Corona legt zwakheden agrosector VS bloot
De impact van de corona-pandemie op de agrofoodsector in de Verenigde Staten is enorm. De zwakheden van de sector zijn afgelopen weken pijnlijk blootgelegd. Dat zegt landbouwattaché Elselien Breman. Zij is samen met landbouwraad Marianne Vaes werkzaam op de Nederlandse ambassade in Washington. De sector zal komende jaren nog meer nadruk leggen op innovatie en automatisering verwacht Breman. Dit biedt kansen voor Nederland.
Dit artikel is onderdeel van een serie over gevolgen van de coronacrisis op korte en middellange termijn in de landen waar landbouwraden werkzaam zijn. Welke invloed heeft dat volgens de landbouwraad op de overheid en het bedrijfsleven in het land zelf en wat betekent dit voor de positie van de Nederlandse agrofoodsector?
Grootste krimp in de geschiedenis
De economie in de VS is door de pandemie in een crisis terechtgekomen. De werkloosheid is snel opgelopen, bedrijven gaan failliet en er staan lange wachtrijen bij de voedselbanken. “Economen spreken over de grootste krimp in de Amerikaanse economie sinds de Great Depression”, zegt Breman. “Dit geldt voor de hele economie, zeker ook voor de agrofoodsector.”
Boeren kunnen producten niet kwijt
Veel hotels en restaurants zijn gesloten. Daardoor is de vraag naar voedsel gedaald. De verkopen in de supermarkten nemen weliswaar toe, maar dat kan de afgenomen vraag in de horeca niet compenseren. Daarbij speelt ook mee dat producten die bestemd zijn voor de foodservice niet zonder meer geschikt zijn voor verkoop in de supermarkten. Omdat het logistiek lastig is om de toelevering aan de horeca te verschuiven naar de supermarkten is voedsel verloren gegaan dat voedselbanken goed hadden kunnen gebruiken.
Melkveehouders moesten de melk van hun koeien laten weglopen. In sommige gevallen speelde een tekort aan koelopslag mee. Daarnaast is een aantal grote slachterijen als gevolg van corona-besmetting onder het personeel gesloten. Daardoor kunnen veehouders hun dieren niet kwijt. Kortom, de gevolgen van de pandemie voor de voedselketen zijn groot, constateert landbouwattaché Elselien Breman.
'Boeren in de VS krijgen directe steun en er zijn inmiddels opkoopregelingen'
Impact op Nederlandse bedrijven
De pandemie heeft ook impact op een aantal Nederlandse agrofoodbedrijven die actief zijn in de VS. Omdat het luchtverkeer grotendeels is stilgelegd, stagneert de export van bijvoorbeeld verse groenten en bloemen. Ook technologiebedrijven die actief zijn in de voedselketen in de VS ondervinden de gevolgen. “Er is een aantal Nederlandse bedrijven betrokken bij de installaties en het onderhoud van kassen van glastuinbouwbedrijven”, zegt Breman. “Technisch personeel komt nu het land niet in. Er zijn uitzonderingen mogelijk, maar dan moet men een aantal weken in quarantaine. Het is onduidelijk hoe lang deze situatie nog voortduurt. Dit is natuurlijk lastig voor de betreffende bedrijven.”
Grootschalige bulkproductie
Het landbouwteam op de Nederlandse ambassade constateert dat een aantal zwakheden in de Amerikaanse voedselketen door de pandemie wordt blootgelegd. Bijvoorbeeld de nadruk op grootschalige bulkproductie bestemd voor de exportmarkt en de afhankelijkheid van goedkope arbeid. Breman: “In Nederland zijn de kosten voor arbeid en grond hoog. Dat heeft geleid tot diversificatie in de sector, tot productie met meer toegevoegde waarde en zeker ook tot automatisering. In de VS is deze modernisering door de relatief goedkope arbeids- en grondkosten minder op gang gekomen. De sector kent daardoor weinig flexibiliteit en het is lastig voor ondernemers met veel personeel om aan de corona-voorschriften te voldoen. De gevolgen daarvan werden zichtbaar in de vleesverwerkende industrie, maar ook bij de oogst van veldgewassen kunnen grote problemen ontstaan. Besmettingen gaan onmiddellijk leiden tot stagnatie.”
Lees verder onder foto
Domino-effect
Sluiting van slachterijen maakt nu duidelijk dat de grootschaligheid en consolidatie in de verwerkende agro-industrie een domino-effect hebben. Dat wordt nog eens versterkt door de lange afstanden tussen de schakels in de voedselketen, van producent via de verwerker naar de consument.
De federale overheid is afgelopen weken vooral bezig geweest om noodverbanden te leggen. “Boeren krijgen directe steun en er zijn inmiddels opkoopregelingen waardoor de toevoer van producten naar de voedselbanken wordt gefaciliteerd. Van verandering in het landbouw- en voedselbeleid op de langere termijn is echter nog weinig zichtbaar.”
Trends in voedselketen van VS
Een belangrijke trend die afgelopen jaren zichtbaar werd, is diversificatie. “Diversificatie leidt tot meer zelfvoorziening en dus tot minder import. Dat maakt de VS minder afhankelijk van het buitenland, een belangrijk speerpunt dat met de pandemie alleen maar belangrijker is geworden.”
'We zien meer vraag naar plantaardige eiwitten, daarin kan de Nederlandse industrie een belangrijke rol spelen'
Technologische vernieuwing
Een andere trend speelt zich af op het terrein van innovatie en technologie. Breman: “Een voorbeeld daarvan is de ontwikkeling van grootschalige tuinbouwbedrijven in de omgeving van grote steden. Technologische vernieuwing leidt tot hogere productie, betere kwaliteit en minder gebruik van gewasbeschermingsmiddelen en meststoffen. Door de productie van verse groenten te lokaliseren nabij bevolkingsconcentraties komt de keten ook minder snel in problemen bij een volgende pandemie.”
Naast toenemende extreme weersomstandigheden was de beschikbaarheid van arbeid in veel delen van de VS al voor de pandemie een grote uitdaging. De crisis legt nu de kwetsbaarheid van de afhankelijkheid van goedkope arbeid bloot waarmee de trend om te automatiseringen verder wordt versterkt. Zo stijgt bijvoorbeeld de vraag naar geautomatiseerde slacht- en verwerkingslijnen.
Verkorting van de keten
Net als in Europa is er in de VS al langer een groeiende belangstelling onder consumenten voor duurzame producten uit de eigen regio. Met de mismatch van vraag en aanbod die is ontstaan door de crisis heeft een aantal staten verkorting van de voedselketen gestimuleerd. Producent en consument worden bij elkaar gebracht. Breman: “Ik verwacht dat deze ontwikkeling zich ook na de corona-pandemie doorzet. Daarnaast zien we een toename in de vraag naar plantaardige eiwitten, een ontwikkeling waar ook de Nederlandse industrie een belangrijke rol kan spelen.”
Kansen voor Nederland
Op een aantal van de bovengenoemde trends kan de Nederlandse agrofoodsector inspelen, zegt Breman. “Op het gebied van automatisering van productie- en verwerkingsprocessen loopt Nederland voorop. De drang naar diversificatie in de keten, meer toegevoegde waarde en minder inzet van arbeid biedt kansen voor Nederlandse bedrijven. Dat geldt ook voor de transitie van dierlijke naar plantaardige eiwitten.”
Het landbouwteam op de Nederlandse ambassade en de consulaten werken met verschillende staten samen op deze onderwerpen. Zo wordt samengewerkt met Californië en Washington State om innovatie op het gebied van agrarische technologie te versnellen. Amerikaanse en Nederlandse partijen werken samen op het gebied van glastuinbouw en automatisering in de fruitteelt. Daarnaast is het team actief betrokken bij de ontwikkeling van een innovatief tuinbouwcentrum in de staat Kentucky. “Dit centrum moet de modernisering van de tuinbouwsector in de VS versnellen met inzet van Nederlandse kennis en ervaring.”
Contactgegevens Landbouwteam
- Email: was-lnv@minbuza.nl
- Telefoon: +1 202 274 2502
- Twitter: @AgUSACAN