Spaanse aardappelsector is fragiel
Frankrijk is in Spanje de grootse importeur van aardappelen. Het land nam in 2017 ruim 70% van de import voor haar rekening. De Spaanse aardappeltelers hebben moeite met de Franse concurrentie en zoeken naar wegen de Franse import het hoofd te bieden.
De Spaanse aardappel kan lastig concurreren met de Franse als gevolg van lagere opbrengsten en hogere productiekosten. De prijs die een Spaanse producent momenteel ontvangt voor de aardappel is ongeveer €0,80 per kilo. De grote meerderheid van de aardappelproducenten hebben de aardappel als rotatiegewas.
De branchevereniging www.fepex.es heeft tevergeefs geprobeerd een interprofessionele organisatie te creëren. Dit om de onenigheid in voornamelijk de Spaanse sector aan te pakken. Het falen van dit initiatief is te wijten aan het feit dat de (Spaanse) aardappelverbouwers in Spanje in goede harmonie zijn met de Franse aardappelhandelaren en verpakkers en er sprake is van uiteenlopende belangen.
Etikettenfraude
Spaanse aardappelproducenten klagen over de concurrentiestrijd met de Franse aardappel. Er zou sprake zijn van ‘etikettenfraude’ waarbij de consument op het verkeerde spoor wordt gezet. Aangezien het een sector betreft die weinig aandacht ontvangt van de wetenschapswereld, zijn nieuwe ontwikkelingen binnen de aardappelsector vrijwel niet zichtbaar. Iets wat wel benadrukt kan worden, is het initiatief van Agromar (met plantages in Spanje en Frankrijk). Zij lanceerde recentelijk Potato Market, de eerste online markt voor aardappelen op wereldniveau.
Daarnaast zijn er landbouwbedrijven op de Spaanse markt die van plan zijn hun productiecapaciteit, kwaliteit en concurrentievermogen te vergroten, ondanks dat het een fragiele sector is. Volgens de publicatie van Alimarket in juni 2016, hebben enkele exploitanten het voornemen te investeren in installaties, terwijl anderen zullen inzetten op R&D. Hiermee willen zij voldoen aan de vraag van de consument. Met deze strategie zal er meer dan € 25 miljoen geïnvesteerd worden.
Spaanse aardappelteelt
Afhankelijk van wanneer er wordt geoogst, zijn er vier soorten aardappelen in de Spaanse teelt te onderscheiden:
- Zeer vroege aardappelen (4,5% van de totale oogst): 15-01/15-04
- Vroege aardappelen (19%): 15-04/15-07
- Halflate aardappelen (43,5%): 15-07/30-09
- Late aardappelen (33%): 30-09/15-01
In Andalusië worden de eerste aardappelen gepoot, naarmate het jaar vordert, neemt de aardappelproductie toe naar het noorden van het land. De zeer vroege aardappel en vroege aardappel vormen samen de nieuwe aardappel. Deze twee soorten worden erg gewaardeerd, gezien zij het overgrote deel van de Spaanse export vormen.
De Spaanse productie in 2017 bedroeg 2.366.000 ton (tabel 1), op een bebouwde oppervlakte van 74.000 hectare (tabel 2) en het behaalde rendement van 32.000 kilo per hectare (tabel 3). De oppervlakte daalt al een aantal jaren ondanks dat de productie stabiel blijft.
| Productie x 1.000 ton | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | %2017/2013 |
| Nederland | 6.992,7 | 7.181,0 | 6.843,5 | 7.333,0 | 6.766,0 | 6.577,0 | 7.100,0 | 6.651,7 | 6.534,3 | 7.436 | 13,06 |
| Spanje | 2.146,9 | 2.719,3 | 2.297,6 | 2.455,1 | 2.192,3 | 2.167,6 | 2.543,9 | 2.284,1 | 2.246,2 | 2.366,3 | 9,17 |
| EU-27 | 61.461,0 | 62.538,8 | 56.147,7 | 62.486,6 | 53.824,3 | 53.718,9 | 59.036,2 | 53.283,3 | 55.912,2 | 62.023,0 | 15,46 |
| Oppervlakte (x 1.000 ha) | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | %2017/2013 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nederland | 151,9 | 155,2 | 157,0 | 159,2 | 150,0 | 156,0 | 156,0 | 155,7 | 155,6 | 162,6 | 4,24 |
| Spanje | 81,9 | 85,4 | 77,4 | 79,9 | 72,0 | 72,4 | 76,0 | 71,7 | 72,1 | 74,0 | 2,18 |
| EU-27 | 2.036,8 | 2.043,7 | 1.807,0 | 1.913,7 | 1,785,8 | 1.733,5 | 1.662,2 | 1.650,0 | 1.688,3 | 1.733,8 | 0,02 |
| Rendement (1.000 kg/ha) | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | %2017/2013 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nederland | 46,0 | 46,3 | 41,7 | 46,0 | 45,2 | 41,5 | 45,0 | 42,7 | 42,9 | ||
| Spanje | 26,2 | 31,8 | 28,9 | 30,1 | 29,3 | 30,5 | 31,9 | 31,9 | 31,1 | 32,0 | 4,89 |
| EU-27 | 30,2 | 30,6 | 31,1 | 32,7 | 29,8 | 31,0 | 35,3 |
De belangrijkste producerende regio's zijn Castilië en Léon (36%), Galicië (22%) en Andalusië (13%), gevolgd door Murcia (7%) en Canarische Eilanden (6%). Aan pootaardappelen werd er in 2016 bijna 31 miljoen kilo geoogst, voornamelijk in Castilië en Léon, ver daarachter gevolgd door het Baskenland en Cantabrië.
In 2016 exporteerde Spanje 282.671 ton aardappelen, grotendeels naar Portugal (133.360 t), Duitsland (45.662 t) en België (28.547 t). [tk]Import: 700.000 ton aardappelen per jaar In 2016 werd er 722.414 ton aardappelen geïmporteerd, afkomstig uit Frankrijk (518.382 t), Nederland (74.289 t), Groot-Brittannië (60.104 t) en Portugal (22.422 t). (tabel 4)
| 2015 | 2016 | 2016* | 2017* | %jan-nov | |
|---|---|---|---|---|---|
| Frankrijk | 502.795 | 518.382 | 441.173 | 506.535 | 15 |
| Groot-Brittannië | 67.115 | 60.104 | 50.151 | 58,569 | 17 |
| Nederland | 55.587 | 74.289 | 63.173 | 43.386 | -31 |
| België | 18.703 | 16.926 | 16.447 | 13.329 | -19 |
| Portugal | 13.754 | 22.422 | 19.905 | 22.421 | 13 |
| Israël | 11.042 | 11.366 | 11.366 | 9.395 | -17 |
| Marokko | 1.096 | 6.949 | 6.856 | 4.963 | -28 |
| Totaal | 677.842 | 722.414 | 624.269 | 673.368 | 8 |
Verbruik/consumptie
In 2016 werd ongeveer 900.000 ton aan aardappelen geconsumeerd door de Spaanse huishoudens. Het verbruik per inwoner is 22 kilo. Er zijn geen data bekend over het verbruik buitenshuis.
De consumptie per inwoner blijft dalen door verschillende redenen, een daarvan is het voedingsprobleem (‘de aardappel maakt dik’) en het feit dat supermarkten de aardappel inzetten als lokartikel.
Hoewel de Spaanse consument weet dat hij misleid wordt, geeft de consument volgens de producenten toch de voorkeur aan de mooi gepresenteerde ‘gewassen, schone en glanzende’ Franse aardappelen. Deze Franse aardappelen zijn namelijk niet meer vers en worden al maanden in de koeling bewaard.
Aardappelwensen Spaanse consument
- Klein formaat, inclusief losse verkoop om zo het exact benodigde product te kopen
- Nieuwe soorten en verscheidene culinaire toepassingen voor elk soort
- Tegelijkertijd de veelzijdige afwisseling die werkt voor zowel het frituren als koken, smaakvol, een goed uiterlijk en kwaliteit van het gewas.
Conclusies
- De aardappelsector is een van de meeste fragiele sectoren binnen de Spaanse tuinbouw.
- De Spaanse aardappel kan niet concurreren met de prijs en presentatie van de Franse.
- Andere koolhydraatrijke voedingsmiddelen winnen steeds meer terrein van de aardappel.
- De sectororganisatie is de sleutel om de toekomst te garanderen.
Bronnen: Fepex (Spaanse Federatie van Verengingen van Producenten en Exporteurs van Fruit, Groente, Bloemen en Planten), Alimarket en Mapama (ministerie van Landbouw en Visserij, Voedsel en Milieu).
Landbouwteam Spanje
Maart 2018