Roemenië: behoefte aan vernieuwing boomgaarden
Roemenië is van oudsher een fruitproducerend land. De meeste van de ongeveer 150.000 ha fruitbomen zijn echter oud en slecht onderhouden. Door de groeiende vraag naar lokaal geproduceerd fruit is er behoefte aan vernieuwing van boomgaarden. Daarom heeft Roemenië een subprogramma voor de fruitsector opgenomen in het Nationale Rurale Ontwikkelingsprogramma voor 2014 tot 2020. Dit programma wijst €282 miljoen van EU-fondsen toe aan de Roemeense fruitketen tot 2020.
Schets huidige situatie
Uitgangsmateriaal
De belangrijkste leverancier van gecertificeerde uitgangsmateriaal is het ICDP Maracineni, het onderzoeksinstituut voor Fruitproductie in Maracineni, en diens lokale onderzoeksbedrijven. Ook de R&D-afdelingen van de landbouwuniversiteiten leveren gecertificeerd uitgangsmateriaal. De prijs van een fruitboom varieert van 15 tot 25 RON (€ 3,40 – €5,70) afhankelijk van soort en ras. Er zijn ook veertien bedrijven die gecertificeerd uitgangsmateriaal verkopen. Slechts twee van deze bedrijven produceren virusvrij materiaal. Verder produceren veel bedrijven fruitbomen ‘Conformitas Agraria Comunitatis (CAC).
Er zijn ook enkele importeurs en distributeurs van fruitbomen. Maar verkoop aan kleine fruitproducenten gaat veelal via lokale leveranciers, waaronder ook tuincentra en retailers, terwijl de professionele, grotere, fruitproducenten hun gecertificeerd uitgangsmateriaal direct uit het buitenland betrekken. De belangrijkste landen die naar Roemenië exporteren zijn Nederland, Polen en Duitsland.
Materieel
Fruitproducenten zijn meestal niet of onvoldoende voorzien van gespecialiseerd materieel. Zelfs de grote bedrijven die behoorlijk zijn uitgerust met trekkers, spuitmachines etc. zijn voor hun bedrijfsvoering zeer afhankelijk van handwerk omdat gespecialiseerd materieel voor bijvoorbeeld snoeien en oogsten ontbreekt of ontoereikend is. Er zijn dealers met modern agrarisch materieel in Roemenië, maar zij richten zich vooral op de meer algemene en gangbare machines.
Ondersteuning en bescherming
Een echte markt voor ondersteunings- en beschermingsmateriaal, zoals palen en netten, is niet ontwikkeld in Roemenië. Er zijn erg weinig bedrijven die dit verkopen en in de oude boomgaarden was en is ondersteuning niet nodig. Ook netten worden niet of nauwelijks gebruikt. Bij recente investeringen in super-intensieve productiesystemen zijn (span)betonpalen gebruikt en maar heel weinig bedrijven gebruiken anti-hagel netten. Over het algemeen gebruiken ondernemers lokaal beschikbare oplossingen zoals palen van acaciahout, maar spanbetonpalen worden vanuit Italië geïmporteerd.
Fertigatie
De fruitsector overweegt het gebruik van fertigatie, voornamelijk door veranderende neerslagpatronen. Oudere irrigatiesystemen als greppelirrigatie en sprinklers zijn uit gebruik geraakt door water- en energiekosten. Dripirrigatie en de markt daarvoor is goed ontwikkeld. Zowel systemen met goede kwaliteit-redelijke prijs als matige kwaliteit-lage prijs zijn verkrijgbaar.
Nieuwe investeringen, vooral na 2004, zijn over het algemeen gedaan in fertigatie- en irrigatiesystemen geïnstalleerd door internationale bedrijven die op de Roemeense markt waren met een eigen kantoor (NaanDanJain uit Israël, Revaho Agro) of door dealers van verschillende tuinbouwleveranciers (Lantec Industries). Er zijn ook investeringen in nieuwe boomgaarden met fertigatiesystemen gedaan met Nederlandse input (PB Techniek en Aquanet).
Post Harvest
Het eerste nationale rurale ontwikkelingsprogramma van 2007-2013 financierde investeringen in kassen, sorteer- en verpakkingsmachines en processingfaciliteiten, maar de projecten daaruit dekken de marktvraag nog niet. Sorteer-, verpakking- en processingmachines kwamen altijd al uit Italië, maar de laatste jaren ook uit Tsjechië, Polen en Slovenië. Roemenië importeert veel fruit vanwege slechte opslag en transport voor lokaal fruit.
Mogelijkheden voor Nederlandse bedrijven
De beschikbaarheid van fondsen voor investeringen in de fruitsector (€282 miljoen) (zie bijlage) levert interessante kansen op voor Nederlandse bedrijven. Nederland heeft een goede reputatie in Roemenië op het gebied van de tuinbouw, zowel voor groenten als bloemen en fruit. Hierdoor kunnen Nederlandse leveranciers van materieel en technologie een rol spelen in de ontwikkeling van de Roemeense fruitsector. De beschikbaarheid van investeringsfondsen zou ook de interesse van Nederlandse bedrijven kunnen prikkelen om te investeren in deze veelbelovende sector in Roemenië, in boomgaarden of kwekerijen.
Het fruitsector-subprogramma is een kans en een uitdaging, niet alleen voor de aanvragers maar ook voor de leveranciers van materieel, die zich moeten presenteren en onderscheiden op een markt met waarschijnlijk steeds meer concurrerend aanbod.
Het totale fruitfonds zal naar verwachting de aankoop stimuleren van materiaal en materieel voor zo’n 35.000 ha nieuwe moderne boomgaarden.
Gecertificeerd uitgangsmateriaal
Een duidelijke kans is de verwachte vraag naar binnen het programma verplicht gecertificeerd uitgangsmateriaal. Specialisten schatten in dat er ongeveer 7 tot 8 miljoen geënte fruitbomen nodig zijn waar de Roemeense kwekerijen een capaciteit van 1,5 tot 2 miljoen hebben. De uitdaging hierbij is het vertrouwen van de producenten winnen dat West-Europees uitgangsmateriaal aangepast is aan de Roemeense grond en het klimaat. Mede vanwege het bestaande wantrouwen tegen West-Europees uitgangsmateriaal is een voorwaarde van het programma dat het uitgangsmateriaal in Roemenië is getest. Hiervoor is samenwerking met Roemeense kennisinstituten cruciaal.
Nederlandse bedrijven kunnen verbeterde rassen en kwalitatief hoogwaardige fruitbomen leveren, met een verhoogde resistentie tegen ziekten en plagen en die mogelijk een bijdrage aan duurzaam gebruik van water en land en de bescherming van biodiversiteit leveren.
Concurrentievoordeel kan ook behaald worden door een geïntegreerd aanbod van materieel en technische ondersteuning voor ondernemers in projectvoorbereiding, implementatie en in de uitvoerende fase.
Voor elke verkoper van technische producten is het belangrijk continu op de markt vertegenwoordigd te zijn, de taal te spreken, de koper te ondersteunen bij de koop en technische hulp in het vervolgtraject te bieden.
Eigen aanpak en investeringen
De Roemeense markt vereist een eigen aanpak en investeringen zijn noodzakelijk voor succes. Om het vertrouwen van potentiele klanten te winnen is het, voor de agrarische sector in het bijzonder, van belang om actief zichtbaar te zijn. Dit kan onder andere door deelname aan beurzen (www.indagra.ro, www.agraria.info.ro), door workshops en open dagen, via de opzet van pilots en projecten of samenwerking met kennisinstituten, opgeleide ondernemers en boeren organisaties.
De belangrijkste motivatie bij besluitvorming op ondernemersniveau bleek tot nu toe het voorbeeld van een buurman of een collega-ondernemer in dezelfde branche. Nieuwe technologie moet in bedrijf geshowd en toegelicht worden zodat de ondernemers vertrouwen kunnen ontwikkelen dat het mogelijk is de technologie ook op het eigen bedrijf te gebruiken. Het is belangrijk om pilotprojecten te hebben, zelfs op kleine schaal, die de organisatie van demonstratiedagen kan promoten. Ook is het belangrijk om een portfolio op te bouwen van gerealiseerde projecten voor verdere promotie.
De kans op succesvolle business development wordt vergroot door een lokale dealer met goede technische expertise, die de lokale taal spreekt en een sterk lokaal netwerk heeft.
PIB voor ondersteuning
Het programma Partners in International Business (PIB), gedeeltelijk gefinancierd door de Nederlandse overheid kan consortia van Nederlandse bedrijven ondersteunen om bepaalde markten in het buitenland te benaderen.
Een groep van bedrijven met aanvullende producten en diensten voor de fruitsector besloot hun inzet te combineren en een PIB-project aan te vragen. Zij zijn nu aanwezig op de Roemeense markt onder de naam Holland Fruit House.
Net als alle PIB-projecten heeft het Holland Fruit House project drie onderdelen: een commerciële (B2B) met aanwezigheid op beurzen, roadshows en demonstratiedagen, een kennis-naar-kennis (K2K) ontwikkeld in samenwerking met de grote Roemeense kennisinstituten, en een overheid – naar – overheid (G2G, government to government): economische diplomatie met ondersteuning van de Nederlandse Ambassade in Roemenië.
Informatie: Nederlandse Ambassade Boekarest, tel + 40 21 2086051, e-mail: BKR-LNV@minbuza.nl
Auteurs: Anda Popescu, Corine Anker, Emar Gemmeke
Juni 2016