Klimaatverandering, voedselproductie en landbouw in India
Dit artikel maakt deel uit van een serie blogs geschreven door Fokke Fennema. Hij is sinds januari 2017 gedetacheerd vanuit RVO Den Haag en werkzaam als senior landbouwspecialist voor de Wereldbank in New Delhi, India. Via deze blogs beschrijft hij zijn werkzaamheden in de regio. Voor de overige blogs volg de link onderaan.
Al woon en werk ik in New Delhi, ik blijf toch nog wel enigszins op de hoogte van wat er gebeurt in Nederland en in de rest van de wereld. 2018 was de warmste zomer in drie eeuwen volgens het KNMI. Volgens het Planbureau voor de Leefomgeving heeft het Klimaatakkoord genoeg potentieel voor doel 2030, maar succes hangt af van keuzes. Volgens het IPCC moeten we de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen met ongeveer 45% beperken tegen 2030 en rond 2050 een netto nul-uitstoot bereiken om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5°C. En het Global Centre of Excellence on Climate Adaptation (GCECA) komt in Rotterdam en Groningen. Zomaar wat nieuwsberichten die aantonen dat klimaatverandering wel degelijk speelt in Nederland.
Tegelijkertijd presenteerde minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Carola Schouten haar visie op landbouw, natuur en voedsel. De Nederlandse land- en tuinbouw en visserij is wereldwijd toonaangevend en het kabinet wil deze positie de komende 50 jaar behouden. Een omslag naar kringlooplandbouw in 2030 - waarbij zo min mogelijk afval vrijkomt, de uitstoot van schadelijke stoffen zo klein mogelijk is en grondstoffen en eindproducten met zo min mogelijk verliezen worden benut - is dan nodig om de maatschappelijke uitdagingen zoals dreigende bodemuitputting, verlies aan biodiversiteit en klimaatverandering (wereldwijd draagt de landbouw bijna een kwart bij aan de uitstoot van broeikasgassen) het hoofd te bieden.
Effect van klimaatverandering in India
Maar klimaatverandering en dreigende problemen in de voedselproductie speelt niet alleen in Nederland, wereldwijd is het een hot topic, ook in India. Klimaatverandering veroorzaakt toenemende droogte die leidt tot een extreem watertekort, het regenseizoen - de moesson - wordt steeds onvoorspelbaarder (meer overstromingen door extreme regenval maar ook droogtes) en meer en heftigere orkanen in de kustgebieden. Maar niet alleen het weer heeft invloed, ook de voedingswaarde van landbouwproducten zal afnemen, blijkt uit recent onderzoek. Dit heeft voor India, een land waar ondervoeding in de afgelopen 20 jaar is gedaald van 40% naar 20% en de groeiende middeninkomensklasse bewust omschakelt naar gezondere voeding, grote effecten: hoe houd je na jaren vechten tegen ondervoeding, de gezondheid van je inwoners op peil?
Alternatieve landbouw
Daarom zijn er ook in India diverse initiatieven om over te schakelen op andere vormen van landbouw. Zo ontving de deelstaat Sikkim in oktober de UN-award voor het feit dat het de eerste, 100% biologische staat in de wereld is en presenteerde de deelstaat Andhra Pradesh in juni een plan om 6 miljoen boerenbedrijven (8 miljoen hectares in totaal) om te laten schakelen van conventionele landbouw naar Zero-Budget Natural Farming (ZBNF) in 2024, zodat Andhra Pradesh India’s eerste 100% natural farming deelstaat zal zijn.
Ook binnen de Wereldbank is klimaatverandering een van de belangrijkste thema-overschrijdende onderwerpen. Alle projecten (op onder meer landbouw, water, transport en infrastructuur) moeten hun climate co-benefit effecten berekenen en monitoren. Voor landbouw betekent dit vooral de vermindering van CO2 en CH4 uitstoot en CO2-vastlegging in (fruit)bomen en andere gewassen. En natuurlijk staat in nieuwe landbouwprojecten projecten klimaatbestendige landbouw (Climate Resilient Agriculture, CRA) centraal, zoals in net gestarte projecten Maharastra Project on CRA en Andhra Pradesh Integrated Irrigation and Agriculture Transformation Project.
Klimaatbestendige landbouw
Maar wat is klimaatbestendige landbouw precies? Hoewel de meningen hierover nog verschillen, zijn de hoofdpunten efficiënt en effectief omgaan met inputs zoals water, (kunst)mest en eventuele pesticiden, toepassen van goede agrarische praktijken, zorgen voor een gezonde bodem, gebruik van big (meteorologische en markt) data om boeren te adviseren over het juiste moment van zaaien en oogsten, en het minimaliseren van verliezen voor, tijdens en na de oogst. Voor een deel zaken die al jaren worden gestimuleerd maar nu met nog meer inspanningen en kennis. Maar zoals bij medicijnen hebben ook dergelijke ingrepen hun (soms) onvoorziene bijwerkingen. Zo blijkt uit onderzoek dat het watergebruik toe kan nemen bij het introduceren van irrigatie omdat boeren meerdere keren gedurende het jaar gewassen gaan telen op hetzelfde perceel. En hoe voorkom je de al eerdergenoemde afname van de voedingswaarde van landbouwproducten?
Wereldwijde uitdaging
Ook de bovengenoemde alternatieve vormen van conventionele landbouw (kringloop, biologisch, en ZBNF) passen onderdelen van deze hoofdpunten toe, maar verdienen ze daarmee ook het stempel klimaatbestendig? De tijd zal het leren. Ik denk dat het nu vooral van belang is dat van elkaars ervaringen te leren, want de tijd is kort. Leren wederzijds, dus niet alleen kennis en technologie van Nederland naar de rest van wereld maar ook omgekeerd. We hebben elkaar nodig om tot andere manieren van denken te komen, want zoals Einstein ooit zei: “We kunnen onze problemen niet oplossen met dezelfde manier van denken die we gebruikten toen we ze creëerden.” Ook binnen de landbouw staan we gezamenlijk voor een wereldwijde uitdaging! En er is hoop want volgens het rapport The New Climate Economy onderschatten we de voordelen van een schonere, klimaat slimme groei.
Fokke Fennema, november 2018