Russische partijen bundelen krachten tegen voedselverspilling
Het tegengaan van voedselverspilling is in Rusland een grote uitdaging voor de toekomst. Toch zijn de eerste stappen door de regering gezet. Bedrijven, beroepsverenigingen en publieke organisaties bundelen hun krachten en lanceren redelijk succesvolle projecten. Er is nog veel ruimte voor verdere ontwikkeling.
Elk jaar wordt ongeveer een derde van al het voedsel dat in Rusland voor menselijke consumptie wordt geproduceerd, verspild. Dit levert ongeveer 17 miljoen ton afval op, met een waarde van 1,6 miljard roebel per jaar. Ondanks dat Rusland een belangrijke wereldeconomie is, blijft de voedselverspilling in de Russische Federatie nog steeds onontgonnen en daarmee een grote uitdaging voor de toekomst. Rusland heeft nog geen conceptueel beeld gevormd van het probleem van voedselverlies en -verspilling, het wordt tot nu toe alleen nog gezien in termen als negatieve impact op het milieu.
Lees verder onder foto
FAO wijst op voedselverspilling
In 2011 voerde de FAO haar eerste beoordeling uit van het wereldwijde voedselverlies en -verspilling, dat werd geschat op 1/3 van de totale voedselproductie. Het was de FAO-delegatie in Moskou die als eerste de aandacht vestigde op de voedselverspilling. De FAO-delegatie in de Russische Federatie is één van de belangrijkste instellingen die de kennis over voedselverspilling in Rusland verspreidt en de mogelijke oplossingen voor de problemen stimuleert.
'Het ontbreekt in Rusland aan een bevoegd uitvoerend orgaan dat verantwoordelijk is voor het nationaal beleid voor voedselverliezen'
Bevoegd orgaan ontbreekt
Een van de grootste uitdagingen op het gebied van voedselverspilling in Rusland is het ontbreken van een bevoegd uitvoerend orgaan dat verantwoordelijk is voor het nationaal beleid en dat de verliezen in alle stadia "van het veld tot aan het loket" zou moeten bewaken.
De huidige wetgeving bevat geen systeem van maatregelen om het bedrijfsleven economisch in die richting te stimuleren. Voedsel besparen is economisch niet rendabel voor het bedrijfsleven, aangezien er geen prikkels, ondersteunende maatregelen of boetes zijn. Ook in de huishoudens zijn er geen economische prikkels die in veel landen van de wereld wel aanwezig zijn en hun doeltreffendheid al hebben bewezen.
Weinig cijfermateriaal
Een andere uitdaging is het gebrek aan gegevens over de werkelijke verliezen. In Rusland wordt volgens een Danone-studie (2019) meer dan de helft van alle voedselverspilling gegenereerd in het stadium tussen verkoop en consumptie. Door het ontbreken van een breed bewustzijnsgevoel in de samenleving over het probleem van voedselverspilling, is er geen begrip voor het verband tussen "verloren voedsel" en het helpen van mensen die in armoede leven.
Eerste stappen van regering
Volgens mevrouw Oksana Lut, viceminister van Landbouw van de Russische Federatie, is Rusland steeds meer aandacht gaan besteden aan voedselverspilling: "Wij beschouwen vermindering van voedselverlies als een van de voedselzekerheidscriteria in Rusland."
In juli 2020 werd door de Doema - de lagere kamer van het Russische parlement - een wetsvoorstel aangenomen, dat Russische diervoederproducenten toestaat om op houdbaarheidsdatum vervallen voedingsproducten te gebruiken. Technisch gezien mogen diervoederbedrijven voedselafval gebruiken dat als veilig is geoormerkt, maar in de praktijk is dit complex en duur om dat officieel vast te stellen. Daardoor belandt nog steeds bijna al het verspilde voedsel in Rusland op stortplaatsen in het gehele land. Volgens de toelichting bij het wetsvoorstel kunnen niet alleen diervoederfabrikanten, maar ook dierentuinen profiteren van het nieuwe wetsvoorstel. Het wordt niet alleen gepropageerd om het bedrijfsleven te helpen, maar ook om de ecologische situatie te verbeteren, door te voorkomen dat grote hoeveelheden organisch afval in de natuur belanden, oppervlaktewater vervuilen en andere bodemverontreiniging veroorzaken.
Ook wordt er gewerkt aan wetgeving om voedsel dat over de houdbaarheidsdatum is onder randvoorwaarden te bestemmen voor liefdadigheid.
Lees verder onder foto
Bestaande oplossingen
Ondanks het geringe bewustzijn in de samenleving over het probleem van voedselverspilling, zijn er gelukkig oplossingen in het land die enigzins efficiënt zijn. Bedrijven, beroepsverenigingen en publieke organisaties bundelen hun krachten en lanceren redelijk succesvolle projecten. Enkele voorbeelden van dergelijke activiteiten zijn het voeden van sociaal minderbedeelde bevolkingsgroepen, het gebruik als diervoeder, hoogwaardige compostering en industrieel gebruik van afval. Bovendien zijn er programma's voor optimalisatie van de verkoopcyclus in sommige winkelketens en horecabedrijven. Ze omvatten het verkopen van voedsel met korting aan het einde van de dag, mobiele apps en diensten om voedsel te besparen, en het versterken van korte toeleveringsketens in nauwe samenwerking met onder andere verticale teeltmethoden (vertical farming).
Private initiatieven
Enkele voorbeelden van Russische private initiatieven en best practices die de principes van circulaire economie en duurzame landbouw promoten:
iFarm
iFarm presenteert verticale landbouwtechnologieën voor steden die kunnen bijdragen aan het verkorten van voedselvoorzieningsketens. Geautomatiseerde verticale kasbedrijven dienen als een hulpmiddel om stadslandbouw te promoten en maken het mogelijk om het gehele jaar verse groenten in stedelijke gebieden te produceren. De introductie van verticale kassen is duurzame landbouw in een nieuw “jasje”. “Groene” productie stoot significant minder CO2 uit, vereist veel minder water dan traditionele landbouw, gebruikt geen pesticiden, bespaart ruimte en put geen vruchtbare grond uit.
TIAR Center
TIAR Center biedt online-diensten die de distributie van voedsel garanderen. Het zwaartepunt van het model voor het delen van voedsel is de gemeenschap van gebruikers. Mensen posten informatie over beschikbare producten, hun volumes en locatie, en regelen vervolgens gratis of gecompenseerde voedselbezorging aan geïnteresseerden. De toepassing van het online-platform van het TIAR Center maakt het mogelijk om jaarlijks 1 miljoen ton voedsel te besparen, waarmee 1,3 miljoen mensen in nood van voedsel kunnen worden voorzien.
OPTICOM
OPTICOM biedt verpakkingen aan gemaakt van voorgevormde papiervezel en is een goed voorbeeld van het promoten van circulaire economische-principes in papieren verpakkingen voor het landbouwsegment. Hun oplossingen hebben een reeks voordelen. De speciale structuur voorkomt beschadigingen van groenten en fruit tijdens transport. Ook absorbeert de verpakking overtollig vocht, waardoor de houdbaarheid van producten significant wordt verlengd. Een mooie bijkomstigheid is dat de speciale verpakkingen biologisch afbreekbaar zijn en tot 60 keer kunnen worden gerecycled.
EATME
Via de EATME-app worden etensresten van horecagelegenheden verkocht. De service helpt gebruikers geld en restaurants te besparen en lost het probleem van voedselverspilling op. Een van de activiteiten van het bedrijf is het promoten van de "ecotrend" in restaurants, waarbij afval gescheiden wordt opgehaald, wegwerpartikelen vervangen door herbruikbare, plastic zoveel mogelijk vermeden en er samenwerking is met lokale boeren (local4local). Het volgen van deze regels en het werken met deze service wordt een ‘marker van milieuvriendelijkheid’ voor restaurants.
Zero Waste League
Zero Waste League is een samenwerkingsverband van bedrijven. Het is opgericht met als doel educatieve activiteiten uit te voeren over verantwoorde consumptie van voedsel en de verantwoorde verwerking van industrieel afval in Rusland. Een van de doelstellingen van de Zero Waste League is het vergroten van het bewustzijn bij de bevolking en het bewustzijn van het bedrijfsleven over de bestaande problematiek op het gebied van verantwoorde productie en consumptie. Dit bevordert wetgevingsinitiatieven die worden voorgesteld door de leden van de organisatie. Door voedselproducten te bestemmen voor liefdadigheidsdoeleinden wordt het volume van het delen van voedsel vergroot met als resultaat minder afval en verlies.
Voedselbank Rus
Voedselbank Rus is een stichting die voedsel uitdeelt aan sociaal zwakkere groepen in alle regio's van de Russische Federatie. In 2019 heeft de Foundation bijna 6 miljoen kg voedsel en andere basisproducten uitgedeeld. De grootste Russische FMCG-fabrikanten (FMCG=fast moving consumer goods) zijn hierbij aangesloten en brengen hun goederen over naar voedselbank Rus vanuit fabrieken en magazijnen in heel Rusland op basis van donatieovereenkomsten.
De stichting is de eerste voedselbank in Rusland en werkt samen met de Russisch-Orthodoxe Kerk, liefdadigheidsorganisaties en verschillende overheidsinstanties. In 2016 lanceerde de stichting samen met de Kinderrechtencommissaris van de president van de Russische Federatie het programma ‘Food to Help Mum’ voor voedselhulp aan gezinnen met lage inkomens en kinderen. Binnen dit programma worden wekelijks zuivelproducten verdeeld. De coördinatie is in handen van het ministerie van Arbeid en Sociale Zekerheid van Moskou.
Meer kansen en oplossingen
Naast de bestaande oplossingen en succesvol uitgevoerde projecten op het gebied van het verminderen van voedselverspilling, is er nog veel ruimte voor verdere ontwikkeling in Rusland. Een andere manier om voedselverspilling te verminderen, is het versterken van de voedselverwerkingsketen door middel van optimalisatie van de totale cyclus en het opwaarderen van onder andere bijproducten. Daarnaast is optimalisering van de totale logistieke keten van belang. Veel van de verliezen treden op in het na-oogst traject.
Gezien de leidende positie van Nederland in het ontwikkelen van een meer circulaire economie door toepassing van slimme en innovatieve technologieën, liggen er duidelijke kansen voor verdere samenwerking tussen Russische en Nederlandse partijen om voedselverspilling en voedselafval in Rusland te verminderen en daarmee bij te dragen aan een betere wereld.
Landbouwteam Moskou
Email: mos-lnv@minbuza.nl
Twitter: @AgriMoskou
Juni 2021