Kleinschalige verwerking dringt voedselverlies in Ivoorkust terug
Tenminste een derde van de fruitproductie in Ivoorkust gaat verloren in de laatste schakels van de voedselketen, zoals op lokale markten. Fruitverwerking is een methode om de verliezen te verminderen. HortiFresh, een tuinbouwprogramma gefinancierd door Nederland, ondersteunt dit door goedkope, kleinschalige technologieën te promoten. Een afzetcoöperatie van zo’n 80 vrouwen plukt daar nu de vruchten van.
Volgens de belangrijkste spelers in de fruitsector van Ivoorkust gaat minstens 30% van de nationale productie verloren. 50% tot 60% daarvan is post harvest losses, oftewel verliezen bij de laatste schakels van de keten, zoals de markt en de eindconsument. De afzetcoöperaties voor fruit in Ivoorkust betalen een hoge prijs voor de aanzienlijke verliezen en rekenen die door aan de eindconsumenten via de verkoopprijs.
Tekst gaat onder foto verder
Fruitverwerking is een methode om verliezen en verspilling te verminderen. HortiFresh, een tuinbouwprogramma gefinancierd door Nederland, doet dat door kleinschalige technologieën te promoten. Tegengaan van voedselverlies speelt een belangrijke rol bij het bestrijden van honger, het verhogen van het inkomen en het verbeteren van de voedselzekerheid in de armste landen.
Ivoorkust, een landbouweconomie
De economie van Ivoorkust is grotendeels gebaseerd op landbouw. Er is een grote rol voor veldgewassen en natuurlijk koffie en cacao. Bananen, ananas en mango’s vormen een flink deel van het exportvolume naar de Europese markt. De internationale concurrentie neemt echter toe. En als gevolg van steeds strenger wordende kwaliteits-, sanitaire en fytosanitaire eisen, is markttoegang naar bijvoorbeeld de Europese Unie geen vanzelfsprekendheid (meer). Ondanks de groei van productie en verwerking, zijn er nog veel zaken die het concurrentievermogen van de fruitsector in Ivoorkust beperken.
De belangrijkste beperkingen houden verband met de leveringscapaciteit van lokale ketens. Er is nog altijd onvoldoende (kleinschalige) verwerkingscapaciteit en de conserverings- en transportinfrastructuur is totaal ontoereikend. Daarnaast schiet de regionale en sub-regionale marktontwikkeling tekort.
Grote gevolgen voor fruitsector
Deze beperkingen hebben directe gevolgen voor de marketingsector, zowel op nationaal als regionaal niveau. Zo wordt bijvoorbeeld, ondanks een sterke nationale productie van mango’s (tussen 120.000 en 160.000 ton per jaar), slechts een klein deel hiervan (12.000 tot 15.000 ton per jaar) geëxporteerd. Met een geschatte binnenlandse vraag tussen 44.000 en 74.000 ton en een productie van 158.000 ton, is het aanbod dus veel groter dan de vraag. Een deel van de mango's wordt geëxporteerd naar Burkina Faso en Ghana voor verwerking, maar het grootste deel van het overschot gaat verloren, omdat de markten ze niet kunnen opnemen.
De verliezen die verschillende partijen van de keten registreren, zijn economisch onhoudbaar. Sommige spelers aan het einde van de lokale keten, zoals groothandels en coöperaties van fruitverkopers, zijn het slachtoffer van de kwetsbaarheid en bederfelijkheid van fruit. Zij boeken aanzienlijke verliezen van onverkochte producten die dagelijks wegrotten. Dit verlies vertegenwoordigt gemiddeld 20 tot 30% van het op de markt gebrachte fruit. Om deze verliezen te voorkomen, worden niet-verkoopbare vruchten handmatig tot sap geperst, met een lage extractiesnelheid en een lagere productiecapaciteit dan met een machine.
Afzetcoöperaties spelen grote rol
In Ivoorkust wordt het meeste fruit lokaal op de markt gebracht door afzetcoöperaties, waarvan het merendeel wordt geleid door vrouwen zoals de Association des Vendeuses du Quai Fruitier. Deze groep van 60 tot 80 vrouwen verkoopt al meer dan 40 jaar fruit in het havengebied. Deze coöperatie bevoorraadt vanaf de fruitkade de verschillende markten in de grote havenstad Abidjan in bulk. Het gaat vooral om mango (100 ton per dag), maar ook om ananas (8 ton per dag), passievrucht en papaja (4 ton per week), sinaasappel, watermeloen en avocado (circa 2 ton per week) en bananen (een halve ton per week).
Als de bulkpartijen vanaf deze centrale plek zijn verhandeld, verkopen de vrouwen de rest van de dag hun overgebleven fruit of verwerken ze het fruit handmatig tot sap dat ter plaatse wordt verkocht. De slechte opslagomstandigheden resulteren in dagelijkse verliezen tussen 20 en 30%, afhankelijk van het seizoen. Daarom wilden de vrouwen van de coöperatie zelf meer fruit verwerken om zo hun marges te vergroten. Ook willen ze hun eigen voertuig kopen om zelf het fruit te vervoeren en hun marges te verhogen. Een sapmachine zou de efficiëntie, productie en winst verhogen en een gekoelde opslag het afval te verminderen. Het is echter moeilijk voor hen om toegang te krijgen tot een lening.
Verliezen minimaliseren
Het doel van het HortiFresh-programma is om een duurzame en internationaal concurrerende groente- en fruitsector tot stand te brengen, die bijdraagt aan economische groei en voedselzekerheid in Ivoorkust. De verwerkingsapparatuur zal het fruitverlies verminderen en de kwaliteit van door vrouwen geproduceerde vruchtensappen verbeteren en zodoende de consumptie van gezond fruit stimuleren. HortiFresh ondersteunt de mangosector en haar verwerkingscapaciteit. HortiFresh heeft ook een innovatiefonds waarin waarde-toevoegende initiatieven zoals de verwerking van tropisch fruit kunnen worden opgenomen.
Het Hortifresh-project stelt de coöperatie in Abidjan eenvoudige en betaalbare apparaten ter beschikking ter waarde van 14.000 euro. Het gaat om een koelcontainer, 30 sapcentrifuges, en maskers en handschoenen. Zo kunnen de aangesloten vrouwen hun verliezen beperken, maar ook een betere kwaliteit van de verkochte producten garanderen. Bovendien heeft HortiFresh verschillende activiteiten voorgesteld om deze coöperatie te ondersteunen. Het gaat om een investeringskrediet te verwerven voor de bedrijfsactiviteiten, de aan- en verkoop van vers en verwerkt fruit te verbeteren, evenals een betere toegang tot diensten en financiering, en om de waarde en kwantiteit te verhogen.
Kortom: deze relatieve goedkope oplossing, gesteund door het Hortifresh-project, kan het verlies van fruit in de fruitketen drastisch verminderen.
Landbouwteam West-Afrika
Email: ACC-LNV@minbuza.nl
Twitter: @Agri_WestAfrica
Juni 2021