Problemen in Amerikaanse voedingsmiddelenketen blijven groot: het Witte Huis kondigt Actieplan aan voor de dierlijke keten

Nieuwsbericht | 28-01-2022 | 21:24

Aan het begin van het nieuwe jaar heeft President Biden een virtuele ronde tafel gehouden met boeren, ranchers, en onafhankelijke pluimvee producenten waarin van gedachten is gewisseld over het vergroten van de concurrentie en transparantie in de Amerikaanse landbouwsector in het bijzonder in de dierlijke sector. Aan deze virtuele ronde tafel is ook deelgenomen door de Amerikaanse Minister van Landbouw, Tom Vilsack en de Minister van Justitie, Merrick Garland.

Maatregelen ter bevordering van een veerkrachtige economie

In de ronde tafel is ingegaan op de stappen die de Biden Administratie wil zetten om te komen tot meer slacht- en verwerkingsfaciliteiten, tot meer concurrentie en transparantie in de markt waardoor prijzen voor consumenten kunnen dalen en boeren/veehouders een hogere beloning voor hun werk krijgen. Daartoe is een Actieplan voor de dierlijke keten uitgewerkt (1).

Dit is een vervolgstap in de implementatie in van de Executive Order on Promoting Competition in the American Economy die is getekend door President Biden op 9 juli 2021 (2). Deze Executive Order bestrijkt meerdere sectoren van de Amerikaanse economie en beoogt een eerlijke, veerkrachtige en dynamische economie te bevorderen en te beschermen tegen bedreigingen zoals de COVID-pandemie, cyberattacks en hacking, gevolgen van klimaatverandering als overstromingen en bosbranden. De Biden-administratie vindt dat er veel meer concurrentie en transparantie in de Amerikaanse economie en productieketens moet komen. In de woorden van de President :

Capitalism without competition isn’t capitalism; it’s exploitation. Without healthy competition, big players can change and charge whatever they want and treat you however they want.

Ook sectoren in de Amerikaanse landbouw en voedingsmiddelensector – granen, zuivel, vlees en pluimvee, zaden, gewasbeschermingsmiddelen, voedingsmiddelenproducenten en supermarkten - worden gekenmerkt door grote concentratie, dominante marktpartijen, verticale integratie en in transparantie. En waar de techsector zich ook begeeft in die voedingsmiddelenketen –Amazon heeft de Whole Foods supermarktketen gekocht – lijkt die concentratie alleen maar verder toe te nemen (3).

Concentratie in de dierlijke sector

De kwetsbaarheid van de manier waarop de voedselketen is georganiseerd is nadrukkelijk gebleken tijdens de COVID-pandemie. Door de lock downs moesten restaurants, cruise-industrie, food trucks sluiten waardoor enorme hoeveelheden leveranties wegvielen en allerlei producten vernietigd moesten worden of eenvoudigweg weggegooid. Tegelijkertijd liep de consument aan tegen tekorten in de supermarkt omdat het hier om gescheiden aanvoer- en verwerkingsketens gaat en producten voor restaurants en foodtrucks niet zonder meer geschikt zijn voor verkoop in winkels en supermarkten.

Ook viel en valt productiecapaciteit weg als mensen ziek worden en niet op de boerderij, het land of de fabriek kunnen werken of het niet kunnen vervoeren. En in alle sectoren van de voedselketen – op het land, de boerderij en in alle sectoren van de Amerikaanse voedselproductie bestaat al veel langer een tekort aan arbeidskrachten.

De genoemde concentratie in de keten is vooral groot in die van de dierlijke sector. In de rundveesector zijn er 4 verwerkende bedrijven die 85% van de markt beheren. In de varkenshouderij beheersen de 4 grootste verwerkende bedrijven zo’n 70% van de markt. In de pluimveehouderij beheren de 4 grootste bedrijven 54% van de markt. Door hun dominante rol in het midden van de keten hebben ze grote invloed op de beloning die boeren ontvangen alsook op de prijzen die consumenten betalen. Bovendien kunnen zij ook op onterechte wijze gebruik maken van deze marktmacht.

En er worden veel dieren bij deze dominante marktpartijen geslacht en verwerkt. Volgens het USDA zijn in 2020 zo’ n 32,8 miljoen runderen, 132 miljoen varkens, 223 miljoen kalkoenen en zo’n 9,4 miljard kippen geslacht en verwerkt (4).

Door de pandemie moesten verschillende van deze slacht- en verwerkingsfaciliteiten sluiten doordat werknemers ziek werden. En dit betekende dat boeren hun dieren langer op de ranch moesten houden en niet naar de slacht- en verwerkingsfaciliteiten konden vervoeren met alle gevolgen van dien voor henzelf maar vooral ook voor de dieren (5) (6). Hierdoor is een nadrukkelijk besef ontstaan dat er meer slacht- en verwerkingscapaciteit op lokaal en regionaal niveau moet komen alsook dat er meer transparantie in de markt.

Dat laatste is ook de reden waarom de Minister van Justitie aan de eerdere genoemde ronde tafel deelnam. Het Ministerie van Justitie doet al langer onderzoek naar markt manipulatie en gecoördineerd gedrag van marktpartijen bijv. in de markt van de vleeskuikens. Deze onderzoeken worden gedaan door de Antitrust divisie van het Ministerie van Justitie, met ondersteuning vanuit het Department of Commerce, de FBI en het Ministerie van Landbouw. Deze onderzoeken hebben ook al tot veroordelingen in verband met prijsafspraken geleid (7) (8).

Nauwere samenwerking tussen ministeries

Tijdens de ronde tafel maakten de Minister van Justitie en die van Landbouw bekend dat zij nauwer zullen samenwerken om de federale mededingingsregels te zullen afdwingen om daarmee boeren, ranchers en andere voedselproducenten te beschermen tegen oneerlijke concurrentie.
Zo zullen zij binnen 30 dagen een gecentraliseerd en makkelijk toegankelijk digitaal portaal maken waarin agrarische producenten klachten over mogelijk schendingen van antitrust wetten en oneerlijke praktijken op vertrouwelijke wijze kunnen melden. De vertrouwelijkheid van deze informatie zal worden beschermd door beide Ministeries (9).

In het bovengenoemde Actieplan voor de dierlijke keten wordt aangekondigd dat US$1 mld. uit het American Rescue Fund beschikbaar wordt gesteld voor de uitbreiding van de capaciteit van onafhankelijke vlees- en pluimveevlees verwerkers.

Eerder al heeft het Ministerie van Landbouw US$ 32 mln. in subsidies beschikbaar gesteld aan 167 bestaande vlees- en pluimveevlees verwerkende bedrijven om hen te helpen om federaal te worden geïnspecteerd.

Federaal versus statelijk erkende slachthuizen

Om rundvlees en pluimveevlees en - producten voor consumptie in de gehele VS te mogen aanbieden moeten de dieren geslacht zijn in slachthuizen en verwerkingsfaciliteiten die onder toezicht staan van de Food Safety Inspection Service van het Ministrie van Landbouw (FSIS-USDA). Dat ligt vast in de Federal Meat Inspection Act (FMIA) en in de Poultry Products Inspection Act (PPIA) Tevens moet worden voldaan aan de Humane Methods of Slaughter Act van 1978. En de federale inspecteurs moeten aanwezig zijn in de slachthuizen wanneer dieren worden geslacht en ook grotendeels als zij worden verwerkt.

Er zijn nog staten (27) die een eigen Meat en of Poultry-inspection systeem en programma (MPI) hebben. Maar dieren die onder staatsinspectie zijn geslacht en verwerkt mogen het gebied van die staat niet verlaten. Ze mogen dus alleen lokaal en regionaal worden verkocht en niet in het interstatelijke verkeer worden gebracht en dus niet in de gehele VS worden verkocht. Ongeveer 1,900 vlees en pluimveevlees bedrijven worden geïnspecteerd onder statelijke Meat and Poultry Inspection programs (MPI) (10).

Tijdens de ronde tafel heeft de Amerikaanse Minister van Landbouw ook aangegeven dat er wordt gewerkt aan vrijwillig etiketteringsprogramma “Product of the USA” geheten zodat consumenten weten waar zij hun geld aan uitgeven.

Om het toch mogelijk te maken om vlees en/of pluimveevlees en -producten in de hele VS te mogen aanbieden kunnen staten met MIP’s opteren om deel te nemen aan het Cooperative Interstate Shipment Program (CIS). Dit programma is geautoriseerd in de Farm Bill van 2008 juist om de marktmogelijkheden voor kleine(re) vlees en pluimveevlees verwerkers te vergroten en is sinds 2012 in werking.

Om aan dit CSI Programma te mogen deelnemen moeten de MPI’s van de betrokken staat voldoen aan een aantal criteria en aantonen dat de staatsinspectie “gelijk is aan” de inspectie van de federale inspecteurs in de federaal erkende slachthuizen en verwerkingsfaciliteiten. De staatsinspecteurs mogen het toezicht blijven uitoefenen mits zij dezelfde training hebben als de federale inspecteurs en het toezicht op “gelijke wijze” als de federale inspecteurs uitoefenen. De federale inspectie houdt toezicht over het CIS- programma en vergoedt 60% van de kosten die deelnemende staten hebben om te voldoen aan de criteria van deze inspectie waardoor interstatelijke verkeer mogelijk wordt (11).
Van de 27 staten met eigen inspectieprogramma’s zijn er 9 die onder akkoord van de federale inspectie (FSIS) aan het CIS-programma deelnemen. Dat zijn Indiana, Iowa, Maine, Missouri, North Dakota, Ohio, Vermont en Wisconsin. In 2021 is South Dakota opgenomen in het CIS-programma (12)

In het kader van het Actieplan zal voorts US$375 mln. beschikbaar komen in overbruggingskredieten om de eerder genoemde capaciteitsuitbreiding van onafhankelijke verwerkende bedrijven te realiseren en om bestaande vlees en pluimveevlees verwerkende bedrijven te helpen om federaal te worden geïnspecteerd. Daarvan komt US$150 mln. vrij in het voorjaar waarmee een geschat aantal van 15 projecten van start kan gaan en later in de zomer US$225 mln. Voorts wordt US$275 mln. aangewend om samen met kredietverstrekkers meer kapitaal beschikbaar te stellen aan onafhankelijke verwerkers. US$100 mln. zal worden ingezet om meer dan US$1 mld. aan gegarandeerde leningen beschikbaar te krijgen voor investeringen in infrastructuur zoals koelopslag en gespecialiseerde apparatuur. Voor training en ontwikkeling van werknemers komt eveneens een bedrag van US$100 mln. beschikbaar. En voor verlaging van de kosten van overtime inspectie in kleine en heel kleine verwerkende bedrijven zal ook US$100 mln. worden vrijgemaakt.

Onderwerp trekt ook de aandacht van het Amerikaanse Congres

Ook in de verschillende comités van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden is de concentratie in de Amerikaanse voedingsmiddelenketen een belangrijk onderwerp van gesprek. In deze discussie zijn allerlei stakeholders betrokken – van vertegenwoordigers van boeren en veehouders, de National Sustainable Ag Coalition, consumentenorganisaties tot aan de Humane Society en vertegenwoordigers van de United Food and Commercial International Union (13). Deze stakeholders krijgen de kans hun standpunten over het onderwerp naar voren te brengen en in sommige gevallen ook hun eigen ervaringen met de verticale integratie in de pluimveesector en de gevolgen die het werken daarbinnen met zich kan brengen (14).