Tanzania: maden produceren op afval
De zwarte soldatenvlieg is effectief in het omzetten van organisch afval in proteïnes. Deze proteïnes kunnen weer dienen als voer voor vis en pluimvee. Ondernemer in Tanzania Matthew Haden heeft hiermee een goed renderend bedrijf opgezet.
De stad Dar es Salaam staat in de top-tien van de snelst groeiende steden in de wereld. Tussen 2012 en nu zijn in de Tanzaniaanse hoofdstad acht KFC's en Pizza Hutten geopend, een indicator van de groeiende middenklasse.
Het verwerken van het (organische) afval van deze snel groeiende stad is een grote uitdaging. Het verbranden van afval – en dat is standaard - is schadelijk voor het milieu en de volksgezondheid. Aan de andere kant heeft het land een groot tekort aan inputs om aan de groeiende vraag naar dierlijke proteïnes te voldoen.
Scheiden en verwerken
Om deze uitdagingen het hoofd te bieden, startte Matthew Haden in 2014 The Recycler. Dit bedrijf levert afvalmanagement en recycling diensten voor de afvalverwerking in Tanzania. The Recycler helpt voornamelijk grote bedrijven om goederen die gerecycled kunnen worden, te scheiden en op zo’n manier te verwerken dat het geschikt is voor handel op binnenlandse en internationale markten.
Het bedrijf heeft in Dar es Salaam recycle-punten opgezet en werkt samen met informele vuilnisophaal-netwerken. The Recycler heeft inmiddels meer dan dertig medewerkers in dienst en bedient meer dan vijftig klanten.
“We kwamen tot de ontdekking dat het grootste deel van het afval dat naar de vuilstort ging organisch was”, zegt Matthew Haden. “We hebben toen de mogelijkheden voor biogasproductie en compostering bekeken. Uiteindelijk kwamen we uit bij maden als een circulaire oplossing voor afvalverwerking en voedselproductie.”
Zwarte soldatenvlieg
De Hermetia illucens of zwarte soldatenvlieg, een insect endemisch in Tanzania, is erg goed in het omzetten van organisch afval in proteïnes. Als made kan de vlieg per dag tot 70% van zijn eigen lichaamsgewicht in afval verwerken. Per kilo afval produceert de vlieg bijna 50 gram aan proteïne, dat kan dienen als voersupplement voor dieren zoals gevogelte of vis. Het overgebleven product na verwerking kan gebruikt worden als een nitraatrijke organische meststof.
Deze bron van proteïne voor gevogelte en vis is hard nodig in Tanzania. Het produceren van vlees of vis vereist veel inputs. Het produceren van 1 kilo aan vis in een viskwekerij vraagt bijvoorbeeld tussen de 1 en 8 kilo aan visvoer. Dit visvoer bestaat op dit moment bijna volledig uit andere vissen, met overbevissing tot gevolg.
Het produceren van kippen is niet veel makkelijker. Kippen vereisen dubbel de hoeveelheid granen in verhouding tot het vlees dat ze produceren. Op dit moment wordt bijna 40% van alle geprocudeerde granen in de wereld gebruikt als voer voor dieren.
Bron voor vee- en visvoer
De bron van proteïne voor het bestaande voer voor kippen komt voornamelijk van soja of vismeel. In Tanzania wordt de meeste soja geimporteerd en veel van het lokaal geproduceerde vismeel is duur en van lage kwaliteit.
De media rapporteren regelmatig over de enorme tekorten aan vis en gevogelde in Tanzania en het ministerie van Vee en Visserij heeft recent aangekondigd dat Tanzania een jaarlijks tekort van bijna 500,000 ton aan vis heeft. Er is dus een goede business case voor de productie van proteïnes voor veevoer uit organisch afval. De vraag naar vis en gevogelte is groot, maar de productiekosten zijn op dit moment bijzonder hoog, onder andere door de enorme voerkosten.
“Bij de Recycler geloven we dat wij een oplossing hebben voor deze problemen met een meer duurzame en kost-effectieve aanpak”, zegt Matthew Haden. “Het komt simpelweg neer op een vlieg.”
Van schuur naar madenfabriek
Startend in een kleine schuur probeerden Matthew en zijn partners de zwarte soldatenvlieg te fokken, visvoer te produceren en de productiecyclus in een schaalmodel te vatten. Na twee jaar hadden ze voldoende kapitaal bemachtigd om naar een grotere locatie te verhuizen en de eerste madenfabriek in het land te starten. Het kostte echter tijd om het fokprogramma ook op grotere schaal succesvol te krijgen.
Na een jaar in roulatie te zijn, verwerkt het bedrijf nu tonnen aan afval, produceren ze miljoenen maden en honderden kilo’s aan droge proteïne en mest per maand. De Recycler hoopt nog deze zomer het break-evenpoint te bereiken. Doel is om in 2019 1 ton aan gedroogde maden per dag te produceren. Haden is op zoek naar partners om op te schalen naar andere landen in de regio.
“We zijn een goedkope, arbeidsintensieve madenfabriek voor Afrika aan het ontwikkelen. We hopen dit model te kopiëren in vier andere landen in Oost-Afrika en blijven zoeken naar partners in andere landen in dit continent. We geloven dat onze innovatie de kosten van essentiële proteïnes voor gevogelte- en visboeren naar beneden kan brengen en de afvalstromen naar vuilstorten in Afrika kan verminderen.”
Kansen Nederlands bedrijfsleven
Het is duidelijk dat er geld te verdienen valt door afvalstromen binnen steden te hergebruiken. Dit is natuurlijk niet de enige oplossing voor organisch afval. Circulair ondernemen biedt veel kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven. Het bedrijf van Matthew Haden laat zien dat de ambitie om circulair te ondernemen kan leiden tot innovaties, waarvan dit een succesvolle optie is. Er zijn ongetwijfeld andere voorbeelden van succesvolle innovaties die de circulaire economie stimuleren. We moedigen bedrijven dan ook aan om hun oplossingen en technieken met ons te delen. Zou u graag het verhaal van uw bedrijf delen? Stuur dan een mail naar dar-lnv@minbuza.nl
Landbouwteam Tanzania en Kenia
Juni 2018