren zonder invoerheffing. Die hoeveelheid wordt gedeeltelijk op basis van historische rechten en gedeeltelijk via een veilingsysteem aan geregistreerde importeurs toegewezen. Een uitgebreide toelichting staat op de website van de uitvoerende instantie The Norwegian Agricultural Authority.
Noorse kaasproductie
Noorwegen produceert zelf diverse soorten kaas, waarvan Jarlsberg en Norvegia populair zijn in het buitenland. Een deel wordt in de VS en Canada op licentie geproduceerd. Zo’n 90 procent van de 11.689 ton kaas geproduceerd in Noorwegen en geëxporteerd naar andere landen was Jarlsberg, een harde, lichtgele kaas met een nootachtig aroma.
Noorwegen is zelfvoorzienend voor wat kaas betreft, maar omdat er ook een deel uitgevoerd wordt, is er ruimte voor wat variatie in het assortiment uit het buitenland. Vandaar dat een bepaalde hoeveelheid iets gemakkelijker het land binnenkomt. In totaal importeerde het land in 2015 10.759 ton kaas ter waarde van NOK 713 miljoen (€ 75 miljoen). Ten opzichte van 2014 is dit 8% meer in hoeveelheid en 11 procent meer aan waarde.
Ook Nederlandse kazen
In de Noorse supermarkten zijn ook Nederlandse kazen te vinden. De in rode folie verpakte Edammer heeft zelfs een niet geringe bijrol op het Noorse kerstbuffet, maar meestal in de vorm van de binnenlands geproduceerde Edamerost (ost betekent kaas). Ook ‘Goudaost’ is een Noors product.
In 2014 ging er vanuit Nederland 466 ton kaas naar Noorwegen, ter waarde van € 3,3 miljoen. Sinds 2007 is de Noorse invoer van Nederlandse kaas mooi toegenomen, alhoewel sinds 2012 weer stagnatie in die groei is te zien, vanwege de invoering van de eerder genoemde 277% heffing.
Ruimte voor mooie kazen
Nederlandse zuivelondernemingen kunnen de kaasexport naar Noorwegen vergroten door importeurs te laten kennismaken met het product. Tot nog toe hebben relatief weinig exporteurs die moeite genomen. Noorwegen is weliswaar een kleine markt, maar wel met draagkrachtige consumenten. Het land heeft afwijkende regelgeving voor de handel met kaas, maar alle regels zijn eenduidig en helder. Er is ruimte voor mooie kazen, waarvan men toch al verwacht dat ze duur zijn. Er is ook ruimte voor discount, maar daar is de concurrentie met de Noorse kazen lastiger.
Beurs
In februari 2017 wordt in het Noorse Lillestrøm de beurs SMAK gehouden. Tijdens deze beurs kunnen bedrijven zich presenteren of als bezoeker indrukken opdoen van wat er in Noorwegen speelt op het gebied van levensmiddelen en dranken.
Dutch Cheeseman
Een van de importeurs van Nederlandse kazen is Dutch Cheeseman. Oorspronkelijk uit Kesteren in Nederland, maar voor de Noorse markt heeft de onderneming een Noors bedrijf opgericht: Dutch Cheeseman AS. Omdat op 1 januari 2013 de importheffing op Nederlandse kaas fors is verhoogd, kopen zij een importquota om tegen een gereduceerd tarief kaas in Noorwegen af te kunnen zetten. In 2015 is zo’n 36.000 kilo Nederlandse kaas verkocht in Noorwegen. Ook in 2016 verkoopt Dutch Cheeseman weer Nederlandse kaas op markten en festivals. Nieuw voor 2016 is de verkoop op vaste standplaatsen.
Renske Nijland, handelsondersteuning Scandinavië
KOP-LNV@minbuza.nl
April 2016