Anthos: Brexit vergt aanpassingsvermogen exporteurs
Voor exporteurs van bloembollen en boomkwekerijproducten moet het echte hoogseizoen nog beginnen. De impact van de Brexit-deal wordt komende weken pas echt duidelijk. “De zorgen over de administratieve en fytosanitaire procedures nemen wel met de dag toe”, zegt Hendrik-Jan Kloosterboer, secretaris van Anthos, de brancheorganisatie van handelsbedrijven in de bloembollen- en boomkwekerijsector.
Voor exporteurs in beide sectoren is het Verenigd Koninkrijk een belangrijke exportmarkt. En daarom staat de Brexit al jaren hoog op de agenda bij Anthos. Dat geldt zeker voor Kloosterboer die markttoegang in zijn portefeuille heeft. De problemen aan de grens zijn tot nu toe redelijk overzichtelijk, zegt hij.
Anthos heeft haar leden de afgelopen jaren actief geïnformeerd over de nieuwe procedures. In dat verband is Anthos tevreden over de afstemming met de Nederlandse overheid en dan in het bijzonder het ministerie van LNV, de NVWA, de Keuringsdiensten en de Nederlandse ambassade in Londen. Kloosterboer: “De meeste bedrijven zijn daarom goed voorbereid, alhoewel er ook enkele exporteurs zijn die nu pas gaan nadenken. Dat is dan rijkelijk laat.”
Vlak voor de jaarwisseling was er dan toch een handelsdeal tussen de EU en VK. Ging de vlag uit bij Anthos?
“Dat het VK de Europese Unie verlaat is en blijft lastig. Daarom is de vlag bij ons niet gehesen. Met de deal zijn importtarieven wel van de baan. Als er geen afspraak gemaakt was, zou bij de export van bollen een tarief van 4% tot 8% hebben gegolden. Mooi dat die van de baan is. Voor boomkwekerijproducten is wat de tarieven betreft met de deal weinig veranderd. Ook bij een no-deal Brexit zou er voor deze sector geen heffing zijn ingevoerd.”
Wel gelden per 1 januari nieuwe fytosanitaire eisen. Geeft dat problemen?
“Daar is erg lang onduidelijkheid over geweest. De eisen zijn pas in december bekend geworden. Nu weten de exporteurs waar ze aan toe zijn. Voor zogeheten hoog-risicoproducten waar bollen en boomkwekerijproducten onder vallen, zijn de nieuwe fytosanitaire eisen direct per 1 januari ingevoerd. Voor andere agrarische producten gebeurt dat per 1 april. Voor de bollensector zijn de fytosanitaire eisen redelijk licht, voor de boomkwekerijsector zijn deze stevig, maar dat waren ze eigenlijk al.
Punt is vooral dat het VK nu een zogeheten derde land is. Bedrijven die nooit buiten de EU exporteerden, krijgen nu met grensformaliteiten te maken waar ze geen ervaring mee hebben. Dat is lastig. Het hele logistieke proces kost door de vereiste exportinspectie extra tijd. Het is niet meer mogelijk om op het laatste moment een extra partij in een vrachtwagen te schuiven.
Extra lastig wordt het als bedrijven bollen of plantmateriaal uit andere EU-lidstaten via Nederland naar het VK uitvoeren. Voor een groot aantal boomkwekerijproducten moet dan via het EU pre-exportcertificaat aangetoond worden dat de partijen voldoen aan bepaalde teeltgaranties. Dat leidt tot extra administratieve lasten en kost dus tijd. Nu wordt voor menigeen duidelijk hoe groot de geneugten zijn van de gemeenschappelijke markt.”
'De exporteurs beginnen zich nu zorgen te maken of er voldoende vrachtcapaciteit is'
Hoe zijn de eerste weken van dit jaar verlopen?
“Eigenlijk wel rustig. De exporteurs hebben er alles aan gedaan om zoveel mogelijk bestellingen voor eind 2020 de grens over te krijgen. Vervolgens hebben ze even de kat uit de boom gekeken. Nu beginnen de zorgen toe te nemen. De vertragingen aan de grens nemen toe. De exporteurs beginnen zich zorgen te maken of er voldoende vrachtcapaciteit is. Daar komt bij dat het hoogseizoen eraan komt. Het wordt dus spannend.”
Vreest u voor een daling van de export?
“Ik krijg geen signalen dat de vraag naar onze producten afneemt. De contacten tussen de exporteurs en hun klanten zijn over het algemeen uitstekend. De vraag is in deze coronatijd behoorlijk toegenomen. Ook in de VK. Mensen willen hun eigen omgeving gezellig maken. Daar hebben ze nu meer oog voor. Dat stimuleert de vraag naar bollen, struiken en bomen. Mogelijk dat er een effect is van de Brexit op de wisselkoers tussen euro en pond en dus op de export. De grote vraag is wat er op dat front gaat gebeuren.”
Landbouwraad Tim Heddema op de Nederlandse ambassade in Londen stelt vast dat Anthos en de aangesloten bedrijven zich intensief hebben voorbereid en dat zich dat vooralsnog uitbetaalt. “De boomkwekerijsector is een beetje het proefkonijn bij de gefaseerde invoering van de nieuwe vereisten aan de kant van het VK. Vanwege de inschaling als hoogrisicoproduct moeten zendingen tot 1 juli naar een zogeheten Place of Destination als ze een inspectie dienen te ondergaan. En ook als er nog een Brits plantenpaspoort moet worden aangehecht. Dat is een nieuwe logistieke puzzel. De regels voor pre-notificatie, certificering en het gebruik van Places of Destination hangen ook nog eens af of een vrachtwagen zendingen bevat voor één of voor meer importeurs. We schakelen met het Britse landbouwministerie Defra over vragen die Anthos en wijzelf als Nederlandse overheid nog hebben.”