Portugees onderzoek naar minder grondbewerking
De Portugese landbouw kampt met een afname van het organische stofgehalte in de bodem. Dat leidt tot lagere opbrengsten, zeker in droge periodes. Professor Mário Carvalho van de Universiteit van Évora doet onderzoek naar maatregelen om de kwaliteit van de bodem verbeteren.
In de regio Alentejo in het zuiden van Portugal loopt al 20 jaar een succesvol project om de kwaliteit van de bodem te verbeteren. De motor achter dit project is Mário Carvalho, professor aan de Universiteit van Évora. Carvalho werkt samen met lokale boeren om het organische stofgehalte in de bodem te verhogen. Hierdoor verbetert de bodemkwaliteit en gaan de opbrengsten omhoog. De resultaten zijn veelbelovend, maar het ontbreekt aan voldoende adviseurs die boeren kunnen begeleiden om de juiste maatregelen te nemen.
Levensvatbare productiesystemen
Al decennialang onderzoekt Carvalho hoe de kwaliteit van de bodem kan worden verbeterd, vooral in het centrale deel van de Alentejo. Hij begon zijn bodemonderzoek 35 jaar geleden. Zijn kerndoel is om in de veehouderij en akkerbouw levensvatbare productiesystemen te realiseren.
Professor Carvalho benadrukt dat bedrijven in deze sectoren in grote economische moeilijkheden verkeren. Verarming van de bodem leidt tot lagere opbrengsten. Op veel bedrijven zijn de kosten inmiddels hoger dan de opbrengsten. Verbetering van de bodemkwaliteit is daarom noodzakelijk.
Het basisprincipe van Carvalho is gericht op verhoging van het organische stofgehalte in de bodem. “Dit doen we door de landbouwgrond zo min mogelijk te bewerken. Hiermee gaan we erosie en verlies aan organische stof door mineralisatie tegen.”
'Na 20 jaar werken met boeren in de Alentejo worden de opbrengsten steeds beter'
Stoppen met grondbewerking
De eerste stap is dus om te stoppen met het bewerken van de grond. De tweede stap is volgens Carvalho om te begrijpen welke beperkingen de bodem heeft voor de gewasgroei. “In het geval van grond die bestemd is voor grasproductie is er vaak een overmaat aan mangaan in de Alentejo. Dat leidt tot lage opbrengsten. Door toepassing van magnesiumrijke kalksteen zijn we erin geslaagd om de productie van de weilanden te vervijfvoudigen. Ook is het gelukt om een regelmatigere productie te realiseren.”
De bodemmaatregelen leiden ertoe dat landbouwgrond meer water kan opnemen. De bodem vormt als het ware een buffer voor droge periodes. Mário Carvalho constateert een opwaartse spiraal. “Na 20 jaar werken met boeren in de Alentejo worden de opbrengsten steeds beter. En dat ondanks de klimaatverandering. We hebben op duizenden hectaren resultaten behaald en hierdoor zijn er steeds meer boeren die belangstelling hebben voor dit soort landbouwpraktijken en aanhaken.”
Lees verder onder foto
Irrigatie is niet de oplossing
De onderzoeker constateert dat zijn bodemprincipes bijdragen aan de bestrijding van de klimaatverandering. Het verhogen van het organische stofgehalte in de bodem betekent namelijk dat CO2 uit de atmosfeer wordt opgenomen.
Aanpassing van de Portugese landbouw aan de klimaatverandering is volgens Carvalho urgent, maar ook ingewikkeld. “Het officiële beleid is erop gericht om in droge periodes met irrigatie de landbouwproductie in stand te houden. In de Alentejo is echter nog geen 10% van de grond geïrrigeerd. Als Portugal zich enkel richt op irrigatie om zo de landbouw aan de klimaatverandering aan te passen, zal 90% van de regio woestijn worden.”
Een groot probleem is dat bij regen een deel van het water verloren gaat door afvloeiing. “Het zakt de grond niet in. Ook gaat een deel van het water verloren door diepe drainage. Als het gehalte aan organische stof wordt verhoogd, kan meer water in de bodem infiltreren en vervolgens worden vastgehouden. Tijdens droge periodes lijden de planten dan minder schade.”
Begeleiding van boeren
Het onderzoek van Carvalho heeft verschillende internationale prijzen opgeleverd. Wat momenteel ontbreekt zijn adviseurs en technici die in staat zijn om meer boeren te begeleiden. "Wat ik echt zou willen is dat dit werk door zoveel mogelijk boeren wordt overgenomen. Maar zolang ik de enige ben die het kan, komt daar weinig van terecht.”
Landbouwteam Portugal
lis-lnv@minbuza.nl
Twitter: @AgriLisbon
Mei 2020