Kennis transformeert Mexicaanse tuinbouw
De teelt in tuinbouwkassen in Mexico is de laatste jaren enorm gegroeid. Intensieve kennisdeling tussen Nederlandse en Mexicaanse bedrijven, kennis- en overheidsinstellingen hebben hierin een sleutelrol gespeeld.
De Mexicaanse tuinbouw is volop in beweging. In 2003 besloeg de beschermde teelt in de tuinbouw 132 hectare. In 2018 was die oppervlakte toegenomen tot 51.000 hectare, oftewel bijna 400 keer zoveel. In de kassen worden voornamelijk tomaten, komkommers en paprika's geteeld, het merendeel voor de export naar de Verenigde Staten en Canada. De meeste beschermde tuinbouwteelten zijn te vinden in de staten Sinaloa, Jalisco en Michoacán, waar veelal low-tech systemen zoals schaduwnetten en macrotunnels worden gebruikt. De staat Querétaro, relatief hoog gelegen en met lagere temperaturen, heeft juist voornamelijk kassen met een mid-tech- tot high-tech karakter. Rondom de stad Querétaro hebben zich de laatste jaren ook meerdere Nederlandse bedrijven gevestigd die actief hebben bijgedragen aan de ontwikkeling van deze sector.
Lees verder onder foto
Kennis van high-tech tuinbouw
Het vinden van geschikte arbeidskrachten voor de Mexicaanse high-tech tuinbouw is vaak een uitdaging. Jongeren vinden de landbouwsector steeds minder interessant en het Mexicaanse onderwijs brengt landbouwkundigen weliswaar basiskennis bij, maar meestal geen kennis van zaken als data, klimaatcontrole, bemesting, etc. die nodig is voor high-tech tuinbouw. Nederlandse bedrijven en instellingen beschikken wel over deze kennis en zijn dan ook volop actief om, in samenwerking met Mexicaanse partners, in deze behoefte te voorzien.
Het Nieuwe Telen
Een voorbeeld hiervan is het Nederlandse bedrijvenconsortium Horticonnect, dat bestaat uit Nederlandse bedrijven die complementaire kastechnologie en -diensten leveren aan Mexicaanse telers, en gezamenlijk ‘het Nieuwe Telen’ (‘Next Generation Growing’) promoten in Mexico. ‘Plant Empowerment’ speelt hierin een centrale rol. “Plant Empowerment is een geïntegreerde aanpak voor duurzame kasteelt”, zegt Natascha Faessen, marketingspecialist bij consortiumlid Hoogendoorn Growth Management. “De basis van deze aanpak is het stimuleren en ondersteunen van de natuurlijke groeikracht van planten door hiervoor de optimale voorwaarden te creëren. Uiteindelijk draagt dit ook bij aan een efficiënter en dus duurzamer gebruik van schaarse middelen als water, energie, mineralen en kunstmest.”
In de promotie van ‘het Nieuwe Telen’ werkt Horticonnect nauw samen met het Mexicaanse bedrijf United Farms. Dit bedrijf beheert 65 hectare aan kassen in Querétaro. Robert van der Geest, Chief Operating Officer bij United Farms: “We hebben een ½ ha aan kasoppervlakte ingericht met sensoren, camera’s, computers en scherminstallaties van Nederlandse bedrijven. Daar worden continu data verzameld en gedeeld met onze Nederlandse partners. Daarnaast is er wekelijks contact met een teeltadviseur van Koppert, die vanuit Nederland de data analyseert, en op basis hiervan aanpassingen voorstelt op het gebied van klimaatcontrole, bemesting of watertoevoer. Daarnaast komen we met alle partners één keer per maand bijeen om onze strategie te bepalen”. Verbeteringen in kwaliteit en productiviteit zijn nu al waarneembaar.
Lees verder onder foto
Seminars
De kennis die zo ontstaat, blijft niet beperkt tot de deelnemende bedrijven. Regelmatig worden er – mede met financiering vanuit het RVO- programma Partners for International Business (PIB) seminars georganiseerd om ervaringen met ‘Het Nieuwe Telen’ te delen met Mexicaanse telers. Deze seminars worden steeds populairder - op het laatste seminar in september 2019 kwamen meer dan honderd telers uit heel Mexico af – en zullen naar verwachting ook de vraag vanuit Mexico naar Nederlandse technologie doen toenemen.
Voortbouwend op dit succes wordt er in 2019 ook gestart met een door RVO gefinancierd ‘Train the Trainer’ project, waarin tien Mexicaanse trainers in een periode van ruim een jaar zullen worden opgeleid in ‘Het Nieuwe Telen’. Deze trainers zullen op hun beurt lokale telers, managers en technisch personeel trainen en omvormen tot Ambassadeurs van deze Nederlandse aanpak.
'Verschillende partijen zouden graag een Mexicaanse versie van het Nederlandse World Horti Center zien'
Van kaswater naar Omega-3 eieren
United Farms is ook één van de partners in het ‘Algaelinkages’-project. In dit deels door de Nederlandse overheid gefinancierde project ontwikkelen Nederlandse en Mexicaanse bedrijven en onderzoeksinstellingen (waaronder WUR, van Hall Larenstein en de Universidad Autónoma de Querétaro) gezamenlijk een volledig geïntegreerde en duurzame keten van kaswater voor de productie van microalgen als kippenvoer voor omega-3 verrijkte eieren.
Projectleider en WUR onderzoeker Lolke Sijtsma licht het belang van dit project toe: “In Mexico wordt, in de huidige kassen, veel van het gebruikte water zonder nutriëntenbehandeling afgevoerd. Dit verergert de waterschaarste, waar Mexico mee kampt. Bovendien geven de residuen van de meststoffen in het water grote problemen voor de grondwaterkwaliteit. Eenvoudig hergebruik van het drainwater uit de kassen is onmogelijk zonder verdere behandeling, in verband met het zoutgehalte van het water. Microalgen zijn een goede oplossing voor dit probleem: ze kunnen op dit drainwater groeien en gebruiken de resterende voedingsstoffen zodat ze het water reinigen. Deze microalgen zijn vervolgens een goede bron van essentiële omega-3-vetzuren. Toevoeging van deze gezonde vetzuren aan kippenvoer zal zowel de gezondheid van de kip als de uiteindelijke consument van het verrijkte ei ten goede komen”. Dit project is ook bij uitstek een voorbeeld van de circulaire aanpak die het ministerie van LNV voorstaat.
Lees verder onder foto
Opleidingsinstituut Ceickor
Even verderop in Querétaro staat het tuinbouwproductie en -opleidingsinstituut Ceickor. Dit instituut ontstond in 2010 uit een alliantie tussen het Mexicaanse Rapel en de Mexicaanse tak van het Nederlandse bedrijf Koppert, met als doel om de snel groeiende Mexicaanse glastuinbouwsector van de nodige kennis te voorzien. Koppert is niet het enige Nederlandse bedrijf dat een belangrijke rol speelt bij Ceickor. Ook kastechnologiebedrijf Priva is er nauw bij betrokken. Ceickor-directeur Felix Tarrats: “Academische instellingen, niet alleen in Mexico maar ook in Nederland, staan vaak te ver af van de werkelijkheid, en voorzien niet altijd in de praktische behoeften van telers. Ceickor wil in deze behoeften voorzien en uiteindelijk Mexico transformeren door middel van onderwijs.”
Uniek aan Ceickor is de nauwe samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven: 70% van de ongeveer 75 studenten ontvangen een studiebeurs vanuit een fonds dat wordt gefinancierd door bedrijven. Studenten lopen vervolgens ook stage bij deze bedrijven, en velen van hen blijven er werken na hun stage.
Cultuurverandering in gewasbescherming
Het Mexicaanse onderdeel van Koppert, wereldwijd toonaangevend in biologische gewasbescherming en een kennisbedrijf bij uitstek, is uitgegroeid tot een bedrijf met 150 werknemers. Sinds de komst naar Mexico in 1994 heeft het de spectaculaire groei van de Mexicaanse tuinbouw van dichtbij meegemaakt. Het is niet alleen met de sector meegegroeid, maar heeft de ontwikkeling van de sector ook mede beïnvloed, aldus communicatiemanager Eduardo Tapia. “Mexicaanse telers wisten weinig tot niets van de voordelen van natuurlijke bestuiving”, zegt hij. “De overstap van handmatige naar natuurlijke bestuiving door hommels was een cultuurverandering, die mede door Koppert is teweeggebracht, en was het begin van een aanzienlijke reductie in het gebruik van bestrijdingsmiddelen. In 1994 begonnen we met tien mensen, die Mexico rondreisden om workshops te geven. Momenteel werken er meer dan vijftig adviseurs alleen al op onze informatie-afdeling, die telers in heel Mexico adviseren. Daarnaast organiseren we cursussen voor een breder publiek, en leveren we bijdragen aan conferenties, universiteitsopleidingen, etc. In augustus hebben we op het terrein van Ceickor onze demonstratiekas geopend, waarin we onze kennis over biologische gewasbescherming delen met telers uit heel Mexico.”
Kennis uit Mexico naar Nederland
Kennis vloeit niet alleen van Nederland naar Mexico, maar ook van Mexico naar Nederland. Een voorbeeld is de kennis over het bestrijden van de paprikasnuitkever. Dit is een snuitkever die eitjes legt in de bloemknoppen van paprika’s, waarna de larven deze opeten. Deze snuitkever vormt een plaag die oorspronkelijk alleen in Midden- en Noord-Amerika voorkwam. Mexico was voorloper in de bestrijding van de snuitkever, en Koppert Mexico had hiervoor, samen met de Mexicaanse landbouwuniversiteit Chapingo, een handboek ontwikkeld. Die kennis kwam goed van pas, toen enkele jaren geleden deze plaag ook opdook in de Nederlandse paprikateelt.
Ook de kennis die bij United Farms wordt gegeneerd, zowel op het gebied van Next Generation Growing, als in het algenproject, vloeit weer terug naar Nederland. “De condities voor algenkweek zijn beter in Mexico dan in Nederland en Mexico heeft dan ook goede ervaring en kennis hierin”, zegt Robert van der Geest. “Wageningen leert momenteel van onze ervaringen bij United Farms, bijvoorbeeld over de optimale licht- en temperatuurcondities voor algengroei en Omega 3-concentraties.”
Kennisnetwerken
Meer dan kennis die van land A naar B vloeit, spreken de medewerkers van Koppert liever over kennis die in netwerken wordt gecreëerd. Voor elk gewas heeft Koppert een gewassenteam. In een gewassenteam komen mensen uit Koppert-vestigingen wereldwijd samen, virtueel of fysiek, om kennis en ervaring over de gewasbeschermingsproblematiek van dat specifieke gewas te delen, en zo tot nieuwe inzichten te komen.
Toekomstkansen
Vrijwel iedereen is het er over eens dat er nog onbenutte kansen zijn op kennisgebied: verschillende partijen zouden graag een Mexicaanse versie van het Nederlandse World Horti Center zien, waarin overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen nauw samenwerken om de Mexicaanse glastuinbouwsector te innoveren. Felix Tarrats ziet meer mogelijkheden in directe kennisuitwisseling tussen Mexicaanse en Nederlandse telers. Koppert wijst weer op het belang van een nauwere samenwerking met de overheid: nieuwe kennis over gewasbescherming zou bijvoorbeeld ook moeten leiden tot regelgeving over (en verbod op) bepaalde bestrijdingsmiddelen, die nu nog zijn toegestaan in Mexico. Wat zeker is, is dat kennis een essentiële rol zal blijven spelen in de verdere ontwikkeling van de Mexicaanse tuinbouwsector.
Meer informatie
- Horticonnect
- Plant Empowerment / Next Generation Growing
- United Farms Mexico
- Koppert / Demonstratiekas Koppert Mexico / handboek bestrijding paprikasnuitkever
- Algaelinkages
- CEICKOR
- Priva
- World Horti Center
Landbouwraad Erik Plaisier
Landbouwteam Mexico-Stad
Twitter: @AgriMexico
mex-lnv@minbuza.nl
November 2019