Nederlandse aardappeltelers in Denemarken
In het najaar van 2016 verruilden Anne en Annelies van Pagée het Zuid-Hollandse Goeree-Overflakkee voor Denemarken om daar hun akkerbouwbedrijf voort te zetten. Ze kochten een aaneengesloten stuk grond van vijf verschillende bedrijven met een totaaloppervlak van 630 hectare in Zuid-Jutland, vlakbij de Duitse grens. Daarnaast pachten ze nog 70 hectare.
“In Nederland hadden we een mooi akkerbouwbedrijf van 150 hectare waar we onder andere aardappels verbouwden. We wilden graag uitbreiden, maar de mogelijkheden hiervoor in Nederland waren beperkt en bovendien erg duur. Hierdoor ontstond het idee om eens over de grens te kijken, al wilden we liever niet te ver weg. Onze blik viel daarom al gauw op Denemarken.”
“Bij het zoeken naar geschikte grond hadden we twee eisen: het moest kleigrond zijn en vrij zijn van stenen. Iets wat in Denemarken nog niet zo makkelijk te vinden is”, aldus Anne. Na een tijd rondkijken op verschillende plekken in Denemarken ontstond uiteindelijk Marks Gaarden I/S. “De grond in Denemarken bleek veel goedkoper dan in Nederland. Waar we 1 hectare verkochten in Nederland, konden we er in Denemarken wel 3 à 4 voor terugkopen. Dit gaf ons de mogelijkheid om flink uit te kunnen breiden.” Wel ligt het bedrijf in een Natura 2000-gebied. Volgens Anne lijkt de Deense implementatie voor de akkerbouw wat lastiger dan in Nederland. Voor alle veranderingen moet meer tijd worden uitgetrokken omdat deze door meer mensen beoordeeld en goedgekeurd moeten worden.
Snel verkocht
Het bedrijf in Zuid-Holland was in een korte tijd verkocht. De verhuizing was omvangrijk omdat ze alle machines meenamen. Nuttig, zo bleek, omdat onder andere de rooimachine op rupsbanden de afgelopen natte herfst en winter goed dienstdeed, ook op andere Deense bedrijven. De grond die ze kochten was nog niet voldoende gedraineerd.
Om toch alvast ervaring op te doen, plantten ze in het voorjaar van 2017 onder andere 40 hectare aardappelen. “We waren wel gewaarschuwd dat de regen in Denemarken iets eerder kon komen, maar dat het zo heftig zou zijn, hadden ook de Deense buren niet kunnen voorspellen. Op 3 september begonnen we te oogsten en op 5 september begon de regen, die sindsdien niet meer ophield”, vertelt Annelies. Zelfs met rupsbanden kon van deze 40 hectare maar de helft worden gerooid.
Grondconditie en drainages
Overigens kijken de Denen nogal sceptisch naar het plan van Anne en Annelies om aardappels te verbouwen op kleigrond die zo nat is. Daarover zegt Anne: “Waar Deense akkerbouwers oplossingen hebben gevonden om met stenen om te gaan, zou de Nederlander net zoveel belemmeringen zien. Wij Nederlanders weten hoe we met water om moeten gaan. Het plan is om de komende jaren flink te investeren in de grondkwaliteit, om kwalitatief goede aardappels te krijgen. Binnen vijf jaar zal daarom alle grond gedraineerd en geëgaliseerd worden.”
In Denemarken heerst de opvatting dat een perceel goed is omdat het gedraineerd is. Vaak blijkt dan dat zo´n drainage al 40 jaar oud is. “In Nederland hadden we de ervaring dat het noodzakelijk was om drainages om de 10 tot 15 jaar te vervangen omdat ze verstopt raakten met fijne kleideeltjes. In Denemarken beweren de agrariërs dat je ze gewoon goed zou moeten reinigen. Ik wil het eerst zien”, zegt Anne. “Misschien gaan drainages hier inderdaad wel langer mee.”
Koplopers
Een optimale grondconditie lijkt bij de Nederlanders hoger in het vaandel te staan dan bij de Denen. “Investeren in de grondkwaliteit is belangrijk om een hoogwaardig product met een grote opbrengst te kunnen creëren. In Denemarken zijn er bovendien veel boeren die alleen maar graan verbouwen. Dit is kostprijsteelt, ik vind het knap dat zij hun brood nog weten te verdienen. Voor hen zal het waarschijnlijk lastig zijn om ook nog te investeren in goede grond en drainages.”
Onlangs werden Anne en Annelies in een landbouwmagazine zelfs als koplopers aangemerkt. “Dit ging vermoedelijk over de drainages die we aan willen leggen. Van wat ik nu gezien heb, denk ik wij nauwkeuriger werken en dat Nederland voorloopt met de techniek van drainages. Wellicht wordt gehoopt dat Deense boeren geïnspireerd raken en zullen investeren in drainages en goede grondkwaliteit.”
De Deense aardappelmarkt
Sceptisch over hun methode of niet, er is al wel veel interesse getoond in de ‘Nederlandse’ aardappelen door Deense aardappelverpakkers. “Toen we een kijkje namen in de supermarkt om de Deense aardappelen te bekijken, schrokken we van de matige kwaliteit. Uit gesprekken die we in 2016 met aardappelverpakkers voerden, bleek dat er grote behoefte was aan ‘mooie aardappelen’, waarbij het puur gaat om de uitstraling van de aardappel. De consument wil graag een gladde, egale, lichtgele schil zonder bruine plekjes, beschadigingen of grauwe verkleuringen. Ook omdat de Denen ervan houden om de aardappel in de schil te bakken of te koken. Het probleem is alleen dat die er bijna niet zijn.”
“Dit sloot perfect aan op hetgeen wij wilden gaan doen”, zegt Anne. “Aardappelen die in kleigrond geteeld worden, zijn doorgaans mooier. We proberen echt een hoogwaardig, kwalitatief goed product te telen. Dat lukt alleen op klei. De schilkwaliteit is beter en je kunt de aardappelen langer bewaren. Hierdoor kunnen we de aardappelen op de Deense markt afzetten. We zijn ook al benaderd om pootaardappelen te telen, iets waar veel vraag naar is in Denemarken. Dit willen we dan ook graag proberen.”
Tips voor anderen
Op de vraag of ze nog tips hebben voor andere emigranten die overwegen om een bedrijf te starten in Denemarken, zeggen ze: “Zo’n hectisch jaar als wij hebben gehad, waarbij de aardappeloogst in Nederland nog in de schuur lag en de pootaardappelen in Denemarken alweer in de grond zaten, kunnen we niet aanbevelen. Als het financieel mogelijk is om een ´tussenjaar´ te nemen, dan raden we dat enorm aan. Er moeten veel besluiten genomen worden en het kost tijd om de praktische zaken, ook voor het gezin, goed uit te zoeken. In zo’n jaar gun je jezelf de tijd om de verhuizing te regelen, de taal te leren en nieuwe contacten te leggen”, zegt Annelies.
Daarnaast benadrukken ze dat er in Denemarken zeker kansen liggen, maar dat deze niet voor het oprapen liggen. Je zult zelf met een goed idee moeten komen. Mochten de pijlen vervolgens op Denemarken gericht zijn, dan is het een erg prettig land om te wonen met een cultuur die veel op Nederland lijkt, met een goed sociaal zorgstelsel, op relatief korte afstand van Nederland en over het algemeen een vlotte samenwerking met de Denen die meestal redelijk Engels spreken.
De familie Van Pagée
- Vanaf 2002 werkten Anne en Annelies op het bedrijf van de ouders van Annelies in Zuid- Holland.
- In 2008 namen ze het bedrijf volledig over.
- In december 2016 verhuisden ze met hun drie kinderen van 3, 9 en 11 naar Jutland, waar Marsk Gaarden I/S ontstond.
- Ze hebben twee vaste lokale medewerkers, in de piektijd (augustus-oktober) werken er vijf jongens mee.
Zaaiplan 2017/2018
- Aardappelen 100 ha
- Wintertarwe 30 ha
- Winterkoolzaad 100 ha
- Zomergerst 100 ha
- Zomertarwe 250 ha
- Haver 50 ha
- Braak, draining 70 ha
- Totaal 700 ha
Lotte van der Vaart, Landbouwteam Kopenhagen
Maart 2018