Postharvest Network verbindt ketenpartijen om voedselverliezen te reduceren
De oprichting van een agrologistiek overlegplatform in Egypte, een actieplan om de verliezen in de aardappelketen in Vietnam omlaag te brengen, een rits interventies om de bananenketen in India efficiënter te maken. Het zijn voorbeelden van succesvolle activiteiten van het Postharvest Network die voedselverliezen tegengaan.
Het Postharvest Network is eind 2014 opgericht op initiatief van de ministeries van Economische Zaken en Buitenlandse Zaken. De twee ministeries werken op dit thema nauw samen. De coördinatie van het netwerk is ondergebracht bij Wageningen Food & Biobased Research, onderdeel van Wageningen University & Research.
Kennis en ervaring toegankelijk maken
Kerndoel van het netwerk is om de agrologistieke kennis en ervaring die in Nederland is opgebouwd bij bedrijven en kennisinstellingen toegankelijk te maken voor ketenpartijen in ontwikkelende landen. Dit sluit nauw aan bij het overheidsbeleid in de laatste jaren waarbij hulp samengaat met handel. Het netwerk moet bijdragen aan de voedselzekerheid in de wereld, vooral door de verliezen in de agrologistieke keten te verminderen en reststromen te verwaarden.
Enorme verliezen in voedselketens
Voedselverliezen in met name vers ketens in ontwikkelingslanden lopen vaak op tot wel 50%. Dat voedsel is dus al verrot voordat het de consument bereikt. Terwijl goed voedsel hard nodig is: 1 op de 9 mensen wereldwijd is ondervoed. Verlies van voedsel in de keten betekent bovendien dat grondstoffen en kapitaal verloren gaan. Volgens Mireille Boshuizen van het ministerie van Economische Zaken liggen de oorzaken op meerdere niveaus. Het gaat om hardware (bijvoorbeeld geen geschikte opslagfaciliteiten), om software (bijvoorbeeld kennis over ventilatie en koeling) en om organisatie (hoe kunnen techniek en kennis het beste worden ingezet). Andere oorzaken van verliezen zijn het gebrek aan samenwerking tussen ketenpartijen en de slechte aansluiting tussen aanbod en marktvraag.
Nederland mondiaal op de kaart
Mireille Boshuizen is senior beleidsmedewerker Voedselzekerheid bij het ministerie van EZ en nauw betrokken bij het Postharvest Network. Ze werkt samen met Anouk Baron, beleidsmedewerker bij het ministerie van Buitenlandse Zaken. Zij constateren dat Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen wereldwijd in beeld zijn als het gaat om verhoging van de landbouwproductie. Boshuizen: “Voor ondersteuning bij de oplossing van agrologistieke problemen is dat minder het geval, terwijl Nederland echt vooroploopt. Met het netwerk zetten wij Nederland ook op dit gebied mondiaal op de kaart.”
Opslaan, drogen en verwerken
Via het Postharvest Network kunnen overheden en marktpartijen in ontwikkelende landen een beroep doen op agrologistieke kennis en technologie die afgelopen decennia in Nederland is opgebouwd. Boshuizen: “Dan heb ik het bijvoorbeeld over kennis op het gebied van opslaan, drogen, vervoeren en verwerken van agrarische producten. Nederland is op die gebieden absoluut voorloper.”
Het netwerk signaleert – bijvoorbeeld via de landbouwraden op de ambassades – welke agrologistieke vragen er leven, maakt de betrokken partijen bewust van de voedselverliezen, brengt partijen uit de hele keten bij elkaar en ondersteunt bij het maken van projectvoorstellen. De projecten worden vervolgens door consortia van betrokken lokale en Nederlandse bedrijven, NGO’s en kennisinstellingen uitgevoerd.
Platform in Egypte
Zo heeft het netwerk een belangrijke bijdrage geleverd aan de oprichting van een agrologistiek platform in Egypte. Producentenorganisaties, logistieke bedrijven, supermarktketens en de Egyptische overheid zijn hierbij aangesloten. Voor een aantal agrarische producten (boontjes, druiven, uien, tomaten) heeft Buck Consultants onderzoek gedaan naar de omvang van de verliezen in de keten en de oorzaken ervan. In het onderzoeksrapport staan ook concrete aanbevelingen om het kwaliteitsverlies omlaag te brengen.
Bewustwording bij ketenpartijen
In een tomatenketen in de Egypte loopt het verlies bijvoorbeeld op tot 33%. Berekend is dat 1% minder verlies leidt tot een rendementsverbetering van € 11 miljoen. Harde cijfers over voedselverliezen leiden tot bewustwording, zegt Boshuizen. “Ketenpartijen in Egypte slaan nu de handen ineen. Samenwerking is een eerste, maar ook zeer belangrijke stap om in actie te komen. Zo hebben managers en technische medewerkers van een Egyptisch verwerkingsbedrijf inmiddels een training gekregen op het gebied van kwaliteitsbewaking. Die training is uitgevoerd door een Nederlands bedrijf.”
Bananen- en tomatenketen in India
Het netwerk is ook actief in India. Mede door de inzet van landbouwraad Wouter Verhey is een samenwerking aangegaan met een groot logistiek bedrijf. Onderzoek is uitgevoerd naar de verliezen in de bananen- en tomatenketen. De verliezen blijken op te lopen tot bijna 50%. Het netwerk heeft een reeks maatregelen voorgesteld om de efficiency in de keten te verbeteren. Diverse partijen in beide ketens werken nu samen bij de uitvoering van de voorgestelde maatregelen.
In Indonesië worden ook pilots uitgevoerd om versketens te optimaliseren. Daarbij werken verschillende niet-gouvernementele organisaties voor het eerst intensief samen om voedselverliezen tegen te gaan.
Onderzoek in Vietnam
Het Postharvest Network is intensief betrokken bij het terugbrengen van de verliezen in de aardappelketen in Vietnam. Een belangrijk deel van het verlies vindt in het begin van de keten plaats, bij de opslag na de oogst. Uit onderzoek dat via het netwerk is uitgevoerd, blijkt dat de opslagfaciliteiten veelal ondermaats zijn. De kennis over ventilatie en koeling is beperkt. Inmiddels hebben partijen in de Vietnamese aardappelketen afspraken gemaakt over te nemen maatregelen.
Ook heeft het netwerk onderzoek gedaan naar verbetering van de dragonfruit-keten. Export van deze vrucht naar Europa biedt in principe veel perspectief, zegt Nina Waldhauer, coördinator van het Postharvest Network bij Wageningen Food & Biobased Research. “De kwaliteit van de vruchten is tot nu toe onvoldoende voor de export. Bovendien is er weinig samenwerking in de keten. Wij hebben samen met betrokken bedrijven in Vietnam agrologistieke verbeteringen voorgesteld.”
De actieplannen voor de aardappel- en dragonfruitketen worden in maart gepresenteerd op een regionaal congres in Vietnam.
Lessen om voedselverliezen te beperken
Om verliezen in de voedselketen te beperken, is de actieve betrokkenheid van veel partijen nodig. Het Food & Business Knowledge Platform van het ministerie van Buitenlandse Zaken maakte met het Postharvest Network een analyse van succesvolle projecten wereldwijd die waren gericht op terugdringing van voedselverliezen. Belangrijke lessen om verandering te realiseren zijn:
- Alle partijen in de voedselketen zijn betrokken bij actieplannen, ook in financieel opzicht.
- De overheid voert een stimuleringsbeleid, bijvoorbeeld op het gebied van infrastructuur, financiering en regelgeving.
- De participatie van het private bedrijfsleven is cruciaal. •De lokale omstandigheden zijn uitgangspunt. Elk project om verliezen te verminderen, is uniek.
- De toegankelijkheid van nieuwe technologieën is randvoorwaarde.
Meer informatie: Tackling food loss
Maart 2017