Turkije: van ‘Ruskartoe’ tot Nederlandse pootaardappel
Turkije maakt snelle ontwikkelingen door in de aardappelteelt: introductie van nieuwe rassen met als gevolg hogere opbrengsten en meer vraag naar verwerkte aardappelproducten. Nederlandse Bedrijven zoals HZPC, Agrico en Meijer zijn al jaren actief in de pootaardappelsector in dit land, onder meer met eigen teeltprogramma’s.
In sommige delen van Anatolië worden de lokale aardappelrassen nog steeds ‘Ruskartoe’ genoemd, een echo uit het begin van de 19e eeuw toen de aardappel vanuit de Russische Kaukasus werd geïntroduceerd. Als snel daarna nam de aardappelteelt een grote vlucht. Zeker sinds 1872 toen de teelt officieel werd aangemoedigd en ondersteund. Het resultaat? Turkije is nu één van de grootste producenten in het Midden-Oosten met een productiegebied van 135.000 hectare, een productie van gemiddeld circa 4,8 miljoen ton per jaar en dus een gemiddelde opbrengst van 35 ton per hectare.
Turkije heeft gunstige geografische en klimatologische omstandigheden voor de aardappelproductie. Daarom wordt aardappel jaarrond en bijna overal in het land geteeld. Aardappel is de belangrijkste zomeroogst voor de gematigde klimaatzones in de centrale, noordelijke en noordoostelijke gebieden. In mediterrane en Egeïsche regio's wordt de aardappel in de winter en lente als vroeg gewas geteeld. Het grootste deel van de aardappelen wordt echter in Centraal-Anatolië geteeld. Die regio is goed voor bijna 60% van de totale productie. De belangrijkste twee provincies Nigde en Nevsehir vertegenwoordigen samen 23% van de totale productie.
Aardappelverwerking stijgt snel
De laatste tien jaar laten twee belangrijke ontwikkelingen zien:
- met de introductie van nieuwe aardappelrassen nam de omvang van het productiegebied af, maar steeg de opbrengst per hectare.
- de teelt verschoof van aardappelen voor de versmarkt (tafelaardappelen) naar rassen die geschikt zijn voor industriële verwerking. De laatste trend was vooral te danken aan de snelle ontwikkeling van de Turkse voedselverwerkende industrie en de veranderingen in consumptiepatronen, zoals de veranderde vraag van de jonge generaties en de toename van het aantal fastfoodrestaurants in het land. Daarnaast maakten de winkelketens een snelle ontwikkeling door en vond een echte professionalisering plaats. Ook de totstandkoming van de koude keten had een positief effect op de vraag naar industrieel goed te verwerken aardappelrassen.
Populaire Nederlandse pootaardappel
De Nederlandse pootaardappelsector is al jarenlang actief op de Turkse markt. HZPC, Agrico en Meijer hebben hun agenten en partners in Turkije. De laatste paar jaar zijn de meeste Nederlandse bedrijven ook begonnen met hun eigen teeltprogramma's in Turkije. Ook gebruiken ze Turkije als springplank om nieuwe, aan de Turkse en regionale vraag en agro-klimatologische omstandigheden aangepaste variëteiten in het Midden-Oosten te introduceren. Het Nederlandse succes staat in Turkije als een huis, de meeste pootaardappelen zijn afkomstig uit Nederland.
De productie van pootaardappelen in Turkije was vooral gebaseerd op de relatief simpele vermenigvuldiging van geïmporteerde elite ‘seedpotatoes’. Maar de laatste paar jaar begon het Turkse aardappelbedrijfsleven, zoals Doga Seeds en Toros Tarim, op steeds grotere schaal miniknollen te produceren met moderne weefselcultuur. Het Nederlandse bedrijf Meijer BV sloot in 2009 een joint venture met het lokale zaadbedrijf Inan Seed in Nevsehir voor de productie van super Elite, Elite en Certified pootaardappelen. En vandaag zijn Turkse pootaardappelbedrijven én de verwerkende industrie uitgegroeid tot een belangrijke leverancier voor vele internationale markten.
Unieke opslaglocaties
Goede opslagfaciliteiten zijn cruciaal voor het jaarrond beschikbaar hebben van voldoende aardappelen. Dat geldt niet alleen voor de directe consumptie, maar vooral voor de verwerkende industrie. In Turkije maken aardappeltelers op grote schaal gebruik van bijzondere opslaglocaties: ondergrondse grotten in de vulkanische bodem. De opslag van pootaardappelen onder verschillende temperatuurregimes garandeert dat de aardappel altijd en voor iedereen beschikbaar is.
Kansen in de toekomst
Met de snelle ontwikkeling van de Turkse pootaardappelsector zullen de R&D-activiteiten blijven groeien. Nieuwe veredelingsmethoden, ontwikkeld door Nederlandse pootaardappelbedrijven in samenwerking met Wageningen UR, maar ook de komst van Solynta’s aardappelzaden en de verwachte groei van de verwerkende industrie maken de Nederlandse kansen in Turkije het onderzoeken waard!
Landbouwraad Turkije
Maart 2018