Turkse overheid gericht op begin én eind voedselketen
Voedselverlies levert in Turkije een schadepost op van zo’n 38 miljard dollar per jaar. Het Turkse ministerie van Land- en Bosbouw en ook de FAO ondernemen actie. Onder meer richting hotels, restaurants en catering.
Turkije is een belangrijk voedselproducerend land dat sterke banden heeft met de Europese Unie. Landbouw is altijd een van de belangrijkste sectoren in de Turkse economie geweest. Het land is rijk aan bodemschatten en natuurlijke hulpbronnen en heeft een grote biologische diversiteit. Het klimaat en de geografische omstandigheden zijn in de meeste regio’s prima voor landbouwproductie.
Tekst gaat onder foto verder
Vrijwel zelfvoorzienend
Recent zijn private ondernemers begonnen met investeren in de landbouwsector. Ook bedrijven uit andere sectoren van de economie doen dat. Landbouw heeft een belangrijke impact op de sociale en economische ontwikkeling van Turkije, voor de leefbaarheid van het platteland en de voedselvoorziening. Turkije is op het gebied van voedsel vrijwel zelfvoorzienend.
Het terugdringen van voedselverliezen en voedselverspilling is een van de grootste mondiale uitdagingen. Dat geldt ook voor Turkije. Met deze verspilling gaan waardevolle hulpbronnen en inputs in de hele keten die bij de productie worden gebruikt ook verloren. Nog los van de hoge kosten van afvalverwijdering en -verwerking.
Jaarlijks gaat 26 miljoen ton voedsel verloren
Naar schatting wordt in Turkije voedsel verspild ter waarde van zo’n 38 miljard dollar per jaar. Van de groente- en fruitproductie gaat jaarlijks 25 tot 40 procent verloren in de keten van producent tot consument. De hoeveelheid voedsel die in Turkije verloren gaat, bedraagt circa 26 miljoen ton. De grootste verliezen treden op bij de productie van groenten en fruit, gevolgd door het segment kant-en-klaarmaaltijden en brood. Elke dag gaan maar liefst 4,9 miljoen broden verloren in Turkije.
‘Elke dag gaan 4,9 miljoen broden verloren in Turkije’
Naar schatting bedraagt de omzet van de voedingssector in Turkije ongeveer 62 miljard dollar per jaar. Als Turkije erin slaagt de verspilling met 2% te verminderen, betekent dat een besparing van 1,2 miljard dollar. Bij 5% is dat 3 miljard dollar. Er is dus een wereld te winnen.
Kleinschalige landbouw
Voor de voedingsketen als geheel, wordt het grootste verliespercentage waargenomen in de eerste schakel van de keten, namelijk bij de primaire landbouwproductie. De kleinschalige bedrijfsstructuur en de gebrekkige samenwerking in de sector zijn de belangrijkste oorzaken van de verliezen in deze eerste schakel. De percentages voedselverlies en -verspilling per productsector en per schakel in de keten staan in onderstaande tabel.
| Agrarische productie | Na-oogst behandeling en opslag | Verwerken en verpakken | Distributie | Consumptie huishoudens | |
|---|---|---|---|---|---|
| Granen | 5,1% | 4% | 2% | 1% | 5% |
| Wortels en knollen | 7% | 6% | 2% | 3% | 2% |
| Oliezaden en peulvruchten | 15% | 5% | 7% | 1% | 4% |
| Fruit en groenten | 20% | 8% | 10% | 10% | 5% |
| Vlees | 10% | 0,2% | 5% | 0,5% | 1% |
| Vis etc. | 10% | 0,02% | 0,04% | 0,01% | 2% |
| Melk | 10% | 1% | 1,5% | 6% | 1,5% |
| Eieren | 6% | 1% | 2% | 1% |
0,01% |
Tekst gaat onder foto verder
Verouderde landbouwpraktijken
Verliezen in de agrarische productiefase houden voornamelijk verband met de traditionele bedrijfsvoering en verouderde praktijken. Verliezen zijn vaak het gevolg van een gebrek aan kennis. Bovendien wordt de landbouw over het algemeen uitgevoerd door ouderen aangezien jongeren uit de plattelandsgebieden migreren naar stedelijke gebieden. Oudere boeren hanteren productiemethoden die ze van vorige generaties hebben geleerd. Introductie van nieuwe technieken verloopt daardoor traag.
‘Introductie van nieuwe technieken verloopt traag’
Het tekort aan geschoold personeel in de primaire landbouw is een andere oorzaak van voedselverlies. Er is bijvoorbeeld een tekort aan personeel voor het beheer van de veestapels en het enten en snoeien in de fruitsector. Verouderde praktijken in deze sectoren leiden tot productverlies.
Een andere factor is het gebrek aan regen. De uitbreiding van geïrrigeerde landbouw en investeringen om een efficiënter gebruik van irrigatiewater te garanderen, zullen de verliezen verminderen, vooral in granen.
Bewustwording consumenten
Hoewel Turkije een korte geschiedenis heeft in de aanpak van voedselverspilling, zijn er inspanningen geleverd om dit terug te dringen, vooral op het niveau van de primaire productie en de consument. Het Turkse ministerie van Landbouw en Bosbouw en de FAO zijn in 2020 een project gestart om het publiek bewust te maken van de schadelijke gevolgen van voedselverlies en -verspilling. Doel is ook om acties in de voedselvoorzieningsketen te stimuleren.
Tekst gaat onder foto verder
Hotels spelen cruciale rol
Turkije is ook een belangrijk toeristisch land. Jaarlijks bezoeken ongeveer 50 miljoen toeristen het land. De dienstensector (toerisme en voedseldiensten) is goed ontwikkeld. Vanuit dit oogpunt spelen hotels, restaurants en catering een cruciale rol bij het verminderen van voedselverlies en -verspilling. In 2021 startte een nieuwe campagne op initiatief van de FAO waarbij publieke en private actoren samenkwamen om gemeenschappelijke acties te ondernemen. Daar is onder meer Metro Turkije bij betrokken, een dochteronderneming van METRO AG, een internationale specialist in de voedselhandel. Deze acties houden onder andere in: beoordeling van de bedrijfsvoering in restaurants, samenstelling van de menu’s en het afvalbeheer.
Voedselbankieren
Het Turkse ministerie van Land- en Bosbouw is ook bezig met de start van een nieuw project, genaamd Voedselbankieren. Dit wordt gezien als een van de meest effectieve wapens om voedselverspilling te voorkomen. Voedselbankieren houdt in dat voedsel dat overblijft of waarvan te veel geproduceerd is onder de juiste omstandigheden wordt opgeslagen. Deze producten worden vervolgens rechtstreeks of via verschillende hulporganisaties aan behoeftigen geleverd. Het gaat om producten die niet op de markt konden worden gebracht vanwege overproductie of verpakkings- en codeerfouten.
Markt voor Nederlandse bedrijven
De introductie van moderne technieken en technologieën draagt zeker bij aan het verminderen van voedselverliezen in elke schakel van de voedselketen. Vanuit dit oogpunt is Turkije een interessante markt voor Nederlandse bedrijven en kan het gebruikt worden als showcase voor de omliggende landen Irak, Syrië, Azerbeidzjan, Georgië en Iran. Deze landen volgen de ontwikkelingen in Turkije op de voet. Vooral in de volgende sectoren zijn er kansen: nieuwe verpakkingstechnieken, koude opslag en logistiek. Ook is er vraag naar nieuwe variëteiten groenten en fruit die beter bestand zijn tegen droogte en waarvan het product langer houdbaarheid is.
Het landbouwteam op de Nederlandse ambassade in Ankara is van plan om in de tweede helft van 2021 een onderzoeksmissie/seminar te organiseren, indien mogelijk in combinatie met de Growtech Fair, de belangrijkste tuinbouwbeurs van Turkije.
Landbouwteam Turkije
Email: ank-lnv@minbuza.nl
Twitter: @AnkaraAgri