Wageningen biedt wereldwijd agrologistieke oplossingen

“Nederland heeft mondiaal een unieke positie in agrologistiek”, vertelt Peter Ravensbergen, programmamanager Food Security bij Wageningen Food & Biobased Research. Voor deze (contract)researchafdeling binnen Wageningen University & Research adviseert hij overheden en bedrijven in tal van landen om de verliezen in de voedselketen terug te dringen.

Sterke punten agrologistiek

Volgens Peter Ravensbergen is Nederland sterk in de ontwikkeling van agrologistieke systeemoplossingen. Het gaat dan om snelheid, betrouwbaarheid, kwaliteit en om levering van een compleet assortiment.

Ravensbergen: “Ik sprak enige tijd geleden een Italiaanse directeur van een tuincentrum. Hij was laaiend enthousiast over het Nederlandse logistieke systeem. Zijn bestelling van vandaag, wordt op de afgesproken tijd geleverd, exact volgens de afgesproken producteisen. Bij handelaren in zijn eigen land kreeg hij dat niet voor elkaar.”

Nederland is de tweede exporteur in de wereld van landbouwproducten. Grofweg de helft van deze export wordt in Nederland ingevoerd en gaat vervolgens samen met Nederlandse producten en met toegevoegde waarde, weer de grens over. Deze immense stroom van agrarische producten die vanuit én via Nederland de wijde wereld in gaat, is de reden dat juist hier grote voortgang is geboekt met agrologistieke innovaties, analyseert Ravensbergen.

Digitale innovaties

Tot de jaren negentig werd vooral geïnvesteerd in meer asfalt en verbetering van infrastructuur en vervoer. Daarna is de nadruk gelegd op digitale ketenoplossingen en innovaties, zoals Single Window, het digitale loket voor elektronische berichtuitwisseling tussen overheden en export- en transportbedrijven. “In Nederland is de productstroom leidend; inspectie en controle zijn daar dienstbaar aan. Ons land heeft enorm veel kennis op dit gebied. Wageningen University & Research maakt deze kennis toegankelijk voor de rest van de wereld.”

Het efficiënter maken van voedselketens is voor Ravensbergen het uitgangspunt bij projecten. Hij hanteert de vuistregel dat grofweg een derde deel van de landbouwproductie in de keten verloren gaat. In Westerse landen vinden de verliezen vooral plaats aan het einde van de keten, bij de retail en bij de consument thuis.

In opkomende landen gaat juist veel voedsel verloren aan het begin van de keten, op het land en bij de opslag en transport naar lokale markten. “De wereldbevolking groeit naar 9 miljard mensen. Naast productieverhoging is vermindering van de postharvest verliezen noodzakelijk om de wereldbevolking op termijn te kunnen voeden.”

Terugdringen verliezen in de keten

Wageningen Food & Biobased Research maakt voor opdrachtgevers analyses van de verliezen in de agrologistieke keten. In veel gevallen gaat het dan om één product in een specifieke keten, bijvoorbeeld een banaan of tomaat. Vervolgens wordt een verbeterplan gemaakt om de belangrijkste oorzaken van de verliezen op te lossen. Ravensbergen: “Dan gaat het bijvoorbeeld om verbetering van oogst- en sorteertechnieken, gekoelde opslag en transport. Maar ook om samenwerking tussen partijen in de keten en de bevordering van deskundigheid volgens het concept train the trainers.”

Verbeterplannen per product

Samen met collega’s heeft Ravensbergen verbeterplannen gemaakt voor de tomaten- en bananenketen in India en bijvoorbeeld de aardappelketen in Kenia. Met partijen in Argentinië is hij in overleg over de uitvoering van een opdracht om de groenteketen in het land te optimaliseren.

Wageningse onderzoekers werken regelmatig voor nationale overheden. Zo is Ravensbergen nauw betrokken geweest bij de opstelling van een agrologistiek actieplan in opdracht van het ministerie van Landbouw in Mexico in samenwerking met het ministerie van Transport. Hierbij is een analyse van alle verliezen in de voedselketen gemaakt en zijn beleidsmaatregelen voorgesteld.

“Een gedegen en uitvoerbaar plan dat helaas nog niet tot uitvoering is gekomen”, meldt Ravensbergen eerlijk. “Oorzaak is de aanstelling van nieuwe ministers. Op zulke politieke veranderingen hebben wij geen vat.”

Samen met overheid en bedrijfsleven

Ravensbergen werkt bij de ontwikkeling van agrologistieke actieplannen samen met de landbouwraden ter plekke en zeker ook met het georganiseerde Nederlandse agrobedrijfsleven, zoals FME, VGB en GroentenFruit Huis, en een-op-een met bedrijven met kennis op het gebied van bewaarsystemen, agrologistiek en foodprocessing. “Nederland levert het bewijs dat samenwerking tussen overheid, kennisinstellingen en bedrijfsleven randvoorwaarde is om verliezen in de keten terug te dringen. Dat concept proberen we ook in andere landen te introduceren, liefst met medewerking van partijen uit Nederland.”

Metropolitane voedselsystemen

Urbanisatie en verandering van consumptiepatronen bij de stedelijke bevolking in opkomende landen vragen om aanpassingen van landbouw- en agrologistieke systemen. Wageningen Food & Biobased Research doet onderzoek naar oplossingen om ketens efficiënter te maken in de lokale situatie.

Een van de mogelijkheden is wat in de volksmond het Agropark-concept wordt genoemd: de ontwikkeling van locaties van 200 tot 1.000 hectare nabij grote steden waar agrarische producten kunnen worden ingezameld, gekoeld en bewerkt. Met zo’n Agropark kan de agrarische productie beter worden afgestemd op de actuele marktvraag.

Verspillingsfabriek

In Nederland zijn onderzoekers van Wageningen Food & Biobased Research betrokken bij de oprichting van de Verspillingsfabriek in Veghel. Initiatiefnemer Bob Hutten ging op zoek naar een oplossing om reststromen uit de voedingsindustrie een nieuwe, nuttige bestemming te geven. De fabriek is inmiddels operationeel. Er worden bijvoorbeeld snippers rundvlees, ondermaatse uien en tomatenkapjes verwerkt tot sauzen en soepen. Meer informatie op www.verspillingsfabriek.nl

Maart 2017