Beter ketenmanagement moet in Servië verspilling tegengaan
In Servië lopen diverse projecten om voedselverspilling tegen te gaan. Het betreft zowel landelijke programma’s voor beter management in de keten als meer lokale initiatieven. Retailer Ahold Delhaize wil in Servië in 2030 50% van de voedselverspilling hebben teruggedrongen. Het lanceerde onder meer een digitaal platform om voedsel te kunnen doneren.
Jaarlijks wordt er in Servië 770.000 ton voedsel verspild. Tegelijkertijd leven 1.8 miljoen van de 7 miljoen inwoners van Servië op de armoedegrens. Ongeveer 90% van het totaal verspilde voedsel eindigt op stortplaatsen. Hiermee gaat een belangrijke bron van voedsel verloren in een land dat te maken heeft met armoede en schaarste. Er is echter nauwelijks bewustzijn van het probleem bij belanghebbende partijen. In de landbouwsector, maar met name in de horecasector, wordt er veel voedsel weggegooid dat nog geschikt is voor consumptie.
Cijfers uit februari 2020 laten zien dat 1.8 miljoen van de 7 miljoen inwoners van Servië leven onder de armoedegrens. Desalniettemin gooit de overige groep jaarlijks 350 miljoen kilo voedsel weg, wat neerkomt op gemiddeld 50 kilo per hoofd van de bevolking. De horecasector bestelt jaarlijks zo’n 120.000 ton voedsel, waarvan een derde op stortplaatsen belandt (25.000 ton in de keuken en zo’n 15.000 ton blijft achter op de borden van gasten).
Lees verder onder foto
Bewustzijn niet groot
NALED (National Alliance for Local Economic Development) en GIZ (Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit) voerden gezamenlijk een enquête uit onder 50 gezondheidsorganisaties en 200 horecabedrijven in Servië. Hieruit kwam naar voren dat slechts een vijfde van de respondenten weet wat voedselverspilling is en hoe dit kan worden tegengegaan om de ecologische impact te minimaliseren. Een vijfde van de respondenten gooit overgebleven voedsel in gemeentelijke afvalbakken, waarna deze naar stortplaatsen worden gebracht. Het op een na meest voorkomende gebruik van overgebleven voedsel is als voer voor dieren, vervolgens als compost en als vierde om energie mee op te wekken.
Catering en gezondheidszorg
Uit de enquête komt ook naar voren dat horecabedrijven elke dag zo’n 8 kilo voedsel weggooien, terwijl gezondheidsinstellingen waar eten wordt bereid dagelijks bijna 28 kilo voedsel weggooien. Ongeveer 65% van de cateraars en werknemers in gezondheidsinstellingen scheiden afval en voedsel, en 19% van de bedrijven en instellingen geeft toe dit in een container te gooien. Instellingen en bedrijven die niet goed met hun overgebleven voedsel omgaan, geven aan dat een betere infrastructuur, bindende wetten, maar ook economische stimulansen zoals een belastingreductie, helpen om het probleem op te lossen.
Een betere planning in de aankoop van voedsel en de grootte van porties kunnen tezamen met passender voedselverspillingsbeheer de Servische horecasector helpen om voedselverspilling tegen te gaan. Daarmee bespaart de sector geld en verkleint tegelijkertijd de ecologische impact. Bovendien is verspillingsmanagement goed voor het imago: de horecabedrijven worden dan gezien als sociaal verantwoordelijke bedrijven.
Lees verder onder foto
Initiatieven om voedselverspilling tegen te gaan
Om voedselverspilling in stedelijke gebieden effectief tegen te gaan, begon NALED het project ’Towards Better Food Waste Management in the Republic of Serbia’. Het project wordt gefinancierd door het Duitse Ministerie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling en is geïmplementeerd door de GIZ. Het doel is om het voedselverspillingsbeheer te verbeteren en een betere regelgeving omtrent bioafvalstromen te ontwikkelen.
In juli 2020 introduceerde GIZ een nieuwe en innovatieve aanpak van klimaatgerelateerde, lokale uitdagingen met het project ’The Food Shifters: A Voluntary Scheme for Sustainable Food Waste Management’. Steden zoals Belgrado missen een goede infrastructuur voor voedselverspillingsbeheer. Het proefproject draagt bij aan verbeteringen in de distributieketen in Belgrado, waarbij voedselverspilling beter wordt gemonitord. Het optimaliseren van het voedselverspillingbeheer draagt bij aan het terugdringen van broeikasgassen, omdat veel minder voedsel op de stortplaatsen belandt. Maar het heeft ook tot doel de bestaanszekerheid van gemarginaliseerde groepen te vergroten.
Een ander initiatief komt van de Food Bank Belgrade. Die roept burgers en bedrijven op innovaties en nieuwe technologieën in te zetten om voedselverlies en voedselverspilling tegen te gaan.
Rol van detailhandel
Uit het ‘Food Waste Index Report 2021’ komt naar voren dat de detailhandel in Servië verantwoordelijk is voor 13% van de voedselverspilling. Het doel van het Nederlands-Belgische Ahold Delhaize is om in Servië in 2030 de helft van de voedselverspilling te hebben teruggedrongen. Het concern heeft onder de naam Maxi in totaal 445 supermarkten in Servië.
Op dit moment is het gebruikelijk dat supermarkten in Servië producten vernietigen die over de houdbaarheidsdatum heen zijn. Ahold Delhaize Servië heeft nu nog geen beleid om voedsel dat tegen zijn houdbaarheidsdatum aanzit te doneren, maar schenkt al wel afgekeurde groente en fruit aan voedselbanken. Tot nu toe is er om en nabij de 5.500 ton voedsel gedoneerd aan 70 humanitaire organisaties in Servië.
Online platform voor voedseldonaties
Dit jaar lanceerde Ahold Delhaize Servië het eerste digitale platform voor het doneren van voedsel: ’Plate by plate’. Hier kunnen humanitaire organisaties voedsel eenvoudig online reserveren. Het doel is om ook andere bedrijven bij dit project te betrekken, zodat het aantal begunstigden kan worden vergroot.
Voedselketens in Servië zijn op het moment verplicht om belasting te betalen over gedoneerd voedsel. Door de huidige regelgeving is het goedkoper om voedsel weg te gooien dan het te doneren. Er is een voorstel in de maak om voedseldonatie uit te zonderen van een btw-heffing. Dat maakt het voor bijvoorbeeld supermarkten financieel aantrekkelijker om voedsel te schenken voor goede doelen.
Landbouwteam Servië
Email: bel-lnv@minbuza.nl
Twitter: @NLagro_Budapest
Juni 2021