Infrastructuur Polen sterk verbeterd
Er is afgelopen jaren in Polen enorm geïnvesteerd in de infrastructuur. Dat heeft in belangrijke mate bijgedragen aan de economische integratie van Polen in Europa. Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen zien kansen. Er lopen drie PIB-programma’s. Transport en (agro)logistiek staan in deze programma’s centraal.
In de afgelopen 25 jaar is de Poolse economie sterk gegroeid. De gemiddelde economische groei in de periode 1991 – 2008 bedroeg 4,6%. Deze groei heeft zich na 2008 doorgezet. Gedurende de economische crisis was Polen een van de weinige landen binnen de EU die de groei vast wist te houden.
Een belangrijke stimulerende factor achter deze groei is de beschikbaarheid van financiële middelen, zowel privaat als uit EU-fondsen. Een groot deel van deze fondsen ging de afgelopen jaren naar infrastructuur.
Momenteel is Polen, qua omvang, de achtste economie in de EU en kan met trots terugkijken op de bereikte resultaten in de afgelopen decennia. Het leidt tevens tot een groeiende belangstelling voor de ontwikkeling van innovatieve (agro)logistieke concepten, waarbij Nederland een belangrijke partner is.
Investeringen in infrastructuur
In de periode 2014-2020 ontvangt Polen €108 miljard uit structuur- en landbouwfondsen. Een groot deel van de structuurfondsen ging de afgelopen jaren naar infrastructuur, in de periode 2007-2014 circa €40 miljard.
De investeringen in infrastructuur hebben in belangrijke mate bijgedragen aan de economische integratie van Polen in Europa. Dit komt vooral tot uitdrukking in een toenemende export, vooral naar Duitsland. Ook de andere belangrijke afzetmarkten liggen in de EU. Zo waren Nederland en Polen in 2015 elkaars 6e en 8e handelspartner.
Groei export landbouwproducten
De Poolse handel in landbouwproducten wordt al jaren gedomineerd door de export van pluimveeproducten (Polen is in deze sector de grootste producent in de EU), rundvlees, varkensvlees, zuivelproducten en (ingevroren) groenten en fruit. Polen is inmiddels de grootste producent in de EU van appels en diverse soorten zachtfruit.
Polen is inmiddels de grootste producent in de EU van appels en diverse soorten zachtfruit
Een beperkt tekort op de agrarische handelsbalans in 2000 is inmiddels opgelopen tot een handelsoverschot van circa € 5 miljard. Dit is gepaard gegaan met een vervijfvoudiging van de export van landbouwproducten, tot een hoogte van ongeveer € 25 miljard.
Voorportaal naar Oost-Europa
Buitenlandse investeerders zien Polen als een goede vestigingsplaats voor productie en distributie, mede vanwege de ligging binnen de EU en als voorportaal naar Oost-Europa. Dit is ook het geval voor de agrarische sector. Zo kondigde logistiek dienstverlener in bloemen en planten Mandersloot recent aan te zullen investeren in het zuiden van Polen.
Ook de stevige aanwezigheid van Raben met onder andere Fresh Logistics en de Pools-Chinese initiatieven voor de zogeheten zijderoute per spoor, waarbij een treinverbinding tussen Lodz en China tot stand moet komen, onderschrijven het perspectief van logistiek.
Logistieke concepten
De investeringen en verbeteringen van de infrastructuur hebben geleid tot een toenemende belangstelling voor logistieke concepten en verbeteringen in de logistieke dienstverlening. Initiatieven op deze terreinen bieden mogelijkheden voor toegevoegde waarde en export en dragen bij aan innovatie en ‘smart specialisation’. Innovatie en ‘smart specialisation’ zijn nodig vanwege een verzwakkende concurrentiekracht op het terrein van de bestaande conventionele concurrentievoordelen, zoals lage kosten voor arbeid. Het embargo op export van landbouwproducten naar Rusland maakte dat duidelijk. Hierdoor moest Polen snel op zoek naar nieuwe afzetmarkten.
Innovatie en ‘smart specialisation’ zijn nodig vanwege een verzwakkende concurrentiekracht
Versterking van innovatie en creëren van toegevoegde waarde in de productieketen zijn ook twee belangrijke doelen van het zogeheten plan voor verantwoordelijke groei, dat onlangs door de Poolse overheid is gepresenteerd. Dit plan moet in de komende jaren investeringen aanjagen in verschillende sectoren en bijdragen aan de omslag van lage lonen en maakeconomie naar een meer kennisintensieve en innovatieve economie. De overheid richt zich daarbij meer op publiek-private samenwerking.
Agrofoodclusters
In 2014 deed het Pools Economisch Instituut voor Landbouw en Voedsel (IERGiZ) onderzoek naar Agrofoodclusters in Polen. In dit onderzoek worden verschillende clusterontwikkelingen geconstateerd. In het algemeen bestaat er in Polen nog een tekort aan clusters die sterk genoeg zijn om internationaal te concurreren.
Het onderzoek laat zien dat de sterkste clusters op het terrein van landbouw, veehouderij en voedingsmiddelen momenteel voorkomen in Wielkopolskie en Warminsko-Mazurskie. Dezelfde regio’s bieden volgens dit onderzoek ook het meeste perspectief. Niet heel verrassend overigens. Wielkopolskie is bekend om haar omvangrijke agrarische productie, terwijl Warminsko-Mazurskie juist potentieel biedt voor o.a. zuivel. Vanuit beide gebieden is tevens het economisch sterk groeiende stedelijke gebied rond Warschau met bijna 2 miljoen inwoners steeds beter bereikbaar.
Gezamenlijk logistieke kansen benutten
Voor het Nederlandse bedrijfsleven liggen er in Polen volop kansen. De Nederlandse overheid helpt bedrijven op weg bij het benutten van die kansen. Onder andere met het programma Partners for International Business (PIB) ondersteunt de Nederlandse overheid bedrijven die als consortium een buitenlandse markt willen betreden. Inmiddels lopen er in Polen drie PIB-programma’s. Hoewel deze PIB-programma’s zich op verschillende sectoren richten, hebben zij ook raakvlakken. Naast de integrale benadering vormt transport als multimodaal perspectief het verbindende aspect in de drie PIB’s. Waar het project Linked-by-Rail is gericht op verbeteringen in het spoorvervoer tussen Polen en Nederland, richt het Vistula River project zich daarentegen juist op revitalisatie van de Vistula-rivier in de Poolse regio Mazowieckie. Deze rivier is de verbindende factor bij de introductie en implementatie van de Nederlandse aanpak in integrale gebiedsontwikkeling, waaronder landbouw en transport.
Logistieke hotspots
Het derde PIB-project – AgroFreshPark Lodz – richt zich op de Lodzkie-regio tussen het eerdergenoemde Wielkopolskie en Warschau en is gebaseerd op een studie van Wageningen UR over logistieke hotspots in Europa.
AgroFreshPark Lodz wil het concept agrologistiek in Polen setting implementeren en verankeren. Dit doet het PIB-cluster onder andere door het delen van kennis over het concept, het clusteren en verbinden van initiatieven in de vorm van AgroFreshPark Lodz.
Het initiatief kent zijn basis in de filosofie van agrologistiek: clusteren, verbinden en regisseren, waarbij Nederlandse initiatieven als Greenport Venlo en Agriport A7 als voorbeeld dienen. Een expertmeeting in januari kon op veel interesse rekenen bij Poolse partners. Meer informatie over AgroFreshPark Lodz is te vinden op www.agrofreshpark.com
Martijn Homan, Landbouwraad Polen, Hongarije, Oostenrijk en Slowakije
Maart 2017