Verbetering bodemkwaliteit centraal in samenwerking Spanje-Nederland
Water staat al jaren op de prioriteitenlijst van het landbouwteam op de Nederlandse ambassade in Madrid. Dat is niet verwonderlijk als je kijkt naar de beschikbare cijfers over de toenemende droogte en het effect daarvan op de landbouwproductie. Spanje en Nederland wisselen kennis uit over verbetering van het bodem-water-management.
Volgens het klimaatpanel van de Verenigde Naties, IPCC, warmt de regio rondom de Middellandse Zee sneller op dan gemiddeld. Het Middellandse Zeegebied wordt genoemd als een van de gebieden die risico lopen op extreem hoge temperaturen in de toekomst.
Extreme hitte
Als de uitstoot van broeikasgassen niet snel omlaag gaat, zijn temperaturen van boven de 50 graden later deze eeuw geen uitzondering meer. Daarnaast veroorzaken minder regen of juist onverwacht veel regen en zeespiegelstijging een risico voor de regio. De Spaanse boerenorganisatie COAG vreest dat 250.000 ha in Spanje woestijn wordt door de klimaatverandering.
Oogstschade in 2022
De resultaten van de oogst in 2022, de droogste zomer in 15 jaar, spreken boekdelen. De schade door de droogte wordt geschat op 10 miljard euro. De druivenoogst is 25% minder dan vorig jaar, de amandeloogst 60% minder en de verwachte olijvenoogst 33% minder.
Samenwerking Spanje-Nederland
Het landbouwteam op de ambassade heeft een bilaterale samenwerking tussen Spanje en Nederland opgezet om bij te dragen aan kennisopbouw en -uitwisseling op het gebied van klimaatslimme landbouw. Verbetering van de bodemkwaliteit en biodiversiteit via een beter bodem-water-management staat hierbij centraal, ondanks de geringe hoeveelheid water die de niet-geïrrigeerde gewassen krijgen.
Daarmee kan de productie in de regio overeind blijven of zelfs verbeteren. Dat is van groot belang voor het tegengaan van de ontvolking van het platteland en de instandhouding van de sociale samenhang en economische ontwikkeling. De gedachte is dat vergroting van het geïrrigeerde landbouwareaal niet de (enige) oplossing is, gezien de verminderde beschikbaarheid van water.
Spanje moet rekening houden met een vermindering van het beschikbare water met 25 tot 40% in de komende jaren
Water-voedsel-nexus
Een andere doelstelling is verbetering van de samenwerking op de water-voedsel-nexus. In Zuid-Europa is hiermee al veel ervaring opgedaan. In Nederland is een groeiende behoefte aan kennisopbouw op dit thema gezien de steeds droger wordende zomers. Anderzijds is in Nederland veel kennis beschikbaar over integraal bodem -en waterbeheer en voedselsystemen. Dat kan bijdragen aan een gezamenlijke oplossing.
Project in Castilië en La Mancha
Eind 2021 is Wageningen Environment Research (WER) in opdracht van het landbouwteam in Madrid gestart met een project in de regio Castilië en La Mancha. De regio is bijna twee keer zo groot als Nederland en is een van de zeventien autonome regio’s in Spanje. In deze regio worden vooral houtachtige gewassen geteeld, zoals olijven (380.000 ha, waarvan 8% geïrrigeerd) en amandelen (141.000 ha, 20% geïrrigeerd). Het regionale landbouwministerie is de belangrijkste partner in dit project, boerenorganisaties en wetenschappelijke instellingen doen ook mee.
Weerstand tegen veranderingen
WER heeft inmiddels de belangrijkste bodem-water-managementmaatregelen geïdentificeerd. De laatste maanden besteedt WER, daarbij ondersteund door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, veel aandacht aan gesprekken met Spaanse boeren. Meestal weten zij wel dat er iets moet veranderen en hebben zij een beeld van de mogelijke technieken, maar er bestaat vaak veel weerstand tegen veranderingen. Door het uitvoeren van een enquête en organiseren van workshops zijn de barrières, vragen en oplossingsrichtingen in beeld gebracht.
Bodembedekking
De barrières hebben enerzijds te maken met het willen continueren van de traditionele manier van produceren, anderzijds is men bang voor terugval in productie en ontbreekt soms de juiste kennis of ondersteuning. Een van de interessantste oplossingen is het inzetten van bodembedekking.
In september 2022 organiseerden we hierover een seminar over klimaatslimme landbouw, waarvoor grote interesse was. Binnen het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) is via de ecoregelingen extra financiële steun mogelijk als de keuze gemaakt wordt voor het inzetten van bodembedekking. Dit kan helpen om de omslag te maken en de mogelijke productiviteitsterugval in de eerste jaren te compenseren.
Seminar klimaatslimme landbouw
Tweede fase en aanmelding
De afronding van de eerste fase van het project staat gepland voor eind 2022. De bedoeling is om dan verder te gaan met de tweede fase. In deze fase willen we boeren samenbrengen die gelijktijdig starten met het veranderen van hun productiemethoden. Zij krijgen ondersteuning bij deze transitie. Via monitoring van de bodem en de productie worden de resultaten wetenschappelijk gestaafd. Bedrijven die mee willen doen met deze tweede fase kunnen zich melden via mad-lnv@minbuza.nl.
Plan voor klimaatadaptatie
De Spaanse overheid onderneemt ook actie op het thema water. In 2021 is de wet tegen klimaatsverandering ingevoerd en er is een nationaal plan gepresenteerd voor klimaatadaptatie. Het Spaanse ministerie van Landbouw, Visserij en Voeding heeft onlangs de nationale beleidstafel voor de verduurzaming van de irrigatie opgericht. Deze beleidstafel is onderdeel van het Spaanse plan voor de Next Generation EU en heeft als doel om samenwerking en kennisuitwisseling tussen de overheden en andere stakeholders op dit thema te verbeteren.
EU-fonds Next Generation
Volgens de Spaanse staatssecretaris van Milieu, Hugo Morán, moet rekening worden gehouden met een vermindering van het beschikbare water in Spanje de komende jaren met 25 tot 40%. Een van de oplossingsroutes is het doen van investeringen via de fondsen van de Next Generation EU Funds. Spanje is de op een na grootste ontvanger uit dit fonds in de Europese Unie en focust zich op vergroening, digitalisering, gendergelijkheid en sociale en territoriale samenhang. Digitalisering van het waterbeheer valt hier ook onder. Efficiënter gebruik van water is doel daarvan. Hiervoor wordt de komende jaren 3 miljard euro beschikbaar gesteld. 200 miljoen hiervoor is specifiek beschikbaar voor investeringen in digitalisering van irrigatie. Tijdens de handelsmissie over watertechnologie afgelopen maart lieten 15 Nederlandse bedrijven en WaterAlliance zich al informeren over de kansen die dit biedt voor hun bedrijven. Bekijk deze video met een terugblik op de Handelsmissie water 9 & 10 maart 2022 Madrid.
Contact
Landbouwteam Spanje
Email: mad-lnv@minbuza.nl
Twitter: @agrispanje
November 2022