Coöperatie in Portugal redt wekelijks tonnen ‘lelijk’ fruit

Portugal kent verschillende initiatieven om de verspilling van voedsel tegen te gaan. Zo werkt de consumentencoöperatie Fruta Feia ('lelijk fruit') met de gehele keten van boer tot burger samen om minder aantrekkelijk fruit niet in de afvalbak te laten verdwijnen. Dit project is zo succesvol, dat het vorig jaar de Europese LIFE Award won.

In Portugal wordt het meeste voedsel verspild bij de productie en bij de consumenten thuis. De schatting is dat in Portugal jaarlijks 1 miljoen ton (17% van de jaarlijkse voedselproductie) verloren gaat, waarvan 324.000 ton bij de consumenten thuis. Dit is 96,8 kilo per hoofd van de bevolking. De overheid, het bedrijfsleven en NGO’s, proberen met meerdere initiatieven de verspilling bij de consument terug te dringen.

Perdas alimentares em Portugal
Voedselverliezen in Portugal

Non-profit consumentencoöperatie

Fruta Feia (lelijk fruit) is hiervan een sprekend voorbeeld. Het gaat hier om groenten en fruit die grootwinkelbedrijven om esthetische redenen – zoals kleur, grootte en vorm - weigeren.  De coöperatie koopt deze groenten en fruit van boeren, stelt manden samen, en verkoopt deze vervolgens aan de aangesloten consumenten. De consumenten kunnen hun producten afhalen bij verschillende afleverpunten in het hele land.

Dit initiatief begon in november 2013 met één afleverpunt in Lissabon, tien boeren en honderd consumenten en voorkwam de verspilling van 500 kilo per week. Nu telt Fruta Feia dertien leveringspunten, 284 boeren, 6.923 aangesloten consumenten en wordt voorkomen dat er wekelijks 15 ton groenten en fruit in de vuilnisbak belandt.

Lees verder onder foto

Fruta Feia
Voorbeeld van manden met ‘fruta freia’, ofwel lelijk fruit (en groente).

Consumptiepatronen veranderen

Het doel van Fruta Feia is om de consumptiepatronen te veranderen. Naast de verspilling van voedsel wil het ook verspilling tegengaan van natuurlijke bronnen die bij de productie worden gebruikt (bodem, water en energie). Bovendien wil de coöperatie bijdragen aan de vermindering van de broeikasgasemissie die het gevolg is van de afbraak van voedsel dat niet wordt geconsumeerd. De daaruit voortvloeiende klimaatverandering wordt zo tot een minimum beperkt.

Een ander doel is van economische aard: door waarde toe te kennen aan groenten en fruit die voorheen werden afgekeurd, behalen boeren extra winst. Tegelijkertijd krijgen de consumenten toegang tot seizoens- en streekproducten tegen de helft van de prijs die de supermarkten hanteren.

Dit project was dan ook de grote winnaar van de Europese LIFE 2020 Awards. Het won de categorie Beste Project  in de categorie Milieu en de 'Burgerprijs', de prijs voor het project met de meeste stemmen van het publiek.

Slogan van Fruta Feia
Beeld: ©Fruta Feia
Slogan van Fruta Feia

Initiatieven in de retail

Retailverenigingen, hyper- en supermarkten lanceerden ook campagnes met diverse tips and tricks, gericht aan de consument om voedselverspilling thuis tegen te gaan. Ook zijn ze gaan samenwerken met diverse organisaties die zich met voedselverspilling bezighouden.  Een voorbeeld hiervan is RE-FOOD. Deze NGO haalt overtollig voedsel afkomstig van onder andere restaurants en supermarkten op. Het voedsel wordt verzameld en naar de RE-FOOD-centra gebracht. Daar wordt het verdeeld in porties en vervolgens uitgedeeld aan kansarme mensen in de gemeenschap.

Campeao da Provincias
Aandacht in de krant voor het project Fruta Feia: 'Mooie mensen eten lelijk fruit'.

Kansen voor Nederlandse kennis

Tegengaan van voedselverspilling staat, net al bij overige EU-lidstaten, ook in Portugal hoog op de agenda. Portugal kent sinds november 2017 een nationale strategie ter bestrijding van voedselverspilling. Deze strategie integreert die strategische doelstellingen: voorkomen, verminderen en controleren. Het bijbehorende actieplan telt 14 maatregelen om voedselverspilling te bestrijden.

Deze doelstellingen staan ook in de innovatieagenda voor de landbouw 2020-2030 van het ministerie van Landbouw. Voor deze innovatieagenda is een bedrag gereserveerd van 93 miljoen euro, afkomstig uit het herstelfonds. De precieze invulling hiervan wordt nog uitgewerkt, maar wij verwachten hierbij kansen voor de Nederlandse kennis. Zodra hier meer over bekend is, besteden wij hier aandacht aan op de website Agroberichten Buitenland.

Landbouwteam Portugal
Email: lis-lnv@minbuza.nl
Twitter: @AgriLisbon

Juni 2021

Deze bijdrage maakt deel uit van de Agrospecial Mondiale aanpak van voedselverliezen. Via onderstaande link kunt u alle overige bijdragen lezen over dit thema.