Nederland ondersteunt ontwikkeling Vietnamese voedselketen
Op het gebied van voedselverliezen is in Vietnam veel winst te behalen. De unieke samenwerking tussen Nederland en Vietnam en het vorig jaar in werking getreden vrijhandelsakkoord tussen Vietnam en Europa geven volop mogelijkheden voor Nederlandse bedrijven om bij te dragen aan verdere ontwikkeling van de voedselketen in Vietnam.
Nederland en Vietnam werken in de Mekong Delta samen. Die heeft betrekking op een duurzame landbouwtransformatie en de ontwikkeling van een roadmap over post harvest verliezen. De WUR heeft daarin een belangrijke rol. Dit biedt kansen voor Nederlandse bedrijven die actief zijn op het terrein van agrologistiek, cold chain technologie, opslag en transport, verpakkingen en verwerking van landbouwproducten.
Grote verliezen in keten
Uit studies blijkt dat ongeveer 25% van de oogst verloren gaat nog voordat de producten de distributiecentra of verwerkende bedrijven bereiken. In een poging om deze verliezen te kwantificeren kom je op een bedrag uit van bijna €4 miljard, bijna 2% van het totale BNP van Vietnam. Als ingezoomd wordt op de verschillende ketens zijn de verliezen het grootst in de groente- en fruitsector (ongeveer 32%). Maar ook in de vleessector (14%) en in de visserijsector (12%) is het verlies aanzienlijk.
In de dragonfruit-keten is samen met de WUR recent het verlies van oogst tot distributiecentrum gemeten. Een gemiddelde dragonfruit-teler verliest per jaar zo’n €2.900 aan waarde. Als 25 boeren deze verliezen met 70% terugbrengen, een realistisch percentage, kunnen zij samen bijvoorbeeld een cold storage kopen die in vier jaar is terugbetaald.
'Ondanks een snelgroeiende middenklasse met hogere eisen wordt het meeste voedsel nog via informele afzetkanalen verkocht'
Kleinschalige landbouwstructuur
Een belangrijke oorzaak van de ketenverliezen is de kleinschalige landbouwproductie. Een doorsnee fruitbedrijf in Vietnam is gemiddeld niet veel groter dan 0,4 hectare. Deze kleinschalige landbouwstructuur leidt tot een inefficiënte afzet met honderden kleine trucks en bootjes met een gebrek aan opslag en koeling. Bij telers maar ook bij andere ketenpartijen is nog weinig kennis over de beste omgang en behandeling van producten beschikbaar.
Daarbij komt dat veel boeren niet of nauwelijks toegang hebben tot kredieten om te kunnen investeren in betere productie- en oogsttechnologie.
Als verderop in de keten wordt gekeken, blijkt dat de bestaande verpakkings- en verwerkingsmethoden van lage kwaliteit zijn (grote zakken, kartonnen boxen en veel bulk). Het ontbreekt aan betaalbare en efficiënte verpakkingsoplossingen. Vaak worden groenten en fruit te dicht op elkaar verpakt, waardoor veel beschadigingen ontstaan. Hetzelfde zien we bij veetransport; dieren worden vaak in een te kleine ruimte vervoerd.
Investeringen technologie
Het gebruik van cold chain oplossingen om voedsel te bewaren op de ideale (lage) temperatuur in de verschillende schakels in de keten is nog beperkt. Een enquête wees uit dat bij slechts 14% van de Vietnamese producten een vorm van cold chainoplossing wordt gebruikt.
De afgelopen jaren zien we een flinke toename van investeringen in hoogwaardige technologie. Aan de andere kant is het gebruik van gekoeld transport nog beperkt. Zoals de casestudie in dragonfruit laat zien, kan er door het terugbrengen van voedselverliezen een interessant verdienmodel ontstaan om in cold chain oplossingen te investeren.
Hoewel in Vietnam een snelgroeiende middenklasse ontstaat die ook hogere eisen stelt, wordt het meeste voedsel nog veel via informele afzetkanalen verkocht. Veel producten vinden hun weg via familiebedrijfjes en kleine handelaren. Slecht 6% van de producten komt in supermarkten terecht. Deze kanalen opereren met minimale opslag- en transportfaciliteiten. Ook de consument in Vietnam is zich nog weinig bewust van het probleem van de voedselverliezen, laat staan van de milieu impact.
Resolutie 34
Hoewel Vietnam geen specifiek actieprogramma heeft, bestaat er wel indirecte wetgeving. De belangrijke Resolutie 34 is gericht op het verzekeren van voedselzekerheid, versterking van de waardeketen en het doen van onderzoek naar productie- en verwerkingstechnologie. Ook kennisoverdracht, verbeterde opslag, verwerking en transport zijn aandachtspunten in deze resolutie.
Een extra stimulans voor Vietnam om te investeren in een meer duurzaam landbouwsysteem is de ambitie om een grote speler in de regio te worden. Het vorig jaar ondertekende vrijhandelsakkoord tussen Europa en Vietnam geeft deze ambitie vorm door te investeren in verdere kwaliteitsverbetering en infrastructuur om de potentie van het akkoord te benutten.
Naast de inspanningen van de Vietnamese overheid zijn ook de internationale partners, zoals de Wereldbank, FAO en landen als Nederland, Denemarken en Zwitserland actief om programmatisch te werken aan de verbetering van de landbouwinfrastructuur en duurzame ketenontwikkeling.
Samenwerking
Nederland heeft sinds 2014 een Strategisch Partnership Arrangement met Vietnam voor samenwerking op het gebied van duurzame landbouw en voedselzekerheid. Deze samenwerking is erop gericht om de handel tussen beide landen te versterken. Tijdens een bezoek van de Vietnamese minister van Landbouw eind 2019 aan Nederland is een Letter of Intent (LoI) met LNV-minister Schouten getekend. Beperking van voedselverliezen in Vietnam en de inzet daarbij van Nederlandse bedrijven zijn belangrijke onderdelen van deze afspraak.
Onder deze LoI werkt de WUR aan een Road Map voor Vietnam. Specifiek wordt gekeken naar twee ketens, namelijk dragonfruit en longan fruits. De eerste resultaten laten zien dat er veel mogelijkheden zijn om de verliezen terug te brengen en de kwaliteit te verbeteren. Nodig is om een geïntegreerd plan te maken per waardeketen, kijkend naar hardware en software-oplossingen.
Verdere verticale integratie kan exporteurs verzekeren van betrouwbare kwaliteit en kwantiteit van fruit en andere producten. Verbeterde kwaliteit kan leiden tot langere houdbaarheid. En dat vergroot de mogelijkheden om producten, in plaats van via luchtvracht, via zeevracht te versturen.
Platform Mekong Delta
Dit traject sluit goed aan bij een andere samenwerking met Vietnam rondom duurzame landbouwontwikkeling in de Mekong Delta. Deze delta - even groot als Nederland - is de grote voedselleverancier voor Vietnam, vooral op het gebied van tropisch fruit en aquacultuur.
Als onderdeel van deze samenwerking is een Mekong Delta Business Platform opgericht door de gezamenlijke Nederlandse topsectoren, in samenwerking met de Nederlandse ambassade in Hanoi en de Vietnamese Chamber of Commerce and Industry. Dit platform probeert Nederlandse bedrijven te mobiliseren, en mogelijkheden in kaart te brengen door geïnteresseerde Vietnamese bedrijven en investeerders en mogelijke financiering te vinden. Belangrijke sectoren daarbij zijn agrologistiek, cold chain, opslag en transport, verpakking en verwerking.
Landbouwteam Vietnam
E-mail: han-lnv@minbuza.nl
Twitter: @AgroVietnam
Juni 2021