Agrologistiek in Argentinië, een lange weg te gaan
Transport van Argentijnse landbouwproducten vindt vrijwel uitsluitend plaats per vrachtwagen, waardoor de logistieke kosten vanuit afgelegen provincies hoog zijn. Producenten dicht bij havens hebben echter juist voordeel van exportmogelijkheden wereldwijd. Ook de groentesector kent diverse uitdagingen. Een daarvan is een betere koelketen, zodat producten onder betere omstandigheden bij de consument aankomen. De Argentijnse regering wil de agrologistiek verbeteren, en heeft Nederland gevraagd daarbij te helpen.
De haven van Rosario, 300 km ten noordwesten van Buenos Aires, is cruciaal voor de Argentijnse export van soja, mais en biodiesel. Door de natuurlijke diepte van de haven kunnen zeeschepen probleemloos aanmeren, en de granen en oliehoudende zaden naar alle uithoeken van de wereld vervoeren. De productie van deze commodities in een straal tot 300 km rondom de haven is dan ook een lucratieve bezigheid. Maar niet iedereen heeft het geluk zo dicht bij de haven te wonen. Voor boeren die verderaf wonen is de Argentijnse logistiek geen zegen, maar juist een bottleneck die verdere groei in de weg staat.
Onnodig hoge kosten
Ze noemen het ‘el costo Argentino’, ofwel ‘de Argentijnse kosten’. Het begrip staat voor onnodig hoge kosten, die ontstaan door de Argentijnse manier waarop zaken zijn geregeld. Of niet. Neem het lange-afstandstransport. In het vlakke Argentinië, waar de Engelsen 100 jaar geleden al spoorrails aanlegden, en waar diverse bevaarbare rivieren zijn, gaat vrijwel al het transport over lange afstand per vrachtwagen, het duurste vervoermiddel per eenheid goederen. Qua volume is 1 duwbak op de rivier gelijk aan 37 treinwagons of aan 50 vrachtwagens, maar het verschil in arbeids- en brandstofkosten zal een ieder duidelijk zijn.
Aardappels die in Mendoza gerooid worden, gaan per vrachtwagen naar het 1.000 km verderop gelegen Buenos Aires om verwerkt te worden tot ingevroren friet in de Farm Frites-fabriek. Vervolgens gaat 70% van die friet - juist, per vrachtwagen - naar het zuidelijke deel van Brazilië, soms wel op 2.000 km afstand. Geen wonder dat de voorman van de Argentijnse vakbond van vrachtwagenchauffeurs een van de meest invloedrijke personen van het land is. Oh ja, en zijn zoon is vakbondsleider van de werknemers van tolwegen. Een machtig bolwerk. Een vrachtwagenchauffeur verdient twee tot driemaal zoveel als een docent voor de klas. Transport van graan van de provincie Salta naar Rosario kost ongeveer 50 USD per ton, terwijl de kosten van Rosario per schip naar China maar 40 USD per ton bedragen.
Prioriteit regering
Voor President Macri, eind maart op staatsbezoek in Nederland, is investeren in verbetering van de logistiek een van de prioriteiten in zijn regering. Het zogeheten Plan Belgrano moet ervoor zorgen dat vooral de infrastructuur in de noordwestelijke provincies wordt verbeterd. De benodigde 16 miljard USD moet zorgen voor meer en betere wegen, multi-modaal transport en goede aansluitingen tussen boot, trein en vrachtwagen, zodat de opgelopen transportkosten omlaag gaan, en ook verder van de haven afgelegen gebieden weer concurrerend worden. De huidige productie van 110 miljoen ton granen kan dan verder groeien naar 140 miljoen ton in 2025.
In de groentesector zijn de logistieke tekortkomingen zo mogelijk nog groter. Overvolle, met sla, tomaat of courgette gevulde, houten kisten op overladen niet gekoelde, vaak open vrachtwagens zijn een garantie voor veel kwaliteitsverlies op weg naar de consument. Supermarkten leggen de producten dan nog wel in een koelcel in de winkel, maar een gehele gekoelde keten vanaf de boerderij ontbreekt. Daarbij: de supermarkten hebben slechts 20% marktaandeel in de verkoop van groenten en fruit. Het overgrote deel gaat via de machtige Centrale Markt in de grote steden, naar kleine groentewinkeltjes in alle uithoeken van het land waar koelcellen niet gebruikelijk zijn. De Centrale Markt in Buenos Aires heeft een oppervlakte van 500 hectare. Een hoge mate van informaliteit, geen tracking & tracing en onvoldoende controle op residuen zijn de huidige realiteit. De overheid, zowel nationaal als provincie, werkt aan het ‘normaliseren’ van deze belangrijke groothandelsmarkt.
Argentijnse realiteit
Staatssecretaris van Landbouw, Ricardo Negri, kent de problemen maar al te goed. Voordat hij staatssecretaris werd, werkte hij in de landbouwvoorlichting en kent de Argentijnse realiteit vanuit de praktijk. Hij is een aantal keer in Nederland geweest en weet hoe bij ons dergelijke zaken zijn geregeld. Met regelmaat laat hij informeel weten stiekem jaloers te zijn op Nederland. En dus wil hij samenwerking met ons, en van ons leren. Negri onderstreepte de behoefte aan Nederlandse kennis en technologie op het door de ambassade georganiseerde seminar over agrologistiek tijdens het bezoek van staatssecretaris Van Dam in september 2016.
Die behoefte staat ook expliciet genoemd in het Memorandum of Understanding (MoU) dat Van Dam heeft getekend met zijn Argentijnse collega Buryaile: bilaterale samenwerking op het gebied van agrologistiek en marketing, speciaal voor groenten en fruit. Inmiddels is al tweemaal een expert van Wageningen University & Research in Argentinië geweest, en heeft een hoge ambtelijke delegatie Nederland bezocht begin februari 2017.
Het zijn allemaal initiatieven die eraan moeten bijdragen dat interne transportkosten omlaag gaan, en er minder verliezen in de keten plaatsvinden. Op die manier kunnen ook de gebieden die verder weg liggen van de haven op concurrerende wijze graan en soja exporteren. En krijgt de Argentijnse consument meer groentewaar voor zijn geld, en de producent een beter inkomen. Maar voor het zover is, moet er nog veel water door de Plata-rivier. Agrologistiek in Argentinië: de eerste stappen worden gezet, maar het is nog een lange weg te gaan.
Ir. Bart Vrolijk, Landbouwraad Buenos Aires
Maart 2017