Vruchtbare bodem voor samenwerking met Egypte en Jordanië
In Egypte en Jordanië is water schaars. Dat is geen reden om het belang van een goede bodem te vergeten. In deze landen wil Nederland bijdragen aan ontwikkeling van de tuinbouw door efficiënter gebruik te maken van water en energie. Maar wat betekent dit voor de bodem? Op een aantal gebieden kunnen Nederlandse en lokale experts samenwerken aan passende maatregelen voor bodemverbetering.
Substraatteelt leidt tot een forse besparing op het waterverbruik. Bij tomaten gaat het bijvoorbeeld om een vermindering van 250 liter water per kilo tomaten tot vier liter. In Jordanië steunt Nederland projecten om grote, middelgrote en kleinere boeren en tuinders ervaring te laten opdoen met groente- en fruitteelt op substraat. Het is logisch dat ons land hierin vooroploopt, want Nederland staat wereldwijd bekend om zijn kennis en ervaring op het gebied van hightech tuinbouw.
In de praktijk blijkt helaas dat het voor Egyptische en Jordaanse telers lastig is deze investering te doen. In hun omstandigheden (kennisniveau, marktpositie, toegang tot kapitaal) kan de investering vaak niet uit. Ook is substraatteelt alleen voor hoogwaardige producten als paprika’s, tomaten, aardbeien en sla relevant.
Vruchtbare halvemaan
Telen in de volle grond is daarom nog altijd de gangbare praktijk. Egypte en Jordanië behoorden in de oudheid tot de vruchtbare ‘halvemaan’, maar door intensieve landbouw is de bodemvruchtbaarheid fors achteruitgegaan.
Lees verder onder foto
In de oude landen langs de Nijl is over millennia een bodem opgebouwd met vruchtbaar sediment dat door overstroming van de Nijl is achtergelaten. Sinds de bouw van de Hoge Dam bij Aswan is meer bemesting nodig. Net als in de Jordaan-vallei is verzilting van de bodem een toenemend probleem. Bodemziekten en bodemverdichting zijn voor boeren op deze intensief gebruikte leem- en kleigronden forse uitdagingen. In Jordanië leiden ontbossing, overbegrazing en grondbewerking tot erosie.
Groen in de woestijn
Tegelijkertijd heeft Egypte ervaring met het ontginnen van de woestijn. Het blijkt lucratief te zijn om te investeren in bodemverbetering. Sekem is daar een mooi voorbeeld van. Dit is een sociale onderneming die 40 jaar geleden aan de rand van de Nijldelta is begonnen met biologisch-dynamische landbouw op 45 hectare bouwland. Intussen heeft Sekem meer dan 650 hectare in beheer om te ontginnen. De onderneming zet gecertificeerde groenten, kruiden en katoen af van 800 boeren, op de binnenlandse markt en voor de export.
Het geheim van Sekem’s succes is de bodem. Met compost van plantenresten en dierlijke mest is een vitale en productieve bodem opgebouwd. Door micro-organismen komen nutriënten beter beschikbaar voor de planten. En de organische stof verhoogt het watervasthoudende vermogen van de bodem. Niet alleen biedt dit een goede basis voor voedselproductie, maar Sekem kan de koolstof die in de bodem wordt opgeslagen ook verwaarden via Carbon Credits. De Nederlandse landbouworganisatie noemt dat Carbon Farming.
Lees verder onder foto
Zoute grond en brak water
Door hoog kunstmestgebruik, druppelirrigatie en de beperkte mogelijkheden om grond door te spoelen, is verzilting een probleem voor veel landbouwgronden. Daarnaast hebben boeren in de Nijldelta te maken met brak kwel- en irrigatiewater.
Een groep private Nederlandse kennispartners waaronder The Salt Docters, Necterra en Delphy werkt in verschillende projecten samen met Egyptische en Jordaanse partners om verzilting tegen te gaan. Bodemverbetering door het verhogen van de organische stof in de bodem is hier een onderdeel van. Hun ervaringen krijgen naar verwachting komende jaren een plek in de lesstof voor studenten, landbouwvoorlichters en boeren.
Productie van compost
In Jordanië wordt met Duitse steun ervaring opgedaan met de omzetting van groenafval tot compost. Een aantal gemeenten is begonnen met proefprojecten om hoogwaardig compost te produceren als alternatief voor het storten van groente-, fruit- en tuinafval.
Van groenafval naar compost
Ook worden vrouwengroepen ondersteund om compost te maken van afval uit hun woonomgeving. Naast groente-, fruit- en tuinafval gebruiken ze ook dierlijke mest. Door de compost aan boeren in de buurt te verkopen, hebben ze nu een aanvullende bron van inkomsten.
De vraag is deze prille initiatieven kunnen uitgroeien tot een commercieel duurzame bedrijfstak. Kan Nederlandse kennis bijdragen aan de ontwikkeling van verdienmodellen voor boeren om in bodemkwaliteit te investeren en zo een markt bieden voor toeleveranciers van compost en organische meststoffen?
Als het gaat om bodemverbetering is het belangrijk om de samenstelling van landbouwgrond te kennen en ook de kwaliteit van lokale meststoffen. Op dit moment is analyse door laboratoria duur of moeilijk beschikbaar. De Egyptische minister van Landbouw geeft aan dat hij geïnteresseerd is in Nederlandse bodemanalysetechnologie.
Landbouwteam Cairo
kai-lnv@minbuza.nl
Twitter: @NLagriEgJor
Mei 2020